یُسلط هذا البحث الضوء علی أداتین جازمتین مبیناً دلالاتهما فی القرآن الکریم وهما (لم ولمّا) الجازمتان، وذلک من خلال قراءه متأنیه فی القرآن الکریم، ویرکز علی الجوانب المتعلقه بمعانیهما وأقسامهما، وقد تم فیه عرض آراء العلماء فی مسأله وجوب عملهما، وما هی مواقع إعراب الجمل المنفیه بلم، ثم إحصاء مواقع لم ولما فی القرآن الکریم.     وما أتوخاه من هذا البحث أن یتعرف القارئ علی دلاله هاتین الأداتین الجازمتی...

اعراب القرآن از دانش‌هایی است که در راستای فهم و تفسیر استدلالی قرآن کریم شکل گرفته و در آن، آثار ارزشمندی تالیف شده است. در میان قرآن‌پژوهان، معرِبان در کتاب‌های «اعراب القرآن» و مفسران در آثار تفسیری خود به خوبی اهمیت این دانش را دریافته و از آن بهره برده‌اند اما برخی از مترجمان با تساهل از این دانش گذر کرده و به یافته‌های دانش اعراب القرآن به عنوان یکی از بایسته‌های مقدماتی ترجمۀ قرآن کمتر تو...

این نوشتار در پی واکاوی روش تفسیری علامه فضل الله در تفسیر «من وحی القرآن» است. نویسنده بر این باور است که مهم‌ترین ویژگی «من وحی القرآن» از نظر روش بلاغت‌محوری است. مفسر می‌کوشد قواعد بلاغت و لوازم و پیامدهای سخن بلاغی را مبنای فهم آیات قرار بدهد. در این نوشتار نخست به پیشینه روش بلاغی در تفسیر پرداخته شده است، سپس معیارهای شناخت ابعاد بلاغی از دیدگاه علامه فضل الله مورد بحث قرار گرفته است، آن...

در این مقاله به نقل آن بخش از مبانی علامه پرداخته شده که در توسعه فقه القرآن، نقش ایفا می‏کند. با بررسی هر یک از مبانی، نقش آن در توسعه فقه القرآن به صورت مختصر بیان شده است. علامه به نقش یادشده، اشاره و یا تصریح نفرموده و مباحث مربوط به آیات الاحکام را به دانش فقه ارجاع داده است، اما توسعه فقه القرآن به عنوان دانشی بینارشته‏ای، نیازمند نگاه مستقل از فقه و تفسیر ترتیبی و تأسیس یا بازتعریف مبانی...

لاشک ان القرآن فی اعلی درجات البیان لفظا و معنی، بانفراده بمغازیه و معانیه السامیه. انه معجز من حیث الصور البیانیه الحی تکون فی الفاظه و عبارته. فانطلاقا من ذلک علی مترجم القرآن ان یهتم یتشکل القرآن و نسیجه اللغوی کما یهتم بمعانیه اثنا الترجمه. فمن الاصول المهمه التی تبیین التزام المترجم بلفظ القرآن و شکله هی مراعاه قضیه توحید الترجمه التی لم ینتبه الیها المشتغلون بالعلوم القرانیه کثیرا فمن الض...

اثارت بعض الروایات المتعلقة بنزول القرآن جدلا واسعا ، خاصة روایات التی توحی بنزول القرآن علی سبعة احرف ، حیث احرف ، حیث اصبح فهمها و استجلا معناها میدانا للصراع بین آرا المحققین من علماء الاسلام ، کما تعرض لها المستشرقون ایضا ، و توصلوا – علی ضوء روایات اهل سنة – الی نتیجة مفادها ان القرآن یشوبه الاضطراب. هی ان القرآن لم ینزل علی سبعة احرف – کما یتوهم بعضهم – و انما هو قرآن واحد ، نزل الی حرف ...

یتناولُ هذا الـمقال الآراء الـحدیثیة والقرآنیة لتیارٍ إسلامی نشأ بین أهل السنة وسمی بالقرآنیین، ولد هذا التیار فی الهند ثم انتقل إلی مصر والعالم العربی. یعتقد أصحاب هذا التیار أن القرآن هو الـمرجع الوحید الذی اشتمل علی جمیع قضایا الدین، ولا یؤمنون بحجیة السنة کمرجع للتشریع لسببین: الأول لأنها لیست وحیا کوحی القرآن، الثانی لأنها تعرضت للوضع بسبب التأخر فی التدوین، وهم یدعون إلی عصرنة القرآن والإصل...

هل هناک علاقة بین القرآن الکریم، کلام اللّه المُنَزَّل علی سیدالمرسلین وکتابه لکافة المسلمین، وعلمِ الهرمینوطیقا بمعناه العام، هذا العلم الذی یتناول التفسیر وإمکانیة التفسیر؟ فمن خلال هذه الدراسة نجیب عن هذا التساؤل؛ فإذا کانت الاجابة بنعم، وسلّمنا أنّ ثمّت علاقة وطیدة بین القرآن وتفسیره، فهل لنا أن نقول: إنّ هذه الهرمینوطیقیا، أی: فهم کلام?اللّه وتفسیره، من خصائص القرآن وحده؟ وعندئذ علینا أن نبحث عن مکا...

مسأله ‌وجوه و نظایر در قرآن کریم از دیرباز مورد توجه اندیشمندان علوم قرآنی بوده و هر عالِمی بر اساس مبانی فکری و فراخور توانایی خویش، گام‌های مهمی را در تبیین مفهومی و مصداقی آن برداشته است. یکی از آثاری که پس از کتاب مقاتل‌بن سلیمان بلخی درباره دانش وجوه و نظائر نگاشته شده، کتاب «تحصیل نظائر القرآن» از حکیم ترمذی می‌باشد. وی در این کتاب برخلاف روش مقاتل‌بن سلیمان که بیشتر با تکیه بر سیاق آیات ب...