شهودی که انسان از ارادۀ آزاد دارد، همواره تکیه‌گاهی مستحکم در مقابل چالش‌های تردیدبرانگیز ارادۀ آزاد به حساب آمده است. در سنت فلسفۀ اسلامی این شهود منحصراً در قالب علم حضوری به اختیار مطرح شده و امری غیر قابل تردید به حساب آمده است، اما آن‌چنان که شایسته است دربارۀ جنبه‌های مختلف و درجات شدت و ضعف این علم حضوری بحث نشده است. در این مقاله با استفاده از مبانی حکمت متعالیه و با روش تحلیلی ـ برهانی،...

آرای میرداماد در بحث ارادۀ الهی را می توان در سه بخش طرح کرد: (1) معناشناسی، (2) وجود شناسی و (3) تفسیر روایات دالّ بر فعلی بودن صفت اراده. در حوزۀ معناشناسی، با استناد به ادلهٔ نقلی و عقلی، او قائل به تفاوت میان ارادۀ الهی و انسانی شده و ارادۀ الهی را «علم به نظام اکمل و عنایت به تحقق آن» تعریف کرده است. در ساحت وجودشناسی، و بحث از ذاتی یا فعلی بودن صفت اراده، میرداماد ادله ای بر ذاتی بودن آن بی...

نظر به گستردگی ابعاد موضوع (توفیق میان عقل و نقل)، محوریت مقالۀ حاضر تنها توحید افعالی خواهد بود. مسئلۀ اصلی تحقیق جایگاه توحید افعالی در حکمت متعالیۀ صدرا و براهین عقلی و نقلی وی در این زمینه می باشد. لذا در این جستار، پس از تبیین توحید افعالی، به انحصار هستی بخشی و تأثیر استقلالی در فاعلیت الهی، و نظریۀ فاعلیت بالتجلی و مجرای فیض بودن عقول و ژرف اندیشی صدرا در باب اختیار آدمی از منظر عقل و نق...

از جمله صلاحیت‌های دیوان کیفری بین‌المللی رسیدگی به جنایت تجاوز می‌باشد. در ابتدای تصویب اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی تعریفی از جنایت تجاوز ارائه نشده بود و تعریف این جرم به آینده و بازنگری‌های اساسنامه موکول شد تا اینکه در نهایت تعریف این جرم در سال 2010 در قالب ماده 8 مکرر اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی مورد تصویب قرار گرفت. با وجود اینکه در تعریف جرم مذکور اشاره‌ای به حملات سایبری نشده ا...

در مستندات قانونی ایران به صراحت از خواب یا بیهوشی به عنوان رافع مسئولیت کیفری نام برده نشده است در قانون مجازات اسلامی که مبتنی است بر موازین فقهی خفته یا بیهوش به سبب نداشتن اراده در رفتار مسئولیت کیفری ندارد و جنایت ناشی از بیهوشی و حرکت در خواب مثل غلتیدن در خواب در حکم خطای محض و کیفر شرعی اثر این جنایت یعنی دیه یا ارش بر عهده عاقله وی است .ولی جبران سایر ضرر و زیان بر عهده خفته و بیهوش می...

درماده 292 به بیان مصادیق جنایت خطایی پرداخته شده و برخلاف بند الف ماده 295 قانون سابق که جنایت خطاء محض را تعریف می نمود، در این ماده تعریفی از این نوع جنایت به چشم نمی خورد. در خصوص جنایت خطاء محض نیز باید متذکر شویم که اوّلاً عبارات خاص «قتل، جرح و نقص عضو» مذکور در قانون سابق با عنوان عام «جنایت» به کار رفته و ثانیاً موارد «در حکم خطای محض» و «به منزله ی خطای محض» در قانون جدید حذف و همگی تحت ...

چکیده سالهاست که شرکت های هرمی به ایران وارد شده اند و خسارات جبران ناپذیری به اقتصاد فردی واجتماعی مردم ایران وارد کرده است. علاوه بر مشکلات اقتصادی ، مشکلاتی از قبیل تخریب محیط های خانوادگی واجتماعی و امنیتی ، از آسیب های عمیق فعالت اینگونه شرکت ها بوده است و تا به امروز اقداماتی که در این زمینه صورت گرفته نتوانسته است به طور کامل فعالیت این شرکت ها را خنثی کند و تنها قوای قهریه و قانون تا ح...

بیش از دو هزار سال است که مسئلۀ ارادۀ آزاد و دترمینیسم ذهن فیلسوفان را به خود مشغول ساخته است. این مسئله در سال‌‌‌های اخیر به شکل و شیوه‌‌‌ای نو، دوباره احیا شده است. در این مقاله نخست به دیدگاه «شهود متعارف» و تقابل آن با دترمینیسم پرداخته شده است. همسازی یا ناهمسازی ارادۀ آزاد و دترمینیسم، مسئلۀ همسازی[i] نامیده می‌‌‌‌‌‌شود. به‌‌‌واسطۀ پاسخ‌‌‌‌‌‌هایی که به مسئلۀ همسازی داده شده، انشعاباتی اسا...

نظریۀ اخلاقیِ امر الهی، بنیان ارزش‌های اخلاقی را در اوامر وحیانیِ موجود در متون مقدس جست‌وجو می‌کند. دانس‌ اسکوتوس که در آرای کلامی خود به ارادۀ آزاد و قدرت مطلق خداوند اهتمام زیادی داشته، از جملۀ مدافعان این نظریه بوده است و ضمن اینکه منشأ الزام اخلاقی را ارادۀ الهی می‌داند، تقریر وجودشناختی متعادلی از این نظریه ارائه می‌دهد. عدم توجه به تفکیک امر از ارادۀ الهی و عدم وجود معیار واضحی در تشخیص ار...

تقابل ضرورت علّی با ارادة آزاد از مباحث مهمی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. خلط بین اراده و اختیار و تقریر نادرست اشکال ارادة آزاد، باعث شده تا این مسئله با ابهامات فراوانی همراه باشد. برخلاف تصور رایج محور اصلی اشکال ارادة آزاد، تسلسل اراده‎ها نیست، بلکه از یک طرف پذیرفتن ضرورت علّی، و از طرف دیگر حدوث اراده و منتهی‎شدن آن به علتی خارج از نفس انسان است که مستقیماً اراده را در نفس...