نقش ابلیس (شیطان) به عنوان یکی از آفریده های الهی و عامل تحریک کننده نیات، گفتار و رفتار انسانها بر هیچ کس پوشیده نیست، انسانهای موفق برای رسیدن به مقام بندگی و تقرّب به درگاه خداوند باید موانع این راه را بشناسد و ابلیس و حیله های او مهمترین مانع در راه خداشناسی و رسیدن به خدا هستند. قرآن کریم، کتاب هدایت و سعادت انسان و یگانه راهنما در این مسیر است و مقدمات و شرایط رشد و هدایت انسان و موانع آن ...

حکایت ملاقات موسی و ابلیس در عقبه طور یکی از حکایات متون صوفیانه است که حلاج برای نخستین بار آن را در کتاب شورانگیز طواسین آورده است و پس از او عارفان بنام ایرانی این حکایت را در آثار خویش آورده و از آن برای اثبات تعالیم و آموزه­های متعالی خویش بهره جسته­اند. این حکایت که دربردارنده بسیاری از آموزه­ها و تفکرات عارفان  مدافع ابلیس است، از جهات گوناگون می­تواند مورد نقد و تحلیل قرار بگیرد. این نو...

ابلیس در اندیشه و آثار سعدی پرداختن به عرفان و تصوف به طور خاص و توجه به دانش‌های قرآنی به طور عام از رویکردهای مهم و رایج شاعران در روزگار سعدی است. این رویکرد به گستردگی و البته با نگرش خاص سعدی، در کلیات او نمودی آشکار دارد. در کنار موضوعات گوناگون حوزه‌ی دین و عرفان، پرداختن به ابلیس و مضامین داستانی مربوط به آن یکی از موارد پربسامد در نزد شاعران عارف یا عرفان‌گرای سبک عراقی اس...

آفرینش الهی دلیل حضور ما در جهان است. اما آیا براستی می­دانیم از کجا آمده­ایم؟ و زبهر چه آمده­ایم؟ یا انجام کار چیست؟ دغدغه این چرایی­ها در ذهن و زبان بسیاری موج می­زند و پاسخ آنان حکایت از تلاشی است که برای تخفیف دلنگرانی­های بشری داشته­اند. عرفان ایرانی اسلامی در مواجهه با این سؤال مهم از منظر ویژه­ای آن را مورد بررسی قرار داده است. آفرینش و داستان آدم و حوا در آثار بسیاری از عرفای نامدار سده...

بر اساس آیات و روایات ابلیس موجودی است از آفریده های پروردگار که قبل از اینکه انسانی به وجود آید به دلیل عبادت های طولانی با ملائکه می زیسته وهیچ امتیازی از آنان نداشته است.او از نوع جن واز جنس آتش آفریده شده بود ؛ولی پس از اینکه آدم (ع) پا به عرصه وجود گذاشت به دلیل کبر ونفاق درونی از امتثال امر الهی خودداری کرده واز صفوف ملائکه طرد و تا روز معینی برای تحقق یافتن اهداف معینی که اقتضای زندگی دن...

بررسی ابلیس، تصویرها، نمودها، جایگاه و ویژگی هایش، در حوزه ی ادیان و با تأکید بر قرآن و نیز نزد عرفا و تعامل و گفتگوی او با عارفان در برخی از متون عرفانی مسائلی است که در این رساله بدان پرداخته شده است. غرض از این تحقیق، بدست دادن چشم انداز تازه ای از ابلیس است، زیرا شیطان در ادب عرفانی جایگاه ویژه ی داشته و نظریات ظاهراً متناقضی پیرامونش وجود دارد. از آن جا که حضور ابلیس در ادبیات عرفانی پررنگ ...

دیدگاه صوفیه نسبت به ابلیس، یکی  از بحث انگیزترین و در عین حال جذاب ترین مقولاتی است که در امهات متون آنان انعکاس یافته است. از یک طرف با آرایی کاملاً متشرّعانه مواجهیم که در ردّ شیطان و لعن او از درگاه  الاهی، بی هیچ شک و شبهه ای سخن رانده اند و از دیگر سو برخی از نام داران عالم تصوّف در دفاع از ابلیس و یا حداقل اعتذار او از عدم سجود بر آدم(ع) ، با تأویلات خود نهایت سعیشان را بکار گرفته اند و حتّی ...

چکیده: موضوع آفرینش و امهال ابلیس همواره با سوال ها و شبهات فراوانی در حوزه های فلسفی، کلامی و تفسیری روبرو بوده است رساله ی حاضر که در شش فصل سامان یافته است با تکیه بر تفاسیر و چشم اندازی به آراء حِکمی و عرفانی، در پی شناخت از چیستی و ماهیت ابلیس و نیز حکمت آفرینش و امهال آن از سوی خداوند متعال بوده سوالی که با پاسخ های متفاوت و متخالف حتی از سوی مفسران و اندیشمندان اسلامی همراه بوده است. در...

ابلیس در مثنوی معنوی دو سیمای متفاوت دارد. از سویی شخصیتی شرور و شوم است که کمر به ویرانی آرمان الهی بسته است. در مواردی برابر با نفس اماره شمرده می­شود و کار او وسوسه است و تنها با هدایت پیر راه­دان می­توان از وسوسه­های او در امان ماند. نگاه دیگر به ابلیس در مثنوی بسیار شگفتی آفرین است و با آنچه در آثار عارفانی چون عین­القضات و حلاج آمده است شباهت دارد. تصویر این چهره در داستان معاویه و ابلیس...

تشابه لفظی و تکرار داستان­های قرآن از جمله مواردی است که می­توان با تأمل بر نقش سیاق به تحلیل آن پرداخت. پژوهش پیش­رو با بررسی کارکرد سیاق به تبیین علل تکرار داستان آفرینش در قرآن پرداخته­است. از این­رو با توجه به نقش محوری ابلیس در سوره­های اعراف، حجر، اسراء و ص، قرائن پیوستۀ لفظی و غیرلفظی این آیات مورد توجه قرار گرفته ­است. یافته­های پژوهش، حاکی است که با وجود تکرار برخی عبارات در ظاهر این آ...