آیرونی یکی از اصطلاحات پیچیده و مهم در بلاغت، فلسفه و نقد ادبی است. متون فارسی نیز از ظرفیت‌های فراوان این صنعت بلاغی ذیل عنوان‌هایی چون طنز، تهکّم، مجاز به علاقه ضدیت، استعاره عنادیه و... بهره برده است. دراین‌میان، یکی از بنیادهای بلاغی مثنوی معنوی، مهارت و هنرمندی مولانا در به‌کارگیری طنز و انواع گوناگون آن است­. مهارت خاص مولانا در مخاطب‌شناسی و اهتمام به تبیین و تعلیم مفاهیم عالی دینی، عرفان...

آیرونی کلامی از مهم­ترین انواع آیرونی است که در سطح کلام رخ می­دهد و در قالب این تکنیک بیانی، جملات آگاهانه یا ناآگاهانه کارکرد ارجاعی خود را از دست داده و معنای حقیقی را متضاد و واژگونه نشان می­دهند؛ از این­رو نوعی دوگانگی در سخنان گوینده پدید آمده که عمدتا به عنوان شگردی بلاغی کاربرد دارد. آیرونی کلامی در ادبیات عربی با اصطلاح «المفارقة اللفظیة» شناخته شده و به مثابه تکنیکی بیانی برای مقاصد ا...

آیرونی از اصطلاحات مهم و پرکاربرد در سه حوزۀ نقد ادبی، فلسفه و بلاغت است که برای آن معادلهایی نظیر طعنه، استهزا، کنایه، طنز، تهکم، تجاهل العارف، ریشخند، وارونه گویی و ... قرارداده­اند؛ امّا هیچ یک از این معادلها تعریف درست و جامع و مانعی از آیرونی نیست. ساده­ترین تعریف از آیرونی تضاد بین بود و نمود است؛ امّا آیرونی علاوه بر تضاد بین بود و نمود، عناصر دیگری هم دارد که در ایجاد آن، نقش اساسی ایفا م...

طنز و آیرونی از شیوه های بیان غیر مستقیم هستند که در آثار ادبی بازتاب خاصی یافته اند. این دو شگرد ادبی علی رغم همپوشانی ها و شباهت های فراوانی که با هم دارند، در پاره ای از مواقع از یکدیگر متمایز می شوند. با این که هر کدام دارای انواع مختلفی بوده با کارکردهایی متفاوت، در بعضی موارد، از سوی برخی منتقدین یکسان پنداشته شده و به جای هم به کار رفته اند. بدین روی، نقد و بررسی این دو مبحث از جوانب مخت...

آیرونی اصطلاحی غربی و برخاسته از یونان باستان است که در دوره معاصر واز طریق ترجمه وارد زبان و ادب عربی شده است وانواع مختلفی دارد که آیرونی کلامی از جمله آن‌هاست. در این صنعت، نویسنده در ظاهر چیزی می‌گوید، ولی در باطن چیز دیگری اراده می‌کند. در واقع، نویسنده در این شیوه رویکرد وارونه‌گویی آمیخته با طنز در پیش می‌گیرد. توفیق الحکیم از نویسندگان نام‌آشنا وبرجسته‌ترین چهرۀ نمایش‌نامه‌نویس دورة معا...

آیرونی به‌عنوان یک صنعت ادبی و بلاغی از ابزار ایجاد تنش در متن است. این مقاله، با بررسی آیرونی و انواع آن به تحلیل قصیدة، «تنویمةالجیاع» جواهری که محتوایی طنزآمیز دارد، پرداخته است. شاعر در این قصیده، با بهره‌گیری از تلفیق متناقض و متضاد وضعیت موجود و آرمان و اندیشه متعهد خود، هنر آیرونی را به کار گرفته است و زیرکانه با ایجاد رابطه‌ای‌قوی و تأثیرگذار یعنی «اسلوب خطابی» خواننده را با متن اشعار خ...

چکیده کسانی که به دنبال حد و مرزهای بین آیرونی و طنز گشته، و آن را سراسر ابهام یافته اند، خود را درگیر الفاظ و تعابیر نموده اند.در واقع با نوعی کلی نگری، کلیه ابهامات قابل حل شدن هستند. هرگاه اساس و انگیزه ی ایجاد طنز را ملاک قرار داده؛ و بدانیم، که انسان ها ناگزیر از استفاده ی دیگرگونه از کلام و زبان به اقتضای شرایط موجود برای نیل به مقصود می باشند. همان گونه که آیرونی دارای شاخه ها و شعبات م...

اهمیت صنایع شعری در زیباسازی شعر و ایجاد بستری مناسب برای انتقال موثّر مفهوم و محتوا بر کسی پوشیده نیست. در این میان صنایع بدیعی سهم چشمگیری در زیباسازی سخن و آفرینش هنری مطلب دارند. از این رو صنایع تضاد، پارادوکس و آیرونی با هدف بررسی کارکرد زیبا شناسانه آنها در اشعار حافظ مورد بررسی قرار گرفت. این رساله در پنج فصل به بررسی آفرینش های هنری کلام حافظ در قالب این سه آرایه می پردازد. فصل اوّل مشتمل...

آیرونیِ‌ زبانی (verbal irony) یکی از انواعِ شناخته شده‌ی آیرونی‌ست. این پژوهش بر آن است تا با شناخت این پدیده‌ی بلاغی و دقّت در تعاریفِ آن ابتدا تعریف دقیقِ آیرونی زبانی را روشن کند و سپس کرانه‌های آن را با تفکیک میان تعریف کلاسیک و مدرن مشخّص نماید. سپس به بررسی این پدیده‌ی بلاغی در کلمات روایت شده از ابوسعیدِ ‌ابوالخیر در نوشته‌های مقامات‌نویسان بپردازد. نویسنده برآن است که بوسعید واجد اندیشه‌هایی‌س...

آیرونی اصطلاحی غربی و برخاسته از یونان باستان است که در دوره معاصر واز طریق ترجمه وارد زبان و ادب عربی شده است وانواع مختلفی دارد که آیرونی کلامی از جمله آن‌هاست. در این صنعت، نویسنده در ظاهر چیزی می‌گوید، ولی در باطن چیز دیگری اراده می‌کند. در واقع، نویسنده در این شیوه رویکرد وارونه‌گویی آمیخته با طنز در پیش می‌گیرد. توفیق الحکیم از نویسندگان نام‌آشنا وبرجسته‌ترین چهرۀ نمایش‌نامه‌نویس دورة معا...