ابو عثمان حیری و عبداللّه منازل دو تن از بنیان گذاران و رواج دهندگان طریق? ملامت در نیشابورِ قرن سوم و چهارم بوده اند. چون ملامتیّه اعتقادی به نوشتن نداشته اند، اقوال و حکایت های اندکی از این دو تن به جا مانده که دیگران از آنها نقل کرده اند. با بررسی آنچه در منابع کهن و کتاب های عرفانی و تاریخی و ادبی از این دو پیر ملامت آمده، آگاهی هایی دربار? زندگی و خانواد? آنها به دست داده ایم. با تأمّل در سخنا...

از جمله نتایج قابل ذکر این تحقیق آنست که در الفاظ و مفردات اشعار مختاری لغات نا مانوس و اصطلاحات غریب و ترکیبات نادر که مخالف طبع اهل زبان باشد بسیار به ندرت دیده می شود. لغات عربی در دیوان عثمان مختاری لغات متداول در زبان فارسی عصر اوست و ترکیبات عربی بسیار کم استفاده شده است مختاری از اصطلاحات علوم و فنون مختلف از جمله اصطلاحات نجومی و فلسفی نیز بهره برده،اما استفاده از این اصطلاحات باعث دشوا...

مبادلات فرهنگی ایران و آناتولی از دوره‌ی سلاجقه‌ی روم، نه‌تنها موجب رواج زبان و ادبیات فارسی و سایر پدیده‌های فرهنگی در آن سرزمین شد، بلکه در زمینه‌ی تاریخ‌نگاری نیز مورخان عثمانی در قرن نهم و دهم هجری، دنباله‌رو روش تاریخ‌نگاری ایرانی بوده‌اند.مورخان عثمانی در آغاز کار برای تدوین تواریخ آل عثمان، اخبار و روایات مربوط به اقوام ترک، به ویژه «قبایل قایی» را بیشتر، از منابع ایرانی به دست آوردند؛ د...

پرسش های اصلی که در این نوشتار در پی پاسخگویی به آنها هستیم به شرح زیر عبارتند از: 1. رهبری شیعه و شیعیان در قبال نتیجه شورای پیشنهادی عمر و انتخاب عثمان چه موضعی در پیش گرفتند؟ 2. در خلافت عثمان کدامین صحابه و تابعین شیعی و برخاسته از کدام مناطق و شهرها به مبارزه با دستگاه خلافت و طرح دیدگاههای خود در ابعاد مختلف مبادرت ورزیدند؟ 3. در اندیشه و باورهای شیعیان این دوره امام علی(ع) از کدامین ویژگ...

طبق روایتی در منابع عامه، عثمان در حاشیه­ی پاسخ به سؤال اعتراضی ابن عباس درباره­ی دلیل حذف بسم الله از ابتدای سوره­ی توبه و اتصال آن به انفال، تأکید می­کند که جایگاه تمامی آیات-جز دو سوره­ی توبه و انفال- توسط پیامبر(ص) تعیین شده ­است. برخی معاصران با تکیه بر این توصیف عثمان، قائل به چینش آیات برخلاف سیر طبیعی نزولشان یا به عبارتی نزول گسسته­ی سوره­های قرآن شده­اند. در حالی که تأمل در اسناد چندگ...

رودکی نظر به جایگاه رفیعش در ادب پارسی همواره مورد توجه شاعران، نویسندگان و مورخان عرب بوده است و به فراخور آثار و اشعارشان از جلالت قدر و علوّ مقام وی سخن گفته اند. از مهم ترین این شعرا و نویسندگان می توان به ابراهیم بن یحیی بن عثمان غزی، احمد بن عمر منیفی، نجاتی نیشابوری، ابوحیان توحیدی، عز الدین بن اثیر جرد جزری و یاقوت حموی اشاره کرد که در آثارشان دربارۀ رودکی سخن گفته اند. در بحث از جایگاه ...