بدون­شک معنای هر واژه­ای در بستر واقعیت و فرهنگ زمان خود مشخص می­شود و پویایی آن با گذر زمان پیش می­رود. این قاعده ی سیر و تحول در واژه­­ی فتوت نیز صدق می­کند؛ در واقع، فتوت و جوانمردی نمودی از خصوصیات اخلاقی است که محیط سوزان و خشک عرب در وجود بادیه نشینان نهادینه کرده است. نمود اولیه­ی این واژه در شجاعت جلوه­گر می­شود و عربها، فرد شجاع و دلیر را می­ستودند و بزرگ می­شمردند و این امر همانطور که...

آئین فتوت و جوان‌مردی یکی از پدیده‌های دیرپای تاریخ ایران، از دوران باستان تا روزگار معاصر، به‌حساب می‌آید. به رغم نفوذ و گسترش این مسلک در میان بسیاری از گروه‌های اجتماعی، بیش‌تر تحقیقات و پژوهش‌هایی که در این زمینه به خامه آمده است به طور عمده جنبه‌های عیاری و جنگاوری این سنت اجتماعی را به بحث گذاشته و زوایای اجتماعی و اقتصادی آن را فرو گذاشته‌ است. این مقاله، با بررسی ابعاد مختلف آئین فتوت د...

بدون­شک معنای هر واژه­ای در بستر واقعیت و فرهنگ زمان خود مشخص می­شود و پویایی آن با گذر زمان پیش می­رود. این قاعده ی سیر و تحول در واژه­­ی فتوت نیز صدق می­کند؛ در واقع، فتوت و جوانمردی نمودی از خصوصیات اخلاقی است که محیط سوزان و خشک عرب در وجود بادیه نشینان نهادینه کرده است. نمود اولیه­ی این واژه در شجاعت جلوه­گر می­شود و عربها، فرد شجاع و دلیر را می­ستودند و بزرگ می­شمردند و این امر همانطور که...

آئین فتوت و جوان مردی یکی از پدیده های دیرپای تاریخ ایران، از دوران باستان تا روزگار معاصر، به حساب می آید. به رغم نفوذ و گسترش این مسلک در میان بسیاری از گروه های اجتماعی، بیش تر تحقیقات و پژوهش هایی که در این زمینه به خامه آمده است به طور عمده جنبه های عیاری و جنگاوری این سنت اجتماعی را به بحث گذاشته و زوایای اجتماعی و اقتصادی آن را فرو گذاشته است. این مقاله، با بررسی ابعاد مختلف آئین فتوت در...

فتوت واژه­ای عربی و در زبان فارسی به معنی جوانمردی است و فتی از نظر لغوی «جوان» است و به معنی کسی است که به کمال فطرت و آنچه کمال اوست رسیده باشد. با توجه به شواهد موجود و مقایسۀ فتوت در آیین مهر با فتوت پس از اسلام به نظر می­رسد آیین جوانمردی پیش از اسلام نیز در ایران رایج بوده است. نوشیدن جام آب و نمک شبیه به مراسم مهرورزان است که در مراسمی آیینی، تازه‎واردان با نوشیدن جام شراب و خوردن نان، «...

یکی از حکایت های کتاب «حدیقه» روایت جوانمردی مردی از صوفیه است. این حکایت بیانگر یکی از اصول اساسی اندیشه فتون و آیین فتیان است. نویسنده در مقاله حاضر، درصدد کشف مأخذ اصلی این حکایت برآمد و در طی این جست و جو بر وی روشن شد که جز کتاب «حلیه الاولیاء» ابونعیم اصفهانی که به عنوان یکی از مأخذ کتاب ذکر شده، روایت فوق در میان احادیث مروی از دو امام بزرگوار شیعه امام سجاد (ع) و امام محمدباقر (ع) موجود...

آیین فتوت شیوه ای بوده که اصحاب صنایع و هنرها در فرهنگ دیرینه ایرانی اسلامیِ این مرزوبوم از آن برای سلوک در طریق حق و تربیت شاگردان و هنروران استفاده می کرده اند. این شیوه که با آیین های مشابهی در ژاپن، اروپای قرون وسطا و هند قابل تطبیق است سبب خلق آثار برجسته هنری و تربیت هنرمندانی بزرگ شده است. در این مقاله، تلاش شده است تا ضمن بررسی و نگاهی به اصول و شیوه های سلوک در این حلقه ها و گروه ها، به...

تصوف از مهم ترین جریان های اجتماعی طی دوران اسلامی می باشد که مراد آن حقیقت الهی می باشد. تأکید تصوف بر اخلاق بوده و نمود عملی آن را می توان در آئین فتوت جستجو نمود. تکیه ی فتوت بر اصول تصوف بوده فلذا تأکید آن نیز بر مسائل اخلاقی می باشد. سفال کتیبه دار نیشابور از آثار دوره ی سامانی می باشد که مضامین اخلاقی را بر خود ثبت دارند. از آنچه که از این مفاهیم برمی آید، می توان رگه هایی از فتوت و تصوف...

سوال اصلی رساله این است که آیا صوفیه اعم از قلندریه و اهل فتوت در برپایی آیین های عزاداری نقش داشته اند؟ در صورت اثبات این موضوع میزان تأثیر گذاری آنها بر آیین های عزاداری محرم به چه اندازه بوده و از میان آیین ها و عناصر عزاداری محرم کدام یک به طور مشخص اصلی صوفیانه دارد؟ فرضیه مطرح شده این است که صوفیه در بسیاری از آیین های عزاداری تأثیر اساسی و تعیین کننده داشته و منشأ بسیاری از آیین های عزاد...

فتوت یا جوانمردی عنوان یک مکتب دینی است که در طول تاریخ، ارتباط نزدیکی با مکتب تصوف برقرار کرد. این دو مکتب بر یکدیگر تأثیر متقابل گذاشتند. از اصول مهم تصوف و فتوت، در زمینة هدایت مریدان، انتخاب پیر و اطاعت و فرمانبرداری از او در طریقت است. پیر فردی نیک‌سرشت و آزاد از تعلقات است که با پیمودن راه معرفت و رستگاری، راهنمای سالکان در مسیر دشوار سلوک می‌شود. پیر با حمایت خود از مرید، مرتبة او را در ...