بنا بر نظر مشهور، عالمان امامی به دو گروه عمدۀ متقدّمان و متأخّران قابل تقسیم‌اند. تفاوت‌‏های متعددی میان این دو در حوزه‌‏های مختلف علمی، از جمله مسائل و مبانی حدیثی وجود دارد. اطلاعات ما در بارۀ مبانی حدیث‌پژوهی گروه نخست، اندک و در پاره‏ای موارد محدود به گزارش‌‏های کلی عالمانی از نسل متأخّران است که ضمن توجه به اختلافات بنیادی در مبانی حدیثی این دو گروه، در تبیین مبانی گروه اول کوشیده‏اند؛ از جم...

از جمله ویژگی‌های بارز حدیث شیعه، نگارش آن در همان عصر صدور و حضور ائمه(ع) است. در این بازۀ زمانی آثار فراوان حدیثی با عنوان‌هایی چون «کتاب»، «اصل»، «جزء» و «نسخه» فراهم گردید که جایگاهی خاصّ در نظام حدیث‌پژوهی متقدّمان امامی داشتند. ایشان در جریان احراز صدور احادیث، با تکیه بر نظام «قراین» از نشانه‌های متعدّدی استفاده کرده‌اند که بخش قابل توجّهی از آن‌ها را می‌توان تحت عنوان «منبع‌شناسی» مشاهده کر...

چکیده اگر به تاریخ حدیث به عنوان شاخه ای از علوم حدیث بنگریم مطالع? تاریخی رخدادهای حدیثی در این میان، جایگاه استواری خواهد داشت. در این پژوهش، بحرین تاریخی به عنوان یک ظرف مکانی از جهت فعالیت های حدیثی مورد توجه قرار گرفته است. در جغرافیای تاریخی، «بحرین» بر تمامی سرزمین های واقع در سواحل غرب و جنوب خلیج فارس (حد فاصل بصره و عمان)، اطلاق می شود. نام ده ها نفر از مردمان بحرین اعم از ساکنان ب...

نسخه‌نویسان سهمی بسزا در انتقال آثار حدیثی دارند. نقش آن‌ها را به شکل ساده‌انگارانه همچون یک دستگاه کپی نباید در نظر گرفت، بلکه آن‌ها افرادی صاحب اختیار در مواجه با متون هستند. نسخه‌نگاران در بسیاری از موارد ناظر به انگیزه‌هایی که از استنساخ در سر داشته‌اند، گاه از روی عمد تصرفاتی در متن پدید می‌آورده‌اند. این مقاله ناظر به موضوع ذکر شده با استفاده از روش کتابخانه‌ای پی‌جوی این تصرفات بوده تا م...

چکیده علوم قرآن، عنوان آثار اختصاصی بسیار و مجموعه‏های علوم قرآن و بخش‏هایی از مجموعه‏های حدیثی و تفسیری است. علوم و مباحث یادشده در این آثار، مختلف و متنوع است و گاهی از ده‏ها نوع، گذر می کند و چند جلد تألیف را به خود اختصاص می دهد، این آثار متعدد و این علوم متنوع را از آغاز تاکنون می‏توان، زیر دوازده عنوان قرار داد. این نوشتار بر آن است که علوم یادشده در مجموعه‏های علوم قرآن را در جدول تقسیم...

اثبات تجرد نفس یکی از مباحث کلیدی در حوزه فلسفه اسلامی است. با توجه به آن که دانشمندان مسلمان، عموماً احادیث پیشوایان دینی خود را به عنوان گزاره‏هایی صادق پذیرفته‏اند، «استشهادات نقلی» مورد توجه قرار می‏گیرد. این مسأله در آثار صدرالدین محمد شیرازی پررنگ‏تر می‏نماید؛ وی به عنوان حکیمی متأله، سعی داشته «استدلالات عقلی» و «استشهادات نقلی» را در کنار هم مورد توجه قرار دهد. در این مقاله با بررسی اعتب...

چکیده علوم قرآن، عنوان آثار اختصاصی بسیار و مجموعه‏های علوم قرآن و بخش‏هایی از مجموعه‏های حدیثی و تفسیری است. علوم و مباحث یادشده در این آثار، مختلف و متنوع است و گاهی از ده‏ها نوع، گذر می کند و چند جلد تألیف را به خود اختصاص می دهد، این آثار متعدد و این علوم متنوع را از آغاز تاکنون می‏توان، زیر دوازده عنوان قرار داد. این نوشتار بر آن است که علوم یادشده در مجموعه‏های علوم قرآن را در جدول تقسیم...

یکی از مباحث مهم و پر اهمیت فرهنگ مهدویت در عصرغیبت انتظارفرج است. انتظار امری است آمیخته ی با جان آدمی وتوأم با امید و حرکت به سوی آینده است. ازاین مفهوم برداشت های متفاوتی شده است، در برداشت منفی یاویرانگرآن، انتظار یعنی اینکه انسان دست روی دست بگذارد تا خود امام زمان(عج) بیاید و همه ی امور را اصلاح کند، در این حالت از انتظار، شخص منتظر در برابر ظلم ها وستم ها و یا حرکت های رو به رشدو موفقیت ...

سید محمد جواد موسوی غروی از جمله مولفان شیعی معاصر است که دارای دیدگاه ها و آراء خاص در تحلیل و ارزیابی احادیث شیعه و بالتبع در برداشت های فقهی و اعتقادی و تفسیری بود. این دیدگاه و آراء خاص در کتاب مستقلی توسط وی بیان نگردیده است و الزاماً باید تمام کتب منتشر شده از وی مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرد؛ زیرا تألیفات وی و کتبی که از وی برجا مانده، مناسب ترین وسیله برای انعکاس آراء و دیدگاه های وی می ...