بحث تأویل و هرمنوتیک نه مربوط به گذشته است و نه منحصر به متون مذهبی، بلکه دامنه ای بسیار وسیع و گسترده دارد. در قرون اخیر مباحث تأویل و هرمنوتیک در حوزه علوم انسانی به­ویژه ادبیات به طور قابل توجهی خود را نشان داده‌اند. توجه اندیشمندان به مقوله هرمنوتیک آنچنان از اهمیت برخوردار بوده است که شعبه‌ای از نقد ادبی اروپا محسوب می‌شود و در آن علم جایگاه ویژه‌ای یافته است. از آنجائی­که اخیراً در ادبیات ...

آیات متشابه از جمله مباحث بحث برانگیز در بین دانشمندان علوم دینی بوده است. تامل در شیوه ی برخورد جناب علامه طباطبایی و صدرالمتالهین شیرازی با متشابهات قرآن این امر را روشن می سازد، که از نظر ایشان، آیات قرآن دارای ظاهر و باطن هستند و هنگام مواجهه با آیات متشابه باید به ظواهر آیات اصالت داده و از ظواهر آیات عدول نکرد. ایشان قائل اند، که باید، معنای متشابهات مطابق عقل و روایات صحیح معصومین باشد و...

چکیده ندارد.

حادثه ی عاشورا و بازتاب وسیع آن بر فرهنگ و ادب فارسی قابل تأمل است و در تحقیقات ادبی جایگاه ویژه ای یافته است. گستره ی وسیع معنایی حادثه ی عاشورا، آن را درطول زمان و موقعیت های تاریخی گوناگون مستعد تأویل های تازه کرده است. در این پژوهش با بررسی قرائت های مختلف از حادثه ی عاشورا (احساسی، حماسی، عرفانی و ...) و تأکید بر قرائت عرفانی و بررسی جنبه های ادبیات عرفانی و تأثیر آن در شعر عاشورایی با قرا...

از نظرپی یر گیرو، زبان شناس فرانسوی، همه چیز نشانه است و نشانه شناسی که علم نشانه هاست همهء دانایی و تجربهء انسان را در بر می گیرد. بنابراین بسیاری از حوزه های فکر و اندیشه را می توان در قالب اصول نشانه شناسی بررسی و تحلیل کرد. شعر به لحاظ رمزگان هنری و پیام زیباشناختی آن، از نظام نشانه ای پیچیده ای برخوردار است. مقالهء حاضر، نگرشی است نشانه شناختی به شعر زیبای "زمستان " اخوان ثالث و بر این...

بحث دربارۀ تفسیر و تأویل قرآن از دیرباز مورد نظر محققان ، اندیشمندان و پژوهشگران مسائل و مباحث دینی بوده و پیرامون آن تحقیقات گسترده و دامنه داری انجام گرفته است. غالب این تحقیقات به بحث دربارۀ زمینه های شکل گیری مکاتب تفسیری و چگونگی گرایش آنها به تأویل و تعیین و ترسیم حدود و رسوم آنها می پردازد و جایگاه عقل و عواطف بشری و تصویر و تصورات انسان را جهت دریافت مقولات دینی و بخصوص کلام وحی، مورد ب...

بطن و تأویل آیات‌قرآن، از دیرباز یکی از مسائل بحث‌برانگیز و مورد‌توجه اندیشمندان بوده که حجم گسترده‌ای از روایاتِ ذیل آیات را به خود اختصاص داده است. تطبیق بخش عمده‌ای از روایات بر امامت، دوستان و دشمنان آن‌ها در تأویلات شیعه، دستاویز برخی مخالفان شده است؛ ذهبی از‌جمله نویسندگان منتقدِ معاصر اهل‌سنت در کتاب «التفسیر و المفسرون»، شیعه را به تأویلات ناصحیح و افراطی آیات بر اهل‌بیت(ع) درراستای تحمیل...

متون مقدس مهم­ترین منبع برای شناخت احکام و معارف اسلامی به شمار می­آیند؛ اما درباره چگونگی فهم این متون میان صاحب نظران اختلاف عقیده وجود دارد و هر گروهی از دیدگاه خاص خود به آنها نگریسته­اند. چنانکه تأویل عارفانه به جنبه­های باطنی و معنوی متون قدسی و کشف اسرار و اشارات آن می­پردازد. به این معنا که عرفا با دیدگاهی متفاوت از سایرین، شیوه صحیح فهم متون را از طریق باطن، امر ممکن دانسته­ و در صدد ف...

عرفا و صوفیه به تأویل و باطن قرآن توجهبسیار کرده‌اند. از این رهگذر، برداشت‌های ویژه‌ای از آیات قرآن دارند و مبانی نظری و سیروسلوک عرفانی خود را با آن سنجیده‏اند. ازجمله، نظّام نیشابوری -ادیب و عارف سدۀ هشتم یا نهم قمری- در غرائب‌القرآن و رغائب‌الفرقان آیاتی از قرآن را، پس از تفسیر، تأویل کرده است؛ گرچه در این کتاب، او از مبانی اعتقادی و روش «تأویلات نجمیه» اثر پذیرفته که نجم‏الدین رازی نگاشته اس...

عبداله بن سعد بن ابی سرح قرشی اسلام می آورد و اندک زمانی کتابت وحی می کند، سپس از دین باز می گردد و مرتد می شود. بررسی های تاریخی نشان می دهد که ارتداد او ارتباطی با نگارش قرآن ندارد، ولی قصه نویسان، که اغلب فاقد قوة تحلیل اند، شاید مغرضانه، شاید ساده‌لوحانه، روی گردانی وی را به تحریر آیات الهی ربط می‌دهند. این قصه‌های بی‌اساس به تفاسیر و تواریخ هم راه می‌یابد، حتی از دریاها می‌گذرد تا در سدة ب...