تسلط روسیۀ تزاری بر قفقاز در نیمۀ نخست سدۀ نوزدهم، بیشتر از دیدگاه نظامی بررسی شده است. از جنبه‌های غفلت‌شدۀ این موضوع، ذهنیت روس‌ها از جنوب قفقاز و شناختی است که آنان از این سرزمین و مردم آن به‌دست آوردند؛ شناختی که راه تسلط بر آن را هموار کرد. به‌نظر می‌رسد قفقازی که امروزه می‌شناسیم خود نتیجۀ چنین شناختی بوده است و درونمایه‌ای شرق‌شناختی دارد. به بیان دیگر، مفهوم پسااستعماری قفقاز به‌مثابۀ ی...

سلفی گری به مثابه پدیده ای به نسبت جدید ، نقشی کنشگر و فزاینده در ابعاد مختلف اسلام در فدراسیون روسیه و به ویژه قفقاز شمالی یافته است. عینیت یافتن تکاپوهای سلفی های افراطی در اقدامات شبه نظامیان جدایی طلب چه در قالب امارت القاعده ای و چه ولایت داعشی قفقاز در عین تلاش سلفی های میانه رو برای گشودن بیش ازپیش عرصه تحرک علنی و رسمی در فضای مذهبی جمهوری های قفقاز شمالی و شواهد موجود مبنی بر تبدیل شدن...

در دوم مارس 1992 تعداد کشورهای عضو سازمان ملل متحد از 166 به 175 رسید. در میان 9 عضو جدید نام جمهوری­ های قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در آسیای مرکزی و آذربایجان و ارمنستان در قفقاز برده شده است. تنها گرجستان هنوز تقاضای عضویت در سازمان ملل را نکرده است. اما این کشورهای تازه استقلال یافته صرف نظر از وضع نابسامان اقتصادی که جای بحث آن در این مقاله نیست؛ با اختلافات عدیده...

بحران سوریه به­عنوان یک بحران منطقه­ای حاد موجب گردیده تا بازیگران مختلف درگیر در آن به رویارویی و بعضا تعامل با یکدیگر پرداخته و عرصه­هایی از منازعه و همکاری را رقم بزنند. نوع کنش متفاوت بازیگران درگیر در این بحران را می­توان به­وضوح از تعاملات و تقابلات روسیه و ترکیه در قبال یکدیگر دید. در واقع، جهت­گیری متفاوت روسیه و ترکیه در قبال یکدیگر سبب گردیده تا بحران سوریه نوعی تعارض و تقابل قابل توج...

در جریان بخشی از فتوحات اعراب مسلمان که معطوف به نواحی شمال آذربایجان بود، آن ها با کوه های قفقاز که مانع طبیعی مهمی بود، برخورد کرده و با خزرها و سایر اقوامی که تحت سیطره امپراتوری خزر بودند، مواجه گشتند. خزرها، قومی ترک زبان و دارای پایگاه و خاستگاه قبیله ای و عشیره ای رو به شهرنشینی بودند که در این زمان مثل اعراب در مسیر تشکیل امپراتوری جدید و نوپا قرارگرفته بودند. روابط و مناسبات میان اعراب...

چکیده منطقه قفقاز در طول تاریخ یکی از مناطق استراتژیک جهان به شمار می‌آمد. اهمیت ژئوپلیتیکی این منطقه عمدتاً ناشی از نقش کوه‌های قفقاز می‌باشد که همچون سدی این منطقه را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده‌اند. با تشکیل دولت ایلخانان در ایران و جنوب کوه‌های قفقاز و دولت اردوی زرین در شمال قفقاز یعنی دشت قپچاق بار دیگر اهمیت ژئوپلیتیک منطقه قفقاز برجسته شد. خانات اردوی زرین که پیش از ایلخانان در ش...

از نظر رهبران روسیه، حوزه نفوذ سنتی اتحاد جماهیر شوروی به ویژه آسیای مرکزی و قفقاز نخستین سنگر پدافندی برای پاسداری از امنیت ملی روسیه است و رفتار مسکو بر سیاق دوران روسیه تزاری و شوروی سابق، باید به دنبال اعمال سلطه بر این منطقه باشد. با این وجود، روسیه در طول دو دهه اخیر، رویکردهای مختلفی در قبال آسیای مرکزی و قفقاز در پیش گرفته است که در نگاه اول ممکن است تداعی کننده سردرگمی سران کاخ کرملین ...

هدف این پژوهش، بررسی تأثیرات ایدئولوژی پان ترکیسم در آسیای مرکزی است. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز، بار دیگر امید نظریه پردازان و استراتژیست‌های پان‏ترکیسم را که پس از جنگ دوم در رابطه با پیشبرد پروژه برپایی یک امپراطوری ترک زبان در مناطق جنوبی شوروی دچار سرخوردگی و نا امیدی شده بودند، زنده کرد. این پژوهش با توجه به آرمان‌های پان‏ترکی در سیاست خارجی ترکیه و...