اصل علّیت ، به عنوان یک اصل کلی و بنیان علومی که درباره احکام موضوعات حقیقی بحث می کنند، مورد توجّه همه ی مکاتب فلسفی بوده است. تحقیق پیش رو تلاش شده با تمرکز بر مباحث حکمت متعالیه به عنوان میراث فلسفی فعال جهان اسلام و رئالیسم انتقادی به عنوان یکی از روی کردهای مطرح در فلسفه علم و فلسفه علوم اجتماعی، دیدگاه آن ها درباره ی علّیت ارائه گردد ومتناسب با تحلیل دو مکتب از علّیت، الگوی کلیِ تبیین در هر یک...

ماهیت نظرورزانة نظریة ادبی و پیوند آن با فلسفه به ویژه در زمانة ما به طرق گوناگون مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این مقاله بی آنکه پژوهشی پیشینی درباب انحای پیوند میان فلسفه و نظریة ادبی باشد، سعی در روشن کردن پسینی ادای سهم فلسفه به نظریة ادبی دارد و می کوشد نشان دهد فلسفه- برخلاف نظرگاه عمل گرایانة رورتی که معتقد است چیزی به نام بنیادهای عینی معنا یا تفسیر وجود ندارد که اندیشة فلسفی روشنگر ...

مقدمه: المپیاد علمی دانشجویان علوم پزشکی بر حوزه هایی که نیاز به تفکر، تأمل، اندیشیدن، استدلال و حل مسأله دارند و در نظام آموزشی رسمی و ارزشیابی دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی نسبت به آن غفلت می شود، تمرکز دارد. المپیاد در سال های اولیه در سه حیطه تفکر علمی در علوم پایه، استدلال بالینی و مدیریت نظام سلامت برگزار شد. با توجه به این که جای حیطه ای که در آن تأمل و تحلیل فلسفی در مسائل حوزه سلامت...

فلسفه اخلاق، پژوهشی درباره درستی، نادرستی، روایی یا ناروایی اعمال یا تحقیق درباره استدلال‏های ورای باورهای اخلاقی ماست. یکی از عرصه‏های مهم فراخوانی باورهای اخلاقی یا درک عمل درست یا نادرست، حوزه رفتارهای تعاملی و متقابل انسان‏هاست؛ ازاین‌رو منطقی به نظر می‏آید که نظریه بازی‏ها، به‌عنوان مطالعه فرایند و برایند تعامل های افراد، ظرفیت برخی کاوش‏های فلسفی و اخلاقی را داشته باشد. مقاله پیش ‌رو در پ...

هدف این نوشتار ارائه مبانی هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه مکتب رئالیسم انتقادی است و سعی می‌شود نگرش این مکتب را در ارتباط با جهان اجتماعی و رویداد‌های درون آن توضیح دهد و نشان دهد چگونه می‌توان با استفاده از مبانی این مکتب به تبیین بهتر واقعیت اجتماعی دست یافت. اگرچه این مکتب از جهت هستی‌شناسی، رئالیست و از بابت معرفت‌شناسی، تفسیری ـ هرمنوتیک است اما انتقاد‌های جدی به این دو مکتب دارد و هر دو مک...

هدف پژوهش حاضر، بررسی معرفت‌شناسی اسپینوزا و لوازم تربیتی آن با رویکرد انتقادی بر مبنای آموزه‌های اسلامی است. برای نائل شدن به اهداف این پژوهش از روش‌های تحلیل مفهومی، توصیفی- تحلیلی و انتقادی استفاده‌ شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است نظریۀ شناخت، جایگاه ویژه‌ای در نظام فلسفی اسپینوزا دارد. اسپینوزا معرفت بشری را به چهار دسته تقسیم می‌کند: 1-علم افواهی ناشی از مسموعات؛ 2-ادراکات ناشی از ت...

ساختارگرایی و پساساختارگرایی، در پاسخ به وضعیتی خاص در فلسفه و علوم انسانی پدید آمده‌اند و از این جهت باید مورد توجه قرار بگیرند. کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی، از کتاب‌هایی است که در پاسخ به چنین نیازی نوشته شده است. تحلیل و بررسی کتاب فوق، به عنوان یکی از کتاب‌هایی که دربارة نظریات مطرح علوم انسانی، به زبان فارسی نوشته شده، مهم‌ترین مسئلة پژوهش حاضر است که با روش توص...

پدیدارشناسی نام فارسی مکتبی فلسفی است که ادموند هوسرل(1859- 1938) مبانی نظری، مولفه ها و الزامات آن را تعریف و تنظیم کرده و فنومنولوژی(phenomenology) نامیده است، امّا به-طور عام رویکردی است که کیفیت و تجلیات پدیده ها و در نتیجه تعریف آن ها را به صورت شهودی و اصیل پیجویی می کند. رویکرد پدیدارشناختی به عنوان شیوه ای شناختی و کاشفانه و ارائه تعریفی متفاوت و خلاقانه از پدیده ها از روزگاران کهن وجود ...

نظریه ها در علوم اجتماعی و انسانی بی طرف نیستند و با مطالعه آن ها و کاوش مبناهای مختلف ماقبل نظری که بر آن استوار اند، می توان به فرانظریه های آن ها پی برد. فرانظریه شاکله ای مشتمل بر مؤلفه های فرانظری است که همان پیش فرض های ماقبل نظری هستند. پیش فرض های فرانظری اغلب پنهان اند و با فرانظریه ورزی و مطالعه نظریه ها که خود منجر به معرفتی درجه دوم می شود، آشکار می شوند. فرانظریه ورزان از پیش فرض ه...

در اوایل دهه 1970 و به دنبال رشد مصرف گرایی در جوامع، بروز بحران های زیست محیطی مانند گرم شدن زمین و تغییرات اقلیمی، تحولات تکنولوژیک و چالش های نوپدید اخلاقی در اقتصاد جهانی، جنبش جدیدی به نام «مصرف اخلاقی»[1] در حوزۀ اخلاق زیست محیطی پدید آمد که هدف آن، اصلاح شیوه های مصرف با تکیه بر ملاحظات اخلاقی بود. مصرف اخلاقی، به معنای خرید آگاهانۀ کالاها و خدماتی است که در نظر مصرف کننده، چه در تولید و...