روابط انسانی برپایة نظرها و دیدگاه های فردی و گروهی شکل می گیرد؛ و بررسی این دیدگاه ها از جنبه های گوناگون، وظیفة تصویرشناسی است. این مبحث مهم علمی که درقلمروهای مختلف علمی مطرح می شود، در ادبیات تطبیقی نیز اهمیت بسیاری دارد. هدف از نگارش مقالة حاضر، معرفی تصویرشناسی درقالب روش نقد ادبی و هنری است؛ که در آن، ضمن تعریف این مبحث، نظرهای موافقان و مخالفان آن بررسی خواهد شد.

هر گونه قضاوت و داوری در مورد اثر هنری یا حقیقت هنر و زیبایی، مبتنی بر این اصل است که انسان پیش از حکم، تصوری از هنر و زیبایی داشته باشد. آیا منشأ تصوری که از حقیقت هنر در ظرف ادراکی انسانها به تحقق پیوسته است، حقیقی است؟ و یا آنکه منشأ آن تصور، اعتباری و مبتنی بر سلیقه و عادت و ذوق و پسند و تداعی و خواستهای فردی و اجتماعی است، که پنداری از صورت و حقیقت هنر را در ذهن به وجود آورده است؟ اثر هنر...

نقد جامعه شناختی شاخۀ جوانی است که به تازگی بر تنۀ نقد ادبی روییده است و راه رشد و تکامل را می پیماید. این رویکرد چگونگی تعامل میان ادبیات و جامعه را بررسی می کند. این مقاله، با روش تحلیلی و توصیفی، رمان عمارت یعقوبیان، اثر نویسندۀ مشهور مصری، علاء اسوانی، را از منظر جامعه شناختی نقد می کند. این رمان مهم ترین اثر علاء اسوانی است که در آن به کودتای افسران آزاد در سال 1952 م. و پیامدهای آن در جام...

شعر «عاشقی» در فرهنگ معنوی بسیاری از ملل آسیائی و اروپایی، از جمله ملل ترک و ارمنی یکی از عرصه های پر بار و غنی آفرینش هنری فولکوریک و ادبی است. شعر «عاشقی» به ویژه در ادبیات ملل ترک و ارمنی دارای اهمیت فراوانی است و قسمت نسبتاً بزرگی از ادبیات شفاهی و مکتوب این ملت ها را به خود اختصاص می دهد. شعر عاشقی از اواخر قرن شانزدهم میلادی به طور جدی و چشم گیردر ادبیات ارمنی پا گرفت، درنیمه دوم قرن هفدهم...

اندرزنامه‌نویسی، یکی از نمودهای خرد سیاسی و از عوامل تداوم میراث سیاسی ایرانی بود. محور اساسی اندرزنامه‌ها، اندیشۀ شاهی و کارکردهای این نهاد در ادارۀ جامعۀ ایرانی بود. کارگزاری اهورامزدا در زمین، حفاظت از مرزها، دینیاری، عمران و آبادسازی و دادگری، از کارکردهای نهاد شاهی به شمار می‌آمد. با ترجمۀ متون ایرانی به عربی، مضامین اندرزنامه‌ها به دورۀ اسلامی انتقال یافت و البته بستر تازه، تغییراتی در جه...

هنجارگریزی یکی از وجوه رستاخیز واژگان بر مبنای زبان شناسی است که با شکستن ساختار سطحی واژه ها و نه ساختار عمیق، باعث لذت ادبی مخاطب می شود. در این جستار نگارندگان به روش تحلیلی کنایات هنجارگریخته را در دیوان ابن فارض و کلیات مولوی نقد و بررسی می کنند. پژوهش حاضر نشان می­دهد که کنایه در سروده های این دو شاعر، علاوه بر جنبة زیباشناختی و هنری، ابزار انتقال معانی مبهمی است که به آسانی تن به بیان صر...

یکی از مباحث مهم نقد ادبی پرداختن به بن‌‌مایه‌‌های ادبیات داستانی است. بن‌مایه‌‌ها را از جهت اهمّیت و نقشی که در داستآن‌ها اعم از منظوم یا منثور دارند می‌‌توان به دو دستة بن‌‌مایه‌‌های ایستا و بن‌‌مایه‌‌های پویا تقسیم‌‌بندی کرد. توصیف‌‌ها در عین حال که انواع مختلفی را در بر می‌‌گیرند (توصیف بیانی از داستان است که راوی با نظرگاه خود به ترسیم محیط، اشیاء، سیمای ظاهری و باطنی شخصیّت‌‌ها می‌‌پردازد)،...

نقد جامعه شناختی ادبیات، یکی از شیوه های نسبتاً نوین در مطالعات ادبی است. در این شیوه به بررسی ساختار و محتوای اثر ادبی و ارتباط آن با ساختار و تحولات جامعه ای که اثر مولود آن است می پردازند. آنچه در نقد جامعه شناختی ادبیات از اهمیت بیشتری برخوردار است، انعکاس تصویر جامعه در جهان تخیلی و هنری اثر ادبی و شکلهای مختلف آن است. تاریخچة شکل گیری نقد جامعه شناختی ادبیات به صورت روشمند و علمی به آغاز ق...