رابرت آدامز در حوزه‌ى فرااخلاق کوشش می‌کند تا با دیدگاهی افلاطونی-الهیاتی ماهیت خوبی را دریابد و پس از آن ویژگی‌های زندگی اخلاقی توام با بهروزی و سعادت را بیان کند. بدین منظور، ابتدا با الهام از نظریه کریپکی-پاتنم نقش‌های معناشناختی خوبی را برمی‌شمرد سپس در جست‌وجوی بهترین گزینه‌ای که آن نقش‌ها را ایفا کند خداوند را خودِ خوبی و خوبی چیزها را مبتنی بر مشابهت آنها با خداوند می‌یابد؛ مشابهت چیزها ب...

 بحث از محکم و متشابه از روزگاران دیرین مورد توجه قرآن پژوهان و صاحب نظران حوزه قرآن پژوهی، و یکی از زیر بنایی ترین مباحث تفسیری و علوم قرآن بوده است؛ مبنایی که خود قرآن آن را بنیان گذاری کرده و روایات نیز به شرح وتفصیل آن پرداخته اند. و در پی آن، مفسران با کاوش های فراوان آرای متعددی درباره آن ارائه کرده اند. نگارنده موضوع پیش گفته را از سه منظر لغت، روایت و قرآن کاوید و به این نتیجه رسیده است...

نیاز به روش‌شناسی در عرصۀ علوم اسلامی ـ ازجمله هنر اسلامی ـ امری ‌ناگزیر است که داوری‌ و قضاوت‌ دربارۀ چیستی هنر اسلامی و پرسش‌های نظری دربارۀ آن را ممکن می‌کند. اندیشمندان در این عرصه به روش‌های گوناگونی توجه کرده و هر یک بر اساس روشی خاص به این مقوله نگریسته‌اند؛ به‌طوری‌که استفاده از روش‌های فراوان، نتایج متفاوتی را به همراه داشته و بعضی تعارض‌ها و اختلافات در داوری‌ چیستی هنر اسلامی مبتنی ب...

پرداختن به نظریۀ فرهنگ در میان فیلسوفان مسلمان پیشینۀ چندانی ندارد و فرهنگ در مفهوم امروزین آن، اساساً پدیده‌ای مدرن به حساب می‌آید. از سویی، با در نظر گرفتن این واقعیت که تا کنون نظریۀ محض فرهنگ، متناسب با اقتضائات بومی جامعۀ ایرانی- که مورد اجماع نیز باشد- تدوین نشده است. لذا در این مقاله با بهره‌گیری از دیدگاههای اندیشمندان نوصدرایی، به تبیین چیستی منشأ فرهنگ و بنیادهای فلسفی آن از دیدگاه حکم...

در سده گذشته بررسی هویت فلسفه اسلامی اعم از چیستی و هستی آن، یکی از موضوعات مورد بحث مستشرقین غربی و متفکرین اسلامی بوده است. آیا فلسفه اسلامی دارای یک هویت متمایز است؟ بدین معنا که آیا می‌توان درباره آن گفت هم اسلامی است و هم هویتی جدا از کلام اسلامی و فلسفه یونان دارد؟ در این باره پاسخ‌های گوناگونی در ردّ یا دفاع از آن ارائه شده است. یکی از بزرگترین فیلسوفان معاصر که بررسی‌های گسترده‌ای در این...

این رساله با عنوان «رابطه ایمان و عمل صالح در قرآن» شامل چهار فصل می باشد، فصل اول: شامل مباحثی همچون مقدمه، بیان مسأله و تعریف مسأله، سوالهای تحقیق، پیشینه، ضرورت انجام تحقیق، فرضیه ها، هدف، قلمرو و واژگان کلیدی تحقیق بوده است. فصل دوم: معنای لغوی و اصطلاحی ایمان، ایمان در اصطلاح فیلسوفان و متکلمان. فصل سوم: معنای لغوی عمل، مفاهیم مرتبط با عمل، چیستی عمل صالح، نقش عمل در تکوین شخصیت انسان ... ...

چکیده در ­حالی که دولت از مهم­ترین نهادهای زندگی اجتماعی و شاید مهم­ترینِ آنها به­ شمار می­آید موضع چندان روشنی دربارۀ ماهیت یا چیستی آن وجود ندارد و مواضع موجود نسبتا کلی و مبهم هستند. از آنجا که چنین ابهامی پیامدهای ناپسندی در زمینۀ سیاست­گذاری­های کلان و ارزیابی آنها دارد در این نوشتار می­کوشیم موضعی نسبتا مشخص دربارۀ چیستی دولت اتخاذ کنیم. بنابراین پس از نیم­نگاهی انتقادی به ادبیات موجود و ب...

نهاد آغازین و فرجامین دستگاه شناخت، طبیعت عقل است. از این رو پرسش از چیستی خردورزی و تعقل، اساسی ترین پرسش بشر است. در این نوشته تلاش کرده ایم تا ضمن توضیح چیستی خردورزی، به این پرسش های بنیادین پاسخ دهیم که «عقل چگونه می تواند هم چنان که دربارة «جز خود» تعقل می کند، دربارة خود نیز تعقل کند؟» و «چگونه و از چه رو و تا کجا می تواند خود را نقد کرده و مورد داوری قرار دهد؟» مدعای ما در این مقاله آن ...

عبدالصمد میانشهری[1] این نوشتار در پی این است که جایگاه رویکرد عقلی در برخی از مکاتب را بررسی کند؛ هر چند که به حکم ضرورت، به معرفی چیستی عقل نیز پرداخته است. در قسمت مکاتب فلسفی هم به فلسفه اسلامی پرداخته شده و هم به طور اجمال به فلسفه غرب مروری شده است. در مبحث گرایش کلامی، نظرات کلامی اشاعره،  ماتریدیه، معتزله و شیعه اثتاعشری را ـ بدون توجه به مکتب اشعری گونه اخباری و تفکیکی که در خور نقد اس...

 از آنجا که وحدت و همبستگی برای حفظ و بقای یک جامعه و پیشرفت و تکامل آن امری عقلی است، بنابراین در ضرورت آن نمی‌توان تردید داشت. اما از آنجایی که این مفهوم می‌تواند چونان هر مفهوم دیگری مورد بازخوانی، قرائت و تفسیر خاصی قرار گیرد و در هر گفتمان خاص، معنایی خاص به خود داشته باشد، لذا مهمتر از هر چیز چیستی آن در زبان و اندیشة اندیشمند و نظریه‌پرداز آن است و از آنجایی که هدف اساسی ما در این پژ...