افسانه ها و قصه های عامیانه تجلیگاه فرهنگ ها و سنت های فراموش شده ی جوامع بشری است. گروهی از پژوهشگران با تکیه بر آثار مکتوب و به جا مانده از اسطوره ها و افسانه های کهن به تحلیل ریشه ها و علل شکل گیری آن ها پرداختند تا این که در قرن بیستم و با گرایش پژوهشگران به بررسی ریخت شناسی آثار ادبی، متون معاصر وکهن با نگاهی جدید مورد بررسی قرارگرفت. ولادیمیر پراپ که از فولکلورشناسان برجسته ی روسی است، با...

«مکالمه گرایی» بنیان نظریة نیماست که از آن به «روایت نمایشی» تعبیر می کند. اما اصطلاح مکالمه گرایی با نظریة منطق گفت وگویی میخاییل باختین مطرح می شود. او این اصطلاح را در برابر تک آوایی در ادبیات و هنر مطرح می کند؛ از نظر او شعر تک صدایی را نمایندگی می کند و نثر، به ویژه رمان، عرصة چندصدایی است. از این رو، رمان عالی ترین نوع بیان ادبی است. با بررسی نظریات نیما که اغلب در قالب نامه بیان می شود، ...

آلکسیوس ماینونگ یکی از فیلسوفان معاصر است که با نگرش خاص به مباحث وجودشناسی تأثیرات فراوانی را در بسیاری از فلسفه های مابعد خود و نیز مباحث منطق جدید بر جای گذاشته است. تفکرات او تا حد زیادی متأثر از سنت فلسفی یونان و نیز فلسفه های برنتانو و تواردوفسکی است. از جمله مباحث برجسته در فلسفة ماینونگ بررسی چیستی اشیاء صرف نظر از هستی آن ها است. به گفتة او چیستی یک شی فراتر از هستی و نیستی آن است. از ...

در مقالة حاضر به بررسی دستگاه مطابقة فعل لازم و فاعل در زبان فارسی می­پردازیم. داده­های این پژوهش را از برخی مقالات و منابع مکتوب و متون زبان گفتاری گردآوری کرده ایم. چارچوب این پژوهش دو نظریة بهینگی و کمینگی است که هر دو در چارچوب مکتب زایشی مطرح شده­اند. در این تحقیق درصددیم موارد استثنای مطابقه در دستور سنتی زبان فارسی را بر اساس رویکرد کمینگی که نحو محور است و نظریة بهینگی که محدودیت بنیاد ...

در ریخت شناسی (morphology) تأثیر محتوا بر ساختار و شکل ظاهری آثار و نیز تأثیر ساختمان اثر بر محتوا و مضمون مورد بررسی قرار می گیرد. ساختار هر اثر ارتباط تنگاتنگی با مضمون آن دارد به طوری که هر مفهومِ خاص در قالبی خاص گنجانده می شود. خاوران نامه، از حماسه های دینی قدیم شیعه است که موضوع اصلی آن داستان هایی است که از سفرها و حملات حضرت علی(ع) به سرزمین خاوران به همراهی مالک اشتر و ابوالمحجن و جنگ ...

مقاله ی حاضر به روش تحلیلی– انتقادی و بر اساس ریخت شناسی سه قصه از شاهنامه، به بررسی و نقد اصل «توالی خویش کاری های قهرمان» در نظریه ی ریخت شناسی پراپ می پردازد. به این منظور، نخست سه قصه از قصه های شاهنامه از دیدگاه ریخت شناسی، بررسی می شود که خویش کاری قهرمانان آن ها یکسان است و ظاهراً ساختار یکسانی دارند؛ اما در عناصرِ متغیر آن ها تفاوت هایی وجود دارد و پس از تحلیل اشتراکات و اختلافات آن ها، ب...

در این مقاله به بررسی ریخت شناسانۀ شعر «کتیبه» اخوان ثالث پرداخته ایم. به این منظور، نخست به تعریف ریخت شناسی پرداختیم، سپس روایت اسطوره ای «کتیبه» را از منظر این نظریه، مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم و به خویشکاری­ ها، شخصیت ها و حرکت های روایت تقسیم کردیم. «کتیبه» از شعرهای روایی اخوان است که شکلی نمایشی و دراماتیک دارد. شیوۀ روایت و داستان پردازی در این شعر به گونه ای است که شاعر با توصیف های...

روایت شناسی به عنوان بزرگترین ارمغان ساختارگرایی، یکی از مهم ترین حوزه های نظریّة ادبی مدرن محسوب می شود. در قرن بیستم میلادی، ساختارگرایان به پیروی از پراپ، در صدد ارائة الگوی کلّی در ساخت انواع روایت برآمدند. در همین زمینه، آ.ژ.گریماس، مشهورترین نظریّه پرداز روایت، از دامنة محدود مطالعات پراپ فراتر رفت و با ارائة الگوی کنشی و زنجیره های روایتی خود، تلاش کرد تا به دستور کلّی زبان روایت دست یابد و ...

در دهة گذشته، جامعة علمی ایران از روش­های تحقیق کیفی، از جمله روش نظریة داده­بنیاد در پژوهش­های علوم مدیریتی استقبال کرده و از آن به‌عنوان یک روش کارآمد بهره برده است. تفاوت­های موجود بین دو بنیانگذار نظریة داده­بنیاد، به شکل­گیری دو شیوة متفاوت از این روش منجر شده است: نظریة داده­بنیاد کلاسیک و نظریة داده­بنیاد استراوسی. علی‌رغم مزیت­ها و برتری­های عمدة روش نظریة داده­بنیاد کلاسیک، محققان ایرا...