نظامی یکی از چهره های برجسته نماد پردازی در ادبیات فارسی است، که شاخص ترین و ارزشمندترین اثرش از نظر کاربرد رمز، بعد از مخزن الأسرار-که یک اثرکاملاً رمزی است-، هفت پیکر می باشد. او توانسته است، داستان های زیبایی را از جوهر خیال و حقیقت برگیرد و در قالب شعر، تندیس های الوان هفت پیکر را جان بخشد. این مسئله نه تنها بیانگر هنرمندی و طبع لطیف و ذوق سرشار این شاعر است، بلکه از بینش عرفانی و جهان شمول ...

نظامی نه تنها روح داستانی را که موضوع شعر اوست درک کرده، بلکه چنان در آن غرق شده و احساس، تخیل و اندیشۀ وی با تار و پود داستان درآمیخته است که صداقت و اصالتی بارز از شعرش می­تراود. گویی خود همۀ احوال اشخاص داستان و فراز و نشیب حیات آنان، برخوردها و حوادث ناشی از آن را لمس و تجربه کرده و به قلم آورده است. در این منظومه که سرگذشتی عاشقانه در محیطی اشرافی و به تعبیری دیگر عشقی همایونی است، هر کنشی...

قسمت اعظم رمان های جنگی فارسی که با موضوع جنگ ایران و عراق نگاشته شده اند، به مضامین عقیدتی و سیاسیِ همسان پرداخته و بنابر مصالح اجتماعی، درجهت ترویج گفتمانی واحد عمل کرده اند؛ اما در این میان شاهد ظهور آثاری متفاوت، مانند رمان شطرنج با ماشین قیامت نوشتۀ حبیب احمدزاده نیز هستیم که تاحدودی از آثار تک گویه فاصله گرفته و از عناصر موجد چندآوایی بهره برده اند. درواقع، رمان مذکور از جهاتی چند، با تعری...

داستان کوتاه، روایت منثور خلاّق نسبتاً کوتاه، با گروه محدودی از شخصیّت‎هاست که در عملی منفرد شرکت دارند و در پشت آن ساختار محکمی از فکر و اندیشه وجود دارد و به آسانی توانایی بیان موضوعات سیاسی، نظامی، فرهنگی و... را داراست. هشت سال دفاع مقدّس گنجینة گران‎بهایی در اختیار داستان‎نویسان قرار داد؛ به گونه‎ای که با وقوع جنگ تحمیلی و دفاع مقدّس، مضمون داستان کوتاه تعبیر کرد و مضامینی، همچون: شهادت و ایثار...

بسیاری از باورها و آیین‌های باستانی ملل مختلف در حکایت‌ها و افسانه‌های کهن آنان تجلّییافته‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی بن‌مایه‌های اسطوره‌ای حکایت خیر و شرّ در هفت‌پیکر نظامی گنجه‌ای و پیوند آن با شاهنامه فردوسی است. در این راستا، با روش توصیفی و کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا، ارتباط حکایت خیر و شرّ در هفت‌پیکر با داستان کاوه و ضحاک در شاهنامه و پیوند این دو با یکی از باورهای بنیادین آریاییان، یعنی باور...

یکی از مباحث مهمی که با نظریه‌پردازی یونگ، ابتدا به عرصۀ روان‌شناسی و با سیر تدریجی، وارد دنیای نقد ادبی شد، تحلیل شخصیت‌‌های داستانی آثار ادبی براساس «فرایند فردیت» است. در چهارچوب این فرایند، شخصیت داستانی در مسیر دستیابی به تفرد، با دسته‌‌ای از کهن‌‌الگوها برخورد می‌‌کند و با پشت سر گذاشتن هر یک از این کهن‌الگوها، رفته‌رفته به حقایق درونی خود پی می‌‌برد و به بازسازی ضمیر ناخودآگاه بیمارش می‌...

فراقنامه تلفیقی از روش‌های داستان‌پردازی ایرانی را که دو رکن ادبیات داستانی این سرزمین، فردوسی و نظامی، با بهره‌گیری از سنن داستان‌گویی پرداخته‌اند، به کار می‌گیرد. همة هدف سلمان ساوجی نه داستان‌سرایی که تغزّل در شکل یک داستان، با استفاده از توصیفات و تمثیلات فراوان است که جایی برای به نمایش درآمدن ارادة آدمی باقی نمی‌گذارد. داستان فراقنامه، بی‌تردید اگر هم، در به کارگیری الگوی شاهنامه و لیلی و ...

فراقنامه تلفیقی از روش‌های داستان‌پردازی ایرانی را که دو رکن ادبیات داستانی این سرزمین، فردوسی و نظامی، با بهره‌گیری از سنن داستان‌گویی پرداخته‌اند، به کار می‌گیرد. همة هدف سلمان ساوجی نه داستان‌سرایی که تغزّل در شکل یک داستان، با استفاده از توصیفات و تمثیلات فراوان است که جایی برای به نمایش درآمدن ارادة آدمی باقی نمی‌گذارد. داستان فراقنامه، بی‌تردید اگر هم، در به کارگیری الگوی شاهنامه و لیلی و ...

ملّی‌گرایی عقیده‌ای است که اغلب حسّ وفاداری و دلبستگی نسبت به شاکله‌های یک ملّت نظیر زبان، اساطیر، عادات و سنّت‌ها، فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی، اعتقادات دینی و نظایر آن را پدید می‌آورد. نظامی گنجوی شاعر پرآوازۀ ایران، در خمسۀ خود نسبت به هویّت ایرانی و وطن‌پرستی، کمی از فردوسی و شاهنامه ندارد. نگارنده در مقالۀ حاضر بر آن است تا نگرشی به برخی از مؤلّفه‌های ملّی‌گرایی نظامی در مثنوی خسرو و شیرین ...

زن عرب، به خصوص زن فلسطینی، را نویسندگان و ادیبان با رویکردهای فکری متفاوت نگریسته اند و بخش عظیمی از آثار ادبی (شعر و نثر) خود را به زنان اختصاص داده اند. قشری که از حوادث جامعه تأثیر بسیار پذیرفته و نیز بر آن تأثیر گذاشته است. داستان نویس فلسطینی به ارتباط زن عربی- فلسطینی با جامعه، وطن و فعالیت های سیاسی بسیار آگاه است؛ به این اعتبار که زن در روند جنبش های آزادی بخش و ساخت جامعه، نیرویی مؤثر...