ابوعلی مسکویه از مورخان معروف عصر آل بویه بوده که ضمن اثرپذیری ازپیشینیان خود نگاه متفاوتی نیز به تاریخ نگاری داشته است.چرا که وی با تألیف آثار خویش نگرش خاصی را در تاریخ نگاری اعمال کرده است.شیوه ای که او در تاریخ نگاری خود اتخاذ می­کند در روند تکوین افق های تاریخ نگاری ایرانی تاثیر بسزائی برجای گذاشته است.وجود انگیزه های خاص و همچنین گزارش های ارزشمند در ابعاد سیاسی،اجتماعی و اقتصادی جامعه...

در صدد تبیین ادراکی معرفت شناختی در باره علیت و عینیت تاریخی است.بسیاری از جمله متفکران مسلمان تاریخ را یکی از منابع شناخت می دانند. از سویی اختلاف در باره ماهیت و وجود تاریخ خود مبحثی قدیمی و ریشه دار است. از سویی علمیت و عینیت در تاریخ، دارای اهمیت زیادی در تحلیل اصالت تاریخ است. زیرا تاریخ به سان دیگر ارکان دانش و معرفت بشری در حالی که منبعی برای تحلیل و کمک به درک دقیق‌تر رویدادهای بشری است...

یافته‌های علوم شناختی به نحو روزافزونی نشان می‌دهند که تمثیل‌ها و استعاره‌ها نقشی اساسی در شناخت انسان بازی ‌می‌کنند. دانشمندان نیز از این قاعده مستثنی نیستند و بنا بر این استعاره‌ها و تمثیل‌ها در علم نیز نقشی اساسی دارند. هرچند فیلسوفان علم چند دهه‌ای است که به این نقش پرداخته‌اند اما مورخان علم، با ذکر چند استثنا در چند سال اخیر، این نقش را نادیده گرفته‌اند. دعوی نوشتۀ حاضر این است که جدی گرف...

در ایران بیشترِ پژوهش­ها دربارۀ تاریخ بیکاری، تحقیقاتی هستند که نهادهای زیرمجموعۀ دولت انجام داده‌اند. این پژوهش­ها عمدتاً کوشیده­اند تا به­زعم خود، برپایۀ آمارهای رسمی، سیاست­هایی برای برنامه­ریزی دولت در زمینۀ بیکاری فراهم کنند. فرض پنهان در این بررسی­ها با روش­های کمّی، ­غیرتاریخی‌بودن و ایستایی مفاهیم اقتصادی از قبیل بیکاری است. با این‌حال، آنچه در این تحقیقات مغفول می­ماند، ناهمگن‌بودن معنای ...

أنساب الأشراف بلاذری از برجسته‌ترین آثار تاریخی سده سوم، با وجود روایت‌های پرشمار و مهمی که درباره وقایع صدر اسلام دارد، به طور شایسته مورد توجه محققان قرار نگرفته است. برخلاف رویکرد دینی بیشتر مورخان سده‌های نخستین به تاریخ، بلاذری پایبندی چندانی به تمام محورهای اندیشه اهل‌سنت ندارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده تا با بررسی روایت‌های أنساب الاشراف و مقایسه آن با آثار مورخان هم‌عصر، جریا...

روش‌شناسی مقریزی در سنجش و گزینش داده‌های تاریخی زهرا روح اللهی امیری* صادق آیینه‌وند** چکیده این مقاله به چیستی روش تقی‌الدین علی مقریزی (م 845 ق) در گزینش و پالایش داده‌های تاریخی پاسخ می‌گوید و می‏کوشد با عرضه چارچوبی برای گزینش و روش مورخان، به بررسی آثار وی بپردازد. با توجه به فراگیری روش حدیثی نزد مورخان اسلامی سده‏های پیش از مقریزی، روشن می‏شود که او نیز برای کشف روایت صحیح، به بررسی آن ...

پرداختن به جایگاه و منزلت علم تاریخ در طبقه‌بندی‌های رایج علوم در نزد مسلمانان و معضلات و مسائل فراروی آن، مسئله پژوهش حاضر را شکل می‌دهد. حکما و فلاسفه که قائل به اصالت علوم و دانش‌های عقلی بودند، تاریخ را به عنوان علم نپذیرفتند. فقها و علمای دینی هم درباره جایگاه علمی تاریخ، دو موضع متفاوت اتخاذ کردند؛ غالب فقیه‌مورخان تاریخ را به لحاظ برخی ویژگی‌های موضوعی، روشی، فایده‌مندی و غایت در زمره عل...

در میان ایالات و شهرهای ایران، کردستان از ایالاتی است که تواریخ محلی متعددی دارد که اکثر آنها در دوره قاجاریه به نگارش درآمده اند. دوستداری وطن و برجسته کردن جایگاه آن در تاریخ ایران و علاقه شخصی مورخان محلی و نیز تشویق حاکمان محلی، از عوامل ظهور تاریخ نگاری محلی کردستان به شمار می رود. شرف نامه بدلیسی پایه تاریخ نگاری محلی کردستان  و منبع الهام مورخان بعدی کُرد، در دوره صفویه نوشته شد. در دوره ...

بخشی از دوران تاریخی ایران را از لحاظ فرهنگی، عصر یونانی مآبی در بر می گیرد. این عصر با یورش ویرانگر اسکندرـ سردار مقدونی ـ شکل می گیرد. اسکندر در سیر تفسیرهای تاریخی تبدیل به یک شخصیت جهانی می شود که در تاریخ و ادبیات ملل گوناگون به گونه های مختلف در قالب شخصیت های حقیقی و افسانه ای مطرح شده است. منابع تاریخی اسکندر ما را با مجموعه ای از مشخصات افسانه ای و تاریخی روبرو می سازد که تصویری مبهم و...