چکیده : واژه «نام» در شاهنامه در معانی مختلفی چون سر بلندی، نامداری، غروروچیرگی، دلیری، ناموری، قدرت و توانایی، حفظ حریم، حفظ کیان، حفظ آبرو، پهلوانی، درخشیدن در نبرد، حفظ ناموس ونام ونسب، دادگری، دانایی و...بکار رفته است و از برجسته ترین جان مایه های شاهنامه است. از همین رهگذر نامجویی خصلت پایدار اغلب شاهان و پهلوانان شاهنامه است که برای به دست آوردن آن به پیکار بر می خیزند و برای حفظ آن جان...

یکی از داستان‌های مشهور شاهنامه رفتن رستم به مازندران برای رهایی کاووس و سپاهیانش است که با کشته‌شدن دیو سپید، رهایی کاووس از بند او و واگذاری مازندران به اولاد پایان می‌یابد. این داستان، که به «هفت‌خان رستم» نیز اشتهار دارد، نفوذ بسیاری در شماری از منظومه‌های پهلوانی، طومارهای نقالی و روایت‌های شفاهی/مردمی شاهنامه داشته است. اثرپذیری این دسته آثار از روایت نبرد رستم با دیوان مازندران به دوگونه...

مقالۀ حاضر به ابعاد محتوایی و ساختاریِ توسعه و تعالی نظر و عمل انسان از مجرایِ بسط ارزش‌های مدنی در جامعه توجه دارد. تحلیل و تبیین این موضوع در این مقاله، بر پایۀ قرائت حکمت متعالیه از منظومۀ حکمت و معرفت اسلامی استوار است. در آغاز، پس از تبیین ماهیت حیات اجتماعی، به این مسئلۀ اساسی عطف نظر شده که ارزش‌های بنیادین هدایتگر حیات مدنی و توسعه و تعالی انسان در ساحت عمومی را تحت چگونه ساختاری می‌ت...

منظومۀ خسرو و شیرین نظامی، پس از مخزن­الاسرار سروده شده و در واقع دومین منظومۀ نظامی است. این منظومه، یکی از منظومه­های فاخر ادب فارسی است که بعد از نظامی، شاعران زیادی به نظیره­گویی و استقبال آن روی آوردند. بررسی عنصر زمان روایی در این اثر و نشان دادن چگونگی بهرۀ نظامی از آن در خلق داستان، می­تواند روشنگر مباحث زیادی باشد و تفاوت او را در چگونگی روایت داستان با شاعران پس از او روشن و مبرهن ساز...

هرچند خسرو پرویز، شخصیتی کاملاً تاریخی و شناخته شده است، از همان آغاز، به خاطر زندگی اشرافی و پرشکوهش، دست‌مایه‌ای برای قصه‌پردازی افسانه‌سازان گردید، حتی در متون تاریخی پس از اسلام، روایت‌های متعددی می‌توان یافت که سعی کرده‌اند، از خسرو شخصیتی فراواقعی بسازند. با وجود این، به مرور زمان، شخصیت خسرو در متون غنایی، کم‌رنگ شده است. گرچه در منظومۀ خسرو و شیرین نظامی، خسرو، نقشی اساسی برعهده گرفته اس...

اسطوره‌ها، به عنوان زیرساخت و پشتیبان فرهنگ در متون غنایی فارسی، نقش مهمی در بازنمایی خویش‌کاری شخصیت‌های روایی داشته است. در همین راستا، در روایت‌های اساطیری آفرینش، دیو و اهریمن با نقش نابودگری خود، در زیرساخت داستان سبب پس زدن شخصیت‌های اهورایی شده است. اگر از این زاویه به موضوع بنگریم، بن‌مایۀ دیو باعث غنای داستانی در هر دو منظومۀ ویس و رامین و داس...

چکیده این مقاله  به دنبال آن است که منظومۀ فکری مقام معظم رهبری را به عنوان نظریه­ای بومی در حوزۀ اقتصاد دانش‌بنیان، مورد بررسی قرار دهد. بازخوانی این اندیشه‌ها سبب می شود که تصویر بهتری از این حوزه در اختیار داشته باشیم و با مسیر اصلی و خطوط حرکت اقتصاد دانش‌بنیان آشنا شویم. تأکید بر اقتصاد مقاومتی در این مقاله به عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردهای کلان کشور مورد تأکید قرار گرفته است. تعریف اقتصا...

هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت زنان در منظومۀ عاشقانۀ هشت بهشت امیرخسرو دهلوی است. مثنوی هشت‌بهشت  به جنبه‌های متعدد آرمان‌شهر زنان اشارات فراوانی می­کند. روش تحقیق در این مقاله موردی- زمینه‌ای با رویکرد همبستگی است و کوشش شده تا با استفاده از روش تحلیل محتوا معیارهای زن خوب را از دیدگاه  این  شخصیت مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. طرح جایگاه زن در خانواده و اجتماع و ارائه راهکار کاربردی در این زمینه...

ویس و رامین داستانی عاشقانه و مربوط به دوران اشکانی- ساسانی است. فخرالدین اسعد گرگانی این اثر را در قرن پنجم هجری به نظم درآورد. نگرش اصلی در این سروده، غنایی است؛ اما نمود مضامین تعلیمی نیز در آن دیده می‌‌شود. این آموزه‌‌ها به‌طور مستقیم (از زبان راوی- شاعر) یا غیرمستقیم (از زبان شخصیت‌‌ها) تبیین شده‌‌اند. فخرالدین اسعد با قواعد زبان و ادبیات پهلوی کاملاً آشناست؛ ازاین‌‌رو بدون دخالت‌ عناصر اسل...

جمالی تبریزی از شاعران گمنام خمسه‌پرداز سده‌های هشتم و نهم هجری است. از این شاعر ناکام خمسه‌ای مشتمل بر پنج منظومه به نامهای «تحفة‌الابرار»، «مهرونگار«، «محزون و محبوب»، «هفت اورنگ» و «انوشنگ‌نامه» باقی مانده که یگانه نسخۀ شناخته‌شدۀ آن در موزۀ بریتانیا نگهداری می‌شود. تعداد ابیات باقی مانده در این نسخه 19648 بیت است. جمالی همّت خود را مصروف تقلید از روش خمسۀ نظامی گنجوی کرده، با این تفاوت که زب...