مسأله نسخ به عنوان یکی از مسائل مهم در حوزه علوم­ قرآنی از زمان های بسیار دور مورد توجه مفسران فریقین بوده است. از نیمه قرن دوم تا کنون، نگارش­هایی خواه مستقل و خواه در ضمن مطالب دیگر در زمینه ناسخ و منسوخ وجود داشته است. نوع نگاه مفسران به این مساله مبتنی بر ملاک ها، شرائط و اقسامی است که برای آن قائل هستند. پذیرش هر یک از ملاک­ها و پذیرش هر نوع شرطی، آثار خاصی در تفسیر قرآن­پژوهان به­جای خواه...

شعر در طول تاریخ همواره بر سایر انواع ادبی برتری داشته ؛ در این میان شعر عربی نیز از این مرتبه برخوردار بوده است؛ بویژه آنکه پس از ظهور اسلام، به عرصه دین وسیاست وارد شد و همین رواج ادب متعهد سبب ساز افزونی جایگاه شعر عربی گردید. از آن زمان تاکنون شاعران متعهد پیوسته بر شعر به عنوان ابزاری برای بیان حقیقت و تقویت باورهای ایمانی مردم تکیه کرده اند. از جمله ایشان فقیه و مجتهد بزگوار شیعی، ابوالفض...

تعبیر «ال یاسین» فقط یک بار در قرآن کریم در آیۀ 130 سورۀ صافّات آمده است: «سَلامٌ عَلیٰ ال یاسین». نه تنها مفهوم این تعبیر، که حتی قرائت صحیح آن در میان مفسران و قاریان مختلف موضوع بحث بوده است. برخی مفسران شیعه، و عمدۀ مفسران عامی مذهب، «ال یاسین» را تحریری دیگر از «اِلیاسین» و مترادف با الیاس نبی (ع) دانسته اند. این دسته از مفسران قرائنی همچون قرائت مشهور، تعابیر مشابه در زبان عربی، و سیاق آیات را ...

امامت بر پایه باور شیعه از اصول دین و چگونگی آن به وحی الهی و نصّ است و مردمان در نصب آن اختیاری ندارند و بنا بر اعتقادات شیعه، آیات قرانی و احادیث بسیاری از سنت نبوی، بر این حقیقت دلالت دارد. مفسران نحله های اسلامی از دیرباز دراین باره به بحث و فحص پرداخته اند، عالمان شیعه آیاتی را برای اثبات مدعای خود با یاری روایات تفسیر کرده اند و عالمان اهل سنت کوشیده اند با نقدها و ایرادهای مختلف چگونگی اس...

این نوشتار به بررسی وجود «ده فرمان» در قرآن می پردازد. نویسنده نخست به دیدگاه مفسران سنی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بیشتر مفسران اهل سنت بر این باورند که «الواح» که قرآن از نزول آن بر حضرت موسی7یاد می کند، الواح یک آیین نامه حقوقی مرتبط با قوانین شریعت یهود است. سپس به دیدگاه مفسران نخستین شیعه پرداخته و بدین باور رسیده است که مفسران نخستین شیعه با تمسک به دو واژه «موعظه» و «تفصیل» که ...

عصر امام صادق (ع) از پر فراز و نشیب ترین دوران تاریخ اسلام و عصر تحولات سرنوشت ساز سیاسی ـ مذهبی است. اوج تبه کاری کارگزارانی چون حجاج، شکل گیری نهضت‏ها و قیام های شیعی به وسیله زید و فرزندان او و نوادگان امام حسن (ع)، شورشهای پی در پی خوارج، تنازعات درون حزبی امویان و تقابل با عباسیان و انتقال قدرت به ایشان، فعالیت فرقه‏ های شیعی غلات، کیسانیه، زیدیه و پیدایش مذاهب فقهی و کلامی اهل سنت از مهم‏...

قرآن کریم به‌عنوان نخستین و مهم‌ترین منبع احکام شرعی، پاسخگوی تمام نیازهای بشر در تمام زمینه‌هاست؛ از این‌رو، اکثر احکام فقهی این معجزۀ الهی بدون تفصیل است و همواره در قالب امر و نهی نیست؛ بلکه گاهی در لابه‌لای دیگر معارف قرآن، مانند مباحث اعتقادی، اخلاقی و امثال و قصص قرار می‌گیرند. قصص، یکی از موارد و مضامین سراسری، تکرارشونده و تأثیرگذار قرآن کریم محسوب می‌شوند و افزون بر اینکه دربردارندۀ نک...