هرات در عصر تیموریان، به ویژه در دو مقطع طولانی زمامداری شاهرخ و حسین بایقرا، از رونق قابل توجهی در عرصۀ فرهنگ و هنر برخوردار بود. حیات فرهنگی هرات در دورۀ طولانی حکومت شاهرخ، تحت­تأثیر عوامل و مؤلفه­های مختلفی قرار داشت که در این مقاله با دسته­بندی آنها به چهار مؤلفۀ شریعت­گرایی، گسترش زبان فارسی، ایران محوری و تصوف، به تحلیل و بررسی هر یک از این عوامل و ویژگی‌ها و حامیان آنها، به ویژه شخص شاه...

آثار ماندگار عرفانی چه در حوزه شعر و چه در نثر اغلب با استفاده از هنرهای بیانی و زبانی و به شیوه ادبیات شکل گرفته­ است. اشعار و امثال و گفتار و کلمات قصار و تمثیلات و تلمیحات و تعبیرات بسیار جذّاب و زیبا و حکایت­های بسیار کوتاه و پر معنا از ویژگی­های مشترک ادبیات و عرفان است. صرف نظر از تفاوت در نوع نگرش و سویه نگاه به پدیده­ها در ادبیات و عرفان، اساس کنش­ها و روش­ها در هر دو غالباً همسان است و ب...

عشق یا محبّت، نشانه ای بسیار بدیهی و کلید معنایی در متون عارفانه است که ماهیّت آن مبتنی بر شهود و مکاشفات درونی صوفیّه و سرشار از اندیشه های غنی و احساسات وعواطف شور انگیز عرفانی است. پژوهش حاضر، نگاهی دارد به «عشق» در آثار، اندیشه و تصوّف روزبهان بقلی شیرازی و برآن است تا تصویری جامع از عشق عارفانه ی این شیخ بزرگ را به شیوه ای توصیفی ـ تحلیلی ارایه دهد؛ چرا که مطالعه عناصر عرفانی، در حوزه های عرفا...

نوشته­ای که ملاحظه می­فرمایید بخش دوم از تقریرات استاد فروزان­فر در سال 36-35 در دانشگاه تهران است که جناب آقای دکتر اسماعیل حاکمی بازنویسی و تنظیم آن را بر دوش همت گرفته­اند. این یادداشت­ها شامل نکاتی در مورد تأثیرات فرهنگ و نیز الفاظ مغولی بر آثار قرن هفتم به بعد، نکاتی دربارة تأثیرات تصوف و عرفان بر شعر و نثر و نیز آثاری است که دین و نژاد می­تواند بر ادبیات و فرهنگ داشته باشد. در نقل سخنان ...

پژوهش حاضر به بررسی جنبه های مختلف پیدایی و سیر اندیش? مهدویت در تصوف بارویکرد، به علل وتأثیرات پیدایش اندیش? ناجی گرایانه در تصوف، در مسیر گذار از شکل اندیش? مهدویت در تصوف ودر نهایت پیوند تشیع و تصوف با تکیه بر عنصر ولایت می پردازد.در واقع، بررسی و تبیین تعامل تصوف و تشیع، با تکیه بر اندیشه مهدویت، بررسی و رسوخ اندیشه های ناجی گرایانه در تصوف، مقایسه و تبیین شباهت ها و ارتباطات اندیشه های مهد...

در ارتباط با شناخت هنروری حافظ و نظامی در استفاده از معانی مجازی در کاربرد اصطلاحات عارفانه و خلق اشعار عرفانی به بررسی سروده‌های غزلی مشاهیر قرن ششم نیز پرداخته شد تصوف نظری و عرفان مدرسی آمیخته با آراء فلسفی و کلام، شاهکارهای بزرگ شعر عرفانی سنایی آغازگر عرفان، خاقانی و نظامی در وسعت معنایی گسترده رقم خورد که موجب تکامل بلندای عرفان با ترکیب‌های من...

عرفان و تصوف یکی از جلوه های اصیل و گسترده در فرهنگ و تمدن اسلامی می باشد. که مادر بسیاری از ملتها و اقوام شاهد وجود آن هستیم وبا سیری درتاریخ افکارملل ومذاهب می بینیم که اندیشه دوری از ظواهر دنیوی وتوجه به امور اخروی تنها خاص یک ملت یا قومی نبوده است.و اگر با تعمق به آن بنگریم خواهیم دید که اصل و منشا آن یکی است و تفاوت آنها عمدتاً در پیدایش شرایط و بسترهای رشد آن در جوامع می باشد. اگر چه تا کن...

میرسیدعلی همدانی، عارف، صوفی، عالم و شاعر ایرانی قرن هشتم هجری قمری و از مبلغان عمده دین مبین اسلام در آسیای مرکزی است که در ترویج تصوف در این ناحیه نقشی برجسته داشته است. در این مقاله که با هدف تبیین نقش سیدعلی همدانی در ترویج تصوف در آسیای مرکزی به نگارش درآمده، ابتدا تاریخچۀ پیدایش تصوف به اختصار بازگو شده است. گرایش به تصوف در ماوراء النهر و شکل گیری سلسله های صوفیانه در این منطقه بررسی و م...

تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشار...

تحقیقات فراگیر در حوزه ادبیات متصوفه ایران حاکی از آن است که متون نظم و نثر شاعران و نویسندگان صوفی مسلک به شدت تحت تأثیر آیات قرآن و روایات و احادیث قدسی و نبوی بوده است؛ عرفان و تصوف که مبتنی بر عشق و شور و وجد و شوق و بیان اسرار قرآن و حدیث است به خودی خود مستعد اثرپذیری از آیات قرآن بود و از این منظر تفکرات و عقاید متصوفه عامل مهم شکل گیری اشعاری شد که به وجوه مختلف دربردارنده مفاهیم و اشار...