یکی از صفاتی که در میان اوصاف خداوند از اهمیت خاصی برخوردار است، و بحث های فراوانی را از جهات مختلف در میان فلاسفه و اندیشمندان اسلامی بر انگیخته، صفت «اراده» و «مشیت» خداوند است. در این رساله، به بررسی و شناخت این صفت خداوند پرداخته ایم. هدف اصلی ما از تدوین این رساله، تبیین و بررسی دیدگاه های فلاسفه اسلامی، درباره حقیقت اراده و مشیت خداوند، و گستره و شمول آن، و مقایسه این دیدگاه ها با ظواهر آ...

از نظر عارفان، حق تعالی و مخلوقات از یکدیگر جدا نیستند. آفرینش تجلی حسن خداوند است: چون ذات حق تعالی خواست شناخته شود، عشق آغاز شد. عشق نخستین جلوه وجود است و قبل از آن چیزی نیست. حق تعالی زیباست، زیبایی ذاتاً معشوق است. اگر خدا در صورت جمال تجلی نکرده بود، جهان پدیدار نمی شد. بیرون آمدن جهان به سوی هستی، از رهگذر آن عشق بود. اصل حرکت جهان، حرکت حبی بوده است و این حال همچنان ادامه دارد. در این م...

مشروعیت دولت بر چه بنیادهای استوار می شود و آیا می توان بنیادهای مشروعیت در نظریه های جدید را در کلام و سیره امام عل(ع) جستجو کرد؟ این مقاله می کوشد تا با روشی تطبیقی به این پرسشها پاسخ دهد. در این راستا ابتدا در قسمت اول برخی از نظریه های مشروعیت توضیح داده خواهد شد. بر اساس یافته های این بخش مشروعیت امری بسیط نیست بلکه پدیده ای چند لایه است که ابعاد مختلفی چون کارکردها، رضایت عمومی، قانون و ا...

یکی از اهداف اصلی اسپینوزا در رساله الهیات و سیاست که از مهمترین آثار او به شمار می رود، ارائه تفسیری مجدد از مفهوم قانون الهی است که به اعتقاد وی توسط «نور طبیعی عقل»استنتاج می شود. به اعتقاد اسپینوزا هر آنچه خداوند مقرر فرموده متضمن ضرورت الهی است؛ زیرا علم خدا با اراده او یکی است و این دو صرفاً در ذهن ما از یکدیگر جدا می شود. بنابراین، آشکار است که قوانین طبیعت همان فرمان های خداوند هستند که...

بلایا و امتحانات الهی یکی از سنّت های قطعی و عامّ الهی است که در طول تاریخ به عنوان یک دل مشغولی جدّی برای انسان مطرح بوده و سبب پیدایش نگرش های مختلف فکری در مورد فلسفه ی وجودی و ماهیّت آن شده است. در کلام اسلامی این مسأله در بحث حکمت الهی، علم الهی، عدل الهی، توحید در خالقیّت و توحید ذاتی مطرح گردیده است و اندیشمندان مسلمان پاسخ های مناسب به آن داده اند. امّا به دلیل اینکه زندگی روزمرّه ی مردم و جوا...

بحث مشروعیت حکومت و مبانی آن یکی از اصولی ترین مسائل حکومت و فلسفه ی سیاسی است چرا که بقاء و دوام هر حکومت و نظام سیاسی بستگی تام به میزان مشروعیت آن نظام دارد. مهمترین سوال بر این پایه استوار است که حاکم بر چه مبنایی حق حکومت و اعمال قدرت پیدا می کند؟ به عبارتی مشروعیت حکومت از کجا ناشی می شود و منابع و مصادر آن کدامند. در این پژوهش نظرات علمای اهل سنت در این باره که عبارتند از: انتخاب اهل ح...

سینما کارکردی دوگانه دارد، هم بازتاب جامعه و تطورات آن است و هم می تواند دنیای تازه ای بیافریند که جامعه با واسطه آن بتواند خود را به گونه ای دیگر ببیند و از این طریق، سینما می تواند تغییرات اجتماعی ایجاد کند. یکی از جلوه های این نمایش دوگانه رابطه سینما با حکومت و مشروعیت آن است. این بحث در این مقاله با توجه به نظرات وبر و هابرماس درباره مشروعیت نظام های عقلانی و مشروعیت بخشی به آن عرضه شده اس...

مشروعیت چیست و آیا می‌توان برداشتی جامع و فراگیر از آن ارائه کرد؟ نظریه‌های رایج در پاسخ به مسأله مشروعیت اغلب آن را امری ساده و تک‌علتی دانسته، عموماً معطوف به شخص حاکم در نظر می‌گیرند؛ در حالی که برای توجیه مشروعیت هر حکومت، توجه به محتوای سیاست‌ها، رویه‌ها و جنبه‌های هنجاری حکم و اطاعت نیز ضروری است. این مقاله، ضمن توضیح نظریه‌های مشروعیت، می‌کوشد تا با استناد به متون دینی، برداشتی عدالت‌بنیا...

مسئلۀ لزوم افضلیت امام از قدیمی­ترین مسائل کلامی در باب امامت است که همواره مورد بحث و نظر بوده است. معمولاً دیدگاه­های اهل سنت و شیعه در خصوص این مسئله، دو دیدگاه متفاوت و دور از هم تلقی می­شود. به­دین­سان که شیعه از طرفداران بی­چون و چرای نظریۀ لزوم افضلیت امام معرفی شده و اهل سنت نیز کسانی قلمداد می­شوند که مقبولیت مردمی را مانعی برای پذیرش نظریۀ لزوم افضلیت امام دانسته­اند. نویسنده در این نو...

نظام طاغوتی به نظامی گفته می شود که از حد و مرز خود تجاوز می کند، و استبداد، استکبار و استیلا، از جمله ویژگی های آن است. چنین نظامی از نظر آموزه های دین اسلام، فاقد مشروعیت است. زمینه های اعتقادی پیدایش نظام طاغوتی شامل مواردی از قبیل باور به جدایی دین از سیاست، ساده انگاری و احساس کاذب استقلال می باشد. از نظر اخلاقی نیز دنیاگرایی، نادانی و غفلت می تواند زمینه نظام طاغوت باشد. همچنین زمینه های ...