شناخت حقیقت وجود انسان یکی از مهمترین شاخه های معرفت بشری در میان علوم انسانی و از جذابترین مباحث انسان شناسی در قلمرو فلسفه و ادبیات بوده است. ملاصدرا و مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی در آثار خویش تحت تأثیر آیات قرانی و تعالیم وحیانی، اندیشه های بدیعی پیرامون حقیقت انسان ارائه  کرده ند از جمله تحول پذیری و حرکت رو به کمال حقیقت انسان، تأثیر پذیری حقیقت انسان از اعمال و رفتارها و تجسم اعمال د...

  چکیده: برخی از موضوعات پدیدار شناختی قرآن در حوزه تفسیر و فهم تاثیر به سزائی دارند. از جمله آنها رسالت قرآن یعنی هدف کلان و نهائی خدای حکیم از فرود آوردن اینن متن مقدس است. آشنائی با هدف نهائی در مباحث علوم قرآنی تاثیر می­گذارد و دانشمندان این رشته را به کشف نظام موجود و شایسته میان مجموعه اهداف ریز و درشت قرآن موفق می­کند. نیز مفسران را که برای کشف مرادهای خدای متعال از قرآن تلاش می­کنند، د...

ظرافت­های بلاغی آیات قرآن کریم که از جنبه­های اعجاز این کتاب جاودانه به شمار می­آید، از دیرباز مورد بررسی دانشمندان علوم قرآنی بوده است. یکی از مباحث بلاغی قرآن کریم، سبک‌شناسی (Stylistics) است که به عنوان یک حوزۀ نوین، ضمن بهره­گیری از دست‌آوردهای علم بلاغت، با معیارهای جدید به بررسی جلوه­های سبکی قرآن می­پردازد. مقاله حاضر با روش توصیفی­ ـ ­تحلیلی و بر اساس معیارهای سبک‌شناسی، به بررسی زیبای...

تناسب آیات قرآن با یکدیگر، یکی از مباحث ارزشمند علوم قرآنی است که از دیرباز مطمح نظر اندیشمندان  جهان اسلام بوده است؛ در عصر حاضر نیز اصل ساختار هدف‌دار و مرتبط  مبتنی بر حکمت آیات موجود در سوره‌ها ، جای خود را در منظومه فکری بسیاری از مفسران مطرح معاصر همچون آیت‌الله جوادی آملی بازکرده است. موضوع حماسه و شهادت نیز از جمله موضوعات ضروری و ارزشمند نزد تمام جوامع است. بر این اساس مقاله حاضر با رو...

علامه طباطبایی یکی از مفسران بزرگ إمامیه در دوران معاصر است که تفسیر وی از ابعاد گوناگون علوم و معارف ‏قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی اختلاف‏ قراءات، نقد و یا ترجیح یک قرائت بر قرائات دیگر یکی از آن موضوعاتی است که جایگاه ویژه‏ا‏‏‏ی در تفسیر المیزان دارد. در این نوشتار تلاشی صورت گرفته تا به روش توصیفی- تحلیلی شیوه‏ها‏ی مواجهه علامه طباطبایی با اختلاف ‏قراءات مورد بررسی قرار گیرد. پژ...

یکی از رویکردهای مطالعه آیات قرآن مبتنی بر تفسیر اجتماعی است. به این فراخور، مباحث مفسران در ادوار مختلف و با تنوع سلایق در تفاسیر وجود دارد. اهمیت چنین رویکردی، ضرورت مطالعه میان رشته‌ای دانش جامعه‌شناسی و تفسیر را مضاعف می‌کند. با این وصف، هدف از نگارش این مقاله، بازسازی علوم انسانی با رویکرد قرآنی و بهره وافر از آموزه‌های این کتاب آسمانی در روابط انسان می‌باشد که در بین جوامع انسانی جاری است...

  مقدمه مترجم: [مقاله حاضر اثر پروفسور جین دمن مک اولیف، قرآن پژوه معروف وسرویراستار دایره المعارف قرآن لیدن، است. وی در این مقاله به تبیین و معرفی اجمالی علوم قرآنی پرداخته است. محور کار مک اولیف در این کار دو کتاب معروف و مهم علوم قرآنی یعنی «البرهان فی علوم القرآن» اثر زرکشی و «الاتقان فی علوم القرآن» اثر سیوطی است. او از رهگذر مقایسه این دو کتاب مطالب سودمندی را در عرصه یاد شده ارائه داده ا...

چکیده از مهم ترین مباحث مطرح در حوزه علوم قرآنی، نسخ است که در بسیاری از روایات، اِشراف بر جوانب آن، از جمله ویژگی های مفسران قرآن به‏شمار آمده است. از سویی، قرآن پژوهان، این پدیده را بر سه قسم، شامل نسخ حکم و بقای تلاوت، نسخ حکم و تلاوت، و نسخ حکم بدون تلاوت تقسیم کرده و از این میان، تحقق یافتن مورد اول را بیشتر مفسران و پژوهشگران در حوزه علوم قرآن پذیرفته اند؛ اما بر سر دو قسم دیگر، ا...

یکی از حوزه‌های تحقیق و پژوهش، عرصه مباحث نوین علمی و عرضه‌ی آن به آموزه‌های علمی وحیانی است که محققان قرآنی با دانش‌ها و مطالعات ژرف خویش در این راه، توفیق خوبی داشته‌اند. بی‌تردید رشد چشمگیر علوم و دانش بشری در عصر حاضر و توسعه و پیشرفت دستاوردهای بشری، صحت حقانیت اشارات و اعجاز علمی این کتاب جاودان الهی رابیشتر به اثبات کرده است. اشاره به نیروی گرانش یعنی تأثیر کلیه اجسام بزرگ و کو چک در یکد...

عصمت پیامبر، همچون سایر مباحث کلامی و اعتقادی، با پیدایش علم کلام رونق بیشتری یافت و موشکافی‌های دقیق‌تری در آن انجام گرفت و فرق گوناگون کلامی، هریک، درباب محدوده عصمت، نظرات مختلفی ارائه دادند. علاوه‌بر آیات قرآنی که تصریح به عصمت انبیا، به‌ویژه رسول گرامی اسلام| دارند، روایات و قضایای تاریخی بسیاری حاکی از اعتقاد مسلمانان اولیه اسلام به عصمت انبیا و اصل اعتقاد به آن می‌باشد. مستمسک نویسندگان ...