پیدایش فنّاوری جدید چاپ دسترسی عامۀ مردم به اطلاعات و گردش سریع تر آن را امکان پذیر کرد. معیار سازیِ زبان های بومی برخاسته از چاپ امری پذیرفته شده است که آگاهی هویتیِ جدیدی را میان گروه های اجتماعی سبب می شود. تا پیش از سال 1837 م/ 1253 ق، فارسی زبان رسمیِ حقوقی ـ دیوانی، بازرگانی، و فرهنگی شبه قاره بود و نخبگان هندو و مسلمان از آن استفاده می کردند و نیز زبان نوشتاریِ مسلمانان هندی برای مقاصد دینی ب...

جعفر بن علی- مکنی به ابوعبدالله- فرزند امام هادی (ع)، در سال 226 ق در سامرّا به دنیا آمد و پس از شهادت امام حسن عسکری (ع) با انکار فرزند برای ایشان و ادعای امامت به جعفر کذّاب ملقب شد. جعفر فردی دنیا طلب، فاسق، متهم به شرابخواری و به زُقّ الخمر (ظرف شراب) ملقب شد. امام هادی (ع) از تولد جعفر شادمان نشد و فرمود: وی افراد زیادی را گمراه خواهد کرد. امام حسن عسکری (ع) از جعفر کناره گیری و از مصاحبت با و...

ادبیات تطبیقى از مهم ترین گونه هاى ادبى است که ما را در یافتن وجوه مشترک اندیشه هاى بزرگان جهان که ازنظر زمانى ومکانى از یکدیگر فاصله دارند، یارى مى رساند. میگل د. اونامونو، فیلسوف، شاعر و متکلم اسپانیایى با برجاى گذاشتن اثر مهم و عمیق خود، درد  جاودانگى، تأثیر بسیارى بر اندیشمندان پس از خود و به ویژه فلاسفة اگزیستانسیالیست گذاشت. از سویى گزاره هاى اونامونو در باب ایمان به خدا، شباهت بسیارى به ...

کرامیه فرقه ای از اهل سنت بودند که محمد بن کرام سجستانی (د 255 ق) پایه گذار آن بود دهها هزار نفر از مردم شمال خراسان و فلسطین به آنان گرویدند دانشمندانی از میان آنان برخاستند حاکمانی به طرفدارای از آنان رو آوردند و سرانجام پس از چند قرن تلاش و فعالیت مانند بسیاری از فرقه های دیگر از بین رفتند و تنها نامی از آنان در کتابها بر جای ماند در الملل و النحل مطالب گوناگون شگفت آور و باورنکردنی به آنان ...

یکی از موضوعاتی که دانشمندان علم الحیل (معادل تقریبی مهندسی مکانیک) به آن پرداخته‌اند، طراحی فواره‌هایی است که به‌طور خودکار و در فواصل زمانی مشخص تغییر شکل می‌دهند. سه نمونه از این‌گونه فواره‌ها، در کنار یک فواره بدون تغییر شکل، در کتاب الطرق السنیه فی الآلات الروحانیه تألیف تقی‌الدین محمد بن معروف ملقب به راصد (م. 993 ق / 1585 م)، دانشمند بزرگ قرن دهم هجری و منجم‌باشی رصدخانه استانبول آمده اس...

قرن یازدهم هجری اوج شکوفایی فرهنگ­نویسی فارسی در شبه‌قارۀ هند است. فرهنگ رشیدی، اثر عبدالرشید تتوی از فضلا و شعرای سِند پاکستان، ظاهراً نخستین فرهنگ انتقادی فارسی است که در سال 1064 ق نوشته شده است. نویسنده، پس از دیباچه، با رعایت حروف تهجی اول و دوم، فرهنگ لغتی در بیست و پنج باب ترتیب داده است. منابع اصلی نویسنده فرهنگ جهانگیری و فرهنگ سروری بوده است. او با تلخیص فرهنگ...

تفسیر ابن جوزی یا  «زادالمسیر فی علم التفسیر»، یکی از تفاسیر، نقلی روایی و واعظانه قرن ششم هـ. ق. است. این تفسیر به گفته مؤلف آن، نه خیلی مختصر و نه خیلی گسترده از لحاظ حجم است. این مقاله بر آن است تا روش و جایگاه تفسیر ابن جوزی را بیان کند. تفسیر زاد المسیر ابن جوزی که خلاصه‏ای از تفسیر بزرگ وی به نام «المغنی فی تفسیر القرآن» می باشد، شامل جمیع آیات قرآن است. سبک غالب بر این تفسیر، نقلی و روای...

از جمله شخصیّت های قرن نهم هجری، که در آغازین سال های قرن دهم به دستور شاه اسماعیل صفوی (907 – 930 هـ ق) به قتل رسید، قاضی کمال الدین میرحسین میبدی یزدی بود. در خصوص سوانح زندگانی، منصب و موقعیت اجتماعی و اندیشه های او در منابع آن دوره کمتر رد پایی می توان یافت. به نظر می رسد عواملی چند پدیدآورنده این سکوت منابع بوده اند. این عوامل هرچه که بوده باشند نتیجه آن فقر اطلاعاتیِ مورخ امروزی از این شخصی...

نقش­مایه ­ها در هنر سفالگری حامل مفاهیم و مضامینی است، که تجلی­گر جهان­بینی جوامع بشری به شمار می‌آیند؛ نقوشی که بر سفال نقش می‌بندد، بیانگر میراثی است که در آن بستر به وجود آمده­اند. تحقیق پیش رو، به بررسی و تحلیل نقوش جاندار برروی سفالینه­های نیشابور در دوره سامانیان می­پردازد؛ که جزو زیباترین و اسرارآمیزترین نقوش سفالینه­های اسلامی محسوب می شوند. اهداف این پژوهش عبارتند از: شناخت مفاهیم و مض...