چکیده مراد از مکتب تدبّر، سامانه‌ای فکری برخوردار از مبانی، اصول و روش است که با دریافت چینش حکیمانة آیات و کشف غرض واحد سوره، در برابر آنچه قرآن را مجموعه‌ای از عبارات پراکنده و ناهماهنگ می‌نمایاند، آن را مجموعه‌ای هماهنگ و منسجم دانسته، بر رفع موانع برقراری ارتباط با آیات اهتمام دارد. رویکرد و محتوای مهمّ مکتب تدبّر، ضرورت تحقیق و معرّفی آن را به‌طور تخصّصی و روشمندانه ضروری می‌سازد. این مقاله به ...

ماهیت فهم قانون در فلسفه اسلامی، معرفت است که آغاز فهم قانون با اعمال قواعد تفسیر و پایان آن، با عمل تفسیر حاصل می‏گردد. درنتیجه ماهیت فهم متن قانون را تصور معنای متن تشکیل می‎دهد و این غیر از ماهیت قضاوت یا دادرسی است که با معرفت تصدیقی یا انشای حکم حصول می‎یابند. نگارنده در این مقاله با روش نقلی- عقلی در پی این است با بیان ماهیت فهم و تفسیر و آثار آنها، وحدت ذاتی تفسیر و مراتب آن را از حیث سب...

ریشه شناسی آراء زبان شناسی و معنی شناسی ابوزید و ایزوتسو است. معنی شناسی که گونه های چندی دارد، زیربنای تفکر ابوزید است. ایزوتسو نیز آن را در خدمت فهم قرآن قرار داده و بر پایه آن ادعا دارد که قرآن خود باید مفسّر خود باشد. معنی شناسی به دو گونه است، یکی گویای نسبیت درکها و دیگری از همسانی درکها خبر می دهد. نویسنده، پس از یادآوری اصول گفت و گو در قرآن و به فراموشی سپرده شدن آنها در حوزه قرآن پژوهی...

جلال الدین محمد بلخى در جاى جاى مثنوى از داستان پیامبران بهره برده است، یکى از این قصه ها، قصه پیامبر(ص) است.مولانا از این قصه در راستاى آموزش اعتقادات، اخلاقیات و عرفان فراوان بهره گرفته است. او از فراز گم شدن پیامبر(ص) فطرت الهى را نتیجه گرفته و از نمودن جبرئیل خویش را به پیامبر(ص) در خدمت قهر الهى سود مى برد، چنان که از معجزات پیامبر(ص)، دشمنى ابولهب با پیامبر، برخورد پیامبر با سائل و یهودیا...

پژوهش حاضر ضمن هشت فصل، در پی آن است که پس از تبیین اندیشه¬های گادامر پیرامون مسأله روش و حقیقت و فهم و زبان و ایمان، مهم¬ترین رهاوردها و پیامدهای کاربست هرمنوتیک فلسفی گادامر در مبانی فهم قرآن را برشمارد و با توجه به سنت تفسیری مفسران و آراء اندیشمندان اسلامی، مورد بررسی و نقد قرار دهد. برخی از این رهاوردها تا حدی مشابه رویکردهای عرفانی در تفسیر قرآن است اما بیشتر آنها سنخیّت چندانی با ویژگی¬ه...

وجه تسمیه و محوری‌ترین بنیاد مورد ادعای شکل‌گیری سلفیه، توجه ویژه به موقعیت، مرجعیت علمی و فهم «سلف» می‌باشد. عواملی چون نزدیک‌تر بودن به زمان رسول خدا(ص)، عدالت و فضیلت سلف، مهم‌ترین وجوه حجیت فهم سلف در نگاه سلفیه را شکل می‌دهند. سلفیه در توجیه اتخاذ این وجوه برای سلف، تلاش کرده‌اند دیدگاه خود را به آیات، روایات و اجماع مستند نمایند؛ درحالی‌که مستندات منقول و حکم روشن عقل، هیچ اطلاقی در حجیت ...

این مقاله نقدى است گذرا بر برخى از آرا و دیدگاه‌هاى مطرح شده در کتاب »قرآن‌شناسى« اثر استاد دکتر محمد مهدى فولادوند. بیشتر حجم این کتاب، ترجمه چند اثر عربى است و بخشهاى پایانى آن به مقالات و سخنرانى‌ها و مصاحبه‌هاى مؤلف پیرامون موضوعات گوناگون قرآن اختصاص دارد. ناقد نخست به برخى از مبانى و اصول تفسیرى نویسنده اشاره کرده سپس بر این اساس، دیدگاه‌هاى وى را مورد نقد و بررسى قرار داده است. در این می...

نظام اخلاقى در اسلام از جهاتى با ساىر نظام‌هاى اخلاقى متماىز است که ىکى از مهم‌ترىن آنها از حىث مبدأ فاعلى است. نظام‌هاى دىگر عقل، اجتماع، فطرت، طبىعت و عوامل دىگرى را در پىداىش گزاره‌هاى اخلاقى دخىل دانسته‌اند؛ اما به اجماع علماى دىنى، فن اخلاق اسلامى از منبعى وحىانى سرچشمه مى‌گىرد. مواد فن اخلاق از مبانى خاصى به‌دست مى‌آىد که آن مبانى از منبعى وحىانى برگرفته مى‌شود. اىن سه عنصر (مواد، مبنا و ...