امروزه و با تحولات دنیای جدید، پاره ای احکام فقهی در دوران معاصر (یا در برخی نقاط جغرافیایی) -  نه به این دلیل که موضوع آنها منتفی شده، بلکه به سبب پیامدهای نامطلوبی که اجرای آنها به دنبال دارد -  قابل اجرا نیستند. از این مسئله گاه به «بحران فقه»  یاد می شود. از جمله راه کارهای پیشنهادی برای حل این - به ظاهر -بحران،بازسازی عقلانیت فقهی بر اساس عقلانیت مدرن است. این راه حل به سبب تعهدات شناخت  ش...

میان برخی قواعد حقوق کامن‌لا و فقه اسلامی شباهت زیادی وجود دارد. بررسی این قواعد در پرتو احکام فقه اسلامی، رابطه بین این دو نظام را آشکار می‌سازد و نشان می‌دهد که پیدایش این قواعد نتیجه تأثیرپذیری حقوق کامن‌لا از قواعد فقه اسلامی می‌باشد. در این تحقیق، شرایط و زمینه‌های تاریخی این تأثیرپذیری و قلمرو آن در موضوعات مختلف، مورد بررسی قرار گرفته است.

اصل تناسب جرم و مجازات، به عنوان یکی از اصول حاکم بر تعیین مجازات ها، در سال های اخیر مورد توجّه بیشتری قرار گرفته است. علت اصلی این امر را باید گسترش رویکردهای مکافات گرایانه در فلسفه مجازات دانست. حقوق جزای اسلامی با توجه به دست اول بودن منابع آن و وضع آن توسط خداوند متعال و در نظر گرفتن تمامی نیازها و مسائل مبتلا به بشر کاستی ها و نقایص حقوق موضوعه را ندارد دین مبین اسلام در چهارده قرن پیش مو...

نوشتار حاضر به گستره فقه و دایره موضوع این دانش مى‏پردازد و به این سؤال پاسخ مى‏دهد که »آیا دانش فقه، تنها به رفتارهاى ظاهرى و جوارحى مکلفان نظر دارد و یا رفتارهاى باطنى و جوانحى را نیز دربرمى‏گیرد؟ و صرف نظر از قلمرو فقه موجود، آیا رفتارهاى جوانحى نیز متصف به احکام پنج‏گانه مى‏شوند؟ مقاله پیش رو، دیدگاه عدم شمول را مطرح مى‏نماید و با ریشه‏یابى این نظریه، نتیجه مى‏گیرد که خروج یا اخراج رفتارهاى...

موسیقی یا موسیقا واژه ای یونانیست که در اصطلاح و فرهنگ لغت معادل مفهوم غنا دانسته شده و به معنی نغمه و سرود موزون ودل پسند است. غنا ازدید فقه عبارت از: ((آوازی که از حنجره ی آدمی بیرون آید و در گلو چرخانده شود و در شنونده حالت سرور و وجد ایجاد کند و متناسب با مجالس لهو و خوش گذرانی باشد.)). موسیقی در اصطلاح به صوت و آهنگی گفته می شود که از نواختن آلات موسیقی پدیدآید. در این باره امام خمینی (ره)...

هدف این مقاله «بررسی امنیت ملی از منظر فقه شیعه» است. یکی از چالش ها و دشواره های امروزین و مبتلابه کشورهای اسلامی، مسأله ی امنیت ملی است. با توجه به ظرفیت عمیق و گسترده ی علم فقه در تبیین مسأله ی امنیت ملی دولت های اسلامی، در این نوشتار کوشیده ایم تا با تمسک به روش استنباطی و استنادی، گزاره های فقهی ناظر به امنیت ملی را استخراج کرده و با استمداد از یک الگوی نظری تلفیقی، متشکل از: علل اربعه (مت...

در این نوشته تلاش می کنیم تا ضمن بررسی جایگاه و حجّیّت عقل و توجه به عقل عملی در اندیشۀ سیاسی، نقش آن را در دگرگونی فقه سیاسی با تأکید بر دورۀ معاصر بررسی کنیم. سؤال اصلی آن است که نقش عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه چیست؟ و پاسخ آن است که عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه با توجه به روش خردورزانۀ اجتهاد و حجّیّت عقل در عرض دیگر منابع استنباط و کارکردهای آن در داوری نسبت به متون، گذر از ظواهر، کشف و تفسیر روزآ...

در این نوشته تلاش می کنیم تا ضمن بررسی جایگاه و حجّیّت عقل و توجه به عقل عملی در اندیشۀ سیاسی، نقش آن را در دگرگونی فقه سیاسی با تأکید بر دورۀ معاصر بررسی کنیم. سؤال اصلی آن است که نقش عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه چیست؟ و پاسخ آن است که عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه با توجه به روش خردورزانۀ اجتهاد و حجّیّت عقل در عرض دیگر منابع استنباط و کارکردهای آن در داوری نسبت به متون، گذر از ظواهر، کشف و تفسیر روزآ...

عدالت معاوضی، به معنای حاکمیت اراده، منع مداخله دولت در قراردادهای خصوصی و عادلانه دانستن مفاد هر نوع توافق است. طرفین قرارداد، بهترین قاضی منافع خویش بوده و تصمیمات آنها قانونی و لازم الاجرا است. عدالت معاوضی با این عنوان سابقه ای در فقه امامیه ندارد، هرچند فقها، اراده متعاقدین را به عنوان مبنای اصلی تعهدات در محدوده فقه العقود با شروطی پذیرفته اند. با بررسی آثار فقها در نگاه اول مبتنی بر ادلّ...

مشهور فقهای شیعه نفقه زوجه را عرفی می‌دانند، در حالی‌که روایات و فتاوای فقهای قدیم نفقه را مقدر دانسته‌اند. در تاریخچه این مسئله فقهی، کتاب مبسوط شیخ طوسی نقطه عطفی در تبدیل نفقه مقدر به نفقه عرفی است. شیخ طوسی فقیه بزرگ شیعه در این توسعه از فقه شافعی بهره برده ‌است. اثری که شیخ طوسی در این مسئله بر فقه بعد از خود گذاشته است، مسئله‌ اصلی این مقاله‌ است. این مقاله با بررسی نفقه زوجه در کتابهای ف...