«اندیشیدن به غایت»، «سنجش بین غایات احتمالی» و «گزینش نهایی غایت و هدف مطلوب»، اولین مرحله -مرحله شناخت- از مراحل صدور فعل نزد فیلسوفان مسلمان در تحلیل فلسفه‎‌ عمل است. تحلیل‌های ناظر به شناخت غایت و هدف‌گزینی در این مرحله، از سنخ مباحث شناخت‌شناسی بوده و از این رو متاثّر از قوای ادراکی انسان و به‌خصوص قوّۀ خیال و تاثیر آن بر مبادی علمی صدور فعل است. مسأله اصلی این جستار، شناخت جایگاه، کارکرد و چ...

در تفکر جدید، آدمی به فاعل شناسا تبدیل شده است و جهان به امتداد صرف و متعلّق شناسایی. حاصل این تفکر، جدایی بین عالم و آدم و بیگانگی آدمی از جهان است. تلاش هیدگر آن است که بار دیگر بین جهان و انسان قرابتی را که تا پیش از دورة جدید وجود داشته است، احیا کند، چرا که از جمله مهمترین ویژگی‌های دورة جدید، سوبژکتیویسم (اصالت فاعل شناسا) است که خود باعث شده تا این بیگانگی معنایی مضاعف پیدا کند. لذا وی به...

هدف از نگارش این مقاله، به­دست‏دادن تحلیلی جامع از نحو ساخت کنایی برپایۀ مشاهدات داده­های زبان کردی است. در این پژوهش، با استناد به سیر تاریخی فعل‏های کنایی و همچنین ذکر شواهدی از ساخت­های شبه­کنایی، مانند گزارۀ­ «داشتن»، گزارۀ «خواستن»، شکل مجهول تز فعل‏های دو‏مفعولی و نمونه­های مشابه از لهجۀ هورامی، استدلال کرده‏ایم که الگوی کنایی، در ساخت‏هایی نمایان می‏شود که فعل متعدی (کنایی) نتواند به مفع...

در تبیین نسبت میان اختیار انسان با ضرورت علّی فعل اختیاری، دو دیدگاه کلی وجود دارد: «سازگارگرایی» که به سازگاری این دو باور دارد و «ناسازگارگرایی» که اختیاری‌بودن فعل را با ضرورت علّی آن ناسازگار می‌داند. علامه طباطبایی در مقام بسط یکی از نظریات سازگارگرایانه، با توسل به «امکان بالقیاس» فعل اختیاری در مقایسه با فاعل آن، می‌کوشد از سازگارگرایی دفاع کند. در این نظریه، فعل انسان نسبت به هریک از جزء ...

یکی از صفات موثر در فاعلیت فاعل صفت علم  است که در این مقاله نقش آن از حیث امکان و چگونگی آن در فاعلیت خداوند مورد بررسی قرار می گیرد. در تبیین اصل تاثیر و چگونگی آن بین متکلمان و فلاسفه دیدگاه های مختلفی وجود دارد. در این مقاله بعد از بحث از اصل امکان نقش علم در فاعلیت، پنج دیدگاه (فاعلیت بالقصد، بالعنایه، بالرضا، بالعنایه و بالتجلی) در باره چگونگی آن مورد تحلیل قرار می گیرد. نویسنده هم چنین ت...

در تصویر کلاسیک از معرفت سه مقولة «واقع» و به‌تبع آن «صدق» و «توجیه» اموری مستقل از ذهن و ذهنیات فاعل شناسا محسوب می­شوند. اما نسبی­گرایان استقلال این امور را از ذهن و ذهنیات فاعل شناسا انکار می­کنند و بر این باورند که هر سه مقوله، یا دست‌کم برخی از آنها با توجه به نیازها، ارزش­ها و علائق اجتماعی شکل می­گیرند و به بیان‌دیگر «برساختة اجتماعی»‌اند، درنتیجه معرفت مقوله­ای نسبی است و از جامعه­ای به...

کیت مانه در مقالۀ «درونی‌گرایی دربارۀ دلیل: غم‌انگیز اما صادق؟» (2014) طرحی برای دفاع از درونی‌گرایی دربارۀ دلیلِ هنجاریِ عمل پیش می‌نهد. به نظر او، باید به سرشت بیناشخصی دلیل نظر کنیم تا در یابیم دلایل محدود به وضع روانشناختی فاعل هستند. با این وصف، دلایل آن ملاحظاتی هستند که فاعلِ آرمانی در فرایند دلیل‌آوریِ آرمانی با فاعل به آنها اشاره کند. ایدۀ مانه این است که اگر این شرط برقرار باشد، چالشی برا...

یکی از اساسی­ترین پایه­های متافیزیک اصل علیت است. فیلسوفان در تحلیل این اصل فروعاتی را استخراج کرده اند. یکی از آنها ضرورت علّی است. بنابه رأی فیلسوفان، شیء ممکن تا به مرحلة وجوب وجود از ناحیة علت تامه اش نرسد موجود نمی شود. این رأی در نزد برخی از متکلمان ناصواب تلقی می شود، زیرا به گمان ایشان ضرورت علّی بنیاد اختیار را در فاعل های مختار متزلزل می سازد. ازاین رو، ایشان اولویت را جایگزین ضرورت کرد...

هدف از نگارش این مقاله، به­دست‏دادن تحلیلی جامع از نحو ساخت کنایی برپایۀ مشاهدات داده­های زبان کردی است. در این پژوهش، با استناد به سیر تاریخی فعل‏های کنایی و همچنین ذکر شواهدی از ساخت­های شبه­کنایی، مانند گزارۀ­ «داشتن»، گزارۀ «خواستن»، شکل مجهول تز فعل‏های دو‏مفعولی و نمونه­های مشابه از لهجۀ هورامی، استدلال کرده‏ایم که الگوی کنایی، در ساخت‏هایی نمایان می‏شود که فعل متعدی (کنایی) نتواند به مفع...

این پژوهش، ضمن تبیین مفهوم معجزه و ویژگی های آن، به بررسی ادله عقلی و نقلی اثبات معجزه می پردازد و منافات نداشتن آن را با قانون علیت و برهان نظم ثابت می کند. نویسنده در قالب چهار فصل به ابعاد و اقسام اعجاز اشاره کرده و دیدگاه های مختلف در این زمینه را مطرح کرده است. در فصل اول وی با بیان مفهوم لغوی و اصطلاحی اعجاز، معنای خرق عادت و رابطه خرق عادت با امور واقعی و توجیه این قید در تعریف معجزه و ه...