قالب غزل در ادبیّات فارسی سابقه­ای طولانی دارد و در ابتدا فقط برای بیان احساسات و عواطف عاشقانه به کار گرفته می­شد. سپس، با شکل­گیری عرفان و تصوّف در خدمت اهل عرفان و رمز و رازهای عرفانی قرار گرفت. تحوّل آشکار این قالب از سنایی آغاز می­شود و در نوع عاشقانه با سعدی به اوج کمال می­رسد. یکی از ویژگی­های سعدی در عرصۀ غزل­سرایی، بیان روایت در قالب غزل است که این گونه از غزل را «غزل- روایت» می­نامیم. در...

شعر غنایی شعری است که با احساسات و عواطف شخصیِ شاعر در ارتباط است و ممکن است دربرگیرندۀ معانی و اندیشه های متفاوتی باشد. پیشینیان غزل را، که ازجمله مصادیق شعر غنایی است، شعری دانسته اند که مضمون عاشقانه دارد. با مطالعۀ سیر غزل درمی یابیم به مرور زمان، مضامینی غیر از مضمون عاشقانه در غزل وارد شده و با توجه به نوع مضمون، صورت های متفاوت غزل، ازجمله غزل مدحی، غزل انتقادی، و غزل تعلیمی شکل گرفته است...

فریدالدّین عطّار (م 627ق)، علاوه بر مثنویهای متعالی و برجستۀ خویش در غزل نیز مبتکرِ شیوه و بیان خاصّی است که در سیر تکاملی غزل فارسی و به خصوص غزل عرفانی بسیار مؤثّر بوده است. غزل عطّار از حیث تکنیکهای بیانی، جوهره و محتوای شعری و تنوّع موضوعات مختلف در شعر فارسی از برجستگی و اهمیّت ویژه ای برخوردار است. موضوعات عرفانی، قلندریّات، وصف، تغزّل، بیان تجارب و احوال درونی، پند و اندرز از جمله موضوعات گوناگون ...

عنوان شعر، حکم شناسنامه ی شعر را دارد که برای بررسی و سخن گفتن در مورد یک شعر میان منتقدان و دیگر افراد مهم محسوب می شود. هدف این مقاله بررسی چگونگی نام گذاری عنوان شعر در ادبیات سنتی و معاصر است. این نام گذاری ها در شعر سنتی و معاصر تفاوت های چشمگیری با هم دارد. در گذشته چندان به نام گذاری شعر توجهی نمی شده است. البته از میان قالب های سنتی، در نام گذاری قصاید نسبت به قالب های دیگر تأکید بیشتری...

نسبی گرایی که در نظریه های نقادانه جدید، اصلی پذیرفته شده محسوب می شود، حاصل تحولات فکری ای است که ریشه در فلسفه پدیدارشناسیِ هوسرل دارد و در نقد ادبی، بویژه با آرای نظریه پردازانِ «مکتب کنستانس» در نیمه دوم قرن بیستم رواج یافت. تا پیش از پیدایش این نظریه ها، سمت وسوی اصلیِ نقد ادبی را تلاش برای یافتن معنایی تغییرناپذیر در متن تشکیل می داد. این رویکرد مطلق گرا، غایت نقد ادبی را در «کشفِ» معنایی می ...

نام شهریار، این "تب کرده­ی عشق"[1] با غزل سنتی در شعر فارسی پیوند خورده است. او سنت­گرایی بود که روی به سوی نوگرایی داشت، و از سوی دیگر، غالب نوگرایان، وی را در غزل سنتی در شعر معاصر، سرآمد می­شمرند. عشق و شوریدگی، جان‌مایه‌ی اصلی غزل‌های اوست. در ابتدای جوانی، عشقی زمینی خرمن وجود او را به آتش کشید، اما ناکامی در این دل‌باختگی، وی را به سوی عشقی عرفانی و آسمانی سوق داد. غزل­های او وصف حال این ...

جنبش معارف پروری تاجیک، پیش از همه و بیش از همه، در ادبیات بدیعی آن نقش و نفوذ داشته است. جایگاه و مقام نظم کلاسیک را نیز در ادبیات معارف پروری تاجیک نمی توان نادیده گرفت. این مقاله با هدف بررسی افکار معارف پروری در اشعار عجزی به نگارش درآمده است. صدیق خواجه عجزی از مردان برگزیدۀ مکتب و معارف نوی تاجیک در ابتدای عصر بیستم است. او که از جوانی به شعر و ادب علاقه داشت، با تأسیس مکتب اصول نو در روس...

چکیده عشق یکی از مضامین شورانگیر مبحث ادبیات است که همواره محور اندیشه ها و سخن پردازی های شاعران شیرین سخن بوده و عاملی است نیرومندکه طبایع را برمی انگیزد و جوش و خروش و دل انگیزی آن سبب شکوفایی استعدادهای هنری می گردد آن چنان که محور اصلی ادبیات غنایی جهان را تشکیل می دهد. در ادبیات فارسی نیز غزل بهترین جلوه گاه آن می باشد . غزل زبان دل و تجلی گاه عاشق و معشوق است. از آنجا که یکی از مباحث م...