در ادب غنائی ، معشوق با نام های گوناگونی یاد شده که اصلی ترین آنها عبارت است از: معشوق، یار، دوست، جانان و دلبر. علاوه بر این نام های اصلی ، معشوق در شعر غنائی با عنوان های تشبیهی ، استعاری و وصفی خطاب شده یا دربارهء او سخن گفته شده است که بررسی آن با توجه به درون مایه و فضای معنایی کلام سودمند به نظر می رسد. در این تحقیق سیر کلی نام های معشوق در غزل بررسی می شود تا ضمن شناسایی انواع نام های مع...

معشوق غزل فارسی باچهره مبهم و مه‌آلود، یکی از موضوعاتی است که به سختی می‌توان نظری جامع وشامل را در باره آن بیان کرد. در این نوشتار از زاویه روانکاوی فروید به تحلیل و بررسی این مخاطب یا معشوق پرداخته می‌شود تا همزمان با آوردن نمونه‌های شعری و بیان سنت‌های غزل فارسی مطرح شود که مخاطب اصلی وبنیادی در غزل عاشقانه فارسی در واقع مادر یا شخصیتی با ویژگی‌های مادر گونه است. مادری که از دیدگاه کودک تثبی...

اصولاً هر هنرمند بخشی از حافظه قومی مردم روزگار خود را منعکس می کند؛ این حافظه جمعی متشکّل از همه فراز و نشیب های تاریخی، روحی و اعتقادی یک ملّت است و به تعبیری زنجیره ناکامی ها، کامیابی ها، عشق ها، حسرت ها آرزوها، دردها، و خلاصه، تمامی تکانه های روحی یک ملّت، در بستر تحوّلات تاریخی واجتماعی زمان می باشد مثلاً: فردوسی، مظهر حافظه قومی ایرانی در بُرهه تاریخی پیش از اسلام و حافظ، مظهر حافظه جمعی ایران د...

قرن­­ششم یکی از سده های بسیار تاثیر گذار در تحول و استقلال قالب­غزل است. از میان غزل سرایان این سده، بیش ازهمه انوری در تغییرات و سیر تطور غزل موثر بوده است. در این پژوهش سعی شده است ضمن معرفی اجمالی جنبه های مختلف اهمیت انوری در تحول و سیر غزل فارسی، سیمای معشوق انوری با تأکید بر توصیف اجزای ظاهری آن، بررسی وتحلیل شود؛ بنابراین ابتدا مهم ترین و ویژه ترین اعضای اندام مورد توجه انوری در تصویر سی...

در این مقاله، غزلی نویافته منسوب به عطّار نیشابوری معرفی می شود. در کتاب اورادالاحباب و فصوص-الآداب، برای بیان معنی «خرابات» به این غزل استشهاد شده است. ابوالمفاخر یحیی باخرزی، مؤلّف این کتاب، به طور صریح بیان داشته که این شعر از عطار نیشابوری است. علاوه بر این تصریح، قراین زبانی و نبودن در اقدم نسخ دیوان عراقی نیز مؤیّد صحّت این انتساب است. در این میان، نکته حائز اهمیت این است که این غزل با اختلاف...

قصه پردازی در غزل میراثی است که از شاعران پیشین به عطّار رسیده و او آن را گسترش داده است. عطّار در حدود 872 غزل، 62 قصّه (حدوداً در هر 14 غزل، یک قصّه) آورده که بیشتر نتیجۀ احوال عرفانی و تجربیات روحانی اوست. از این رو، این پژوهش قصد دارد با بررسی ساختار داستان های عطّار به نظامی واحد در داستان پردازی و الگوهایی خاص در سلسلۀ کنش ها دست یابد که به احکام کلی دربارۀ قصّه­پردازی عطّار در غزل رهنمون می شود....

چکیـده خاقانی از بزرگترین شاعران و قصیده سرایان ادب فارسی به شمار می­رود. او در کنار قصاید غرّا و مطنطن به تصنیف غزلیات نیز، همت گماشت. عزم خاقانی در غزلسرایی، او را در جرگة پیشگامان غزل عارفانه قرار داد. چندی پس از او، سعدی، شاعر بلند آوازه و نام­آور فارسی، علاوه بر نوشتن دو اثر جاودان گلستان و بوستان، غزلسرایی را نیز وارد مرحلة نوینی از حیات خود کرد و در واقع، غزل عاشقانه را به کمال رسانید. ...

چکیده الف. موضوع وطرح مسأله (اهمّیت موضوع و هدف) : حُبِّ عُذری به عنوان رویکردی خاص به مقول? دلباختگی، یکی از شالوده های تفکّر عرفانی را خاصه در متون ادبی فارسی پی ریزی کرده است. بدون شناختِ حُبِّ عُذری و ویژگی های آن، مقدّمات بسیاری از مضامین غزل فارسی (اعم از عاشقانه و عارفانه)، خاصه اشعار سعدی، به درستی، درک و دریافت نخواهد شد. ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه...

میراث ادبی امیر معزّی، دیوان شعری متنوع در مدح شاهان و وزیران سلجوقیان است. توصیف لحظه های عشق و عاشقی و حالات بر آمده و وابسته به این دو موضوع حیات انسانی و بیان مسائل اخلاقی و فلسفی نیز به ویژه در قوالب قطعه و برخی فصائدش به چشم می خورد. نسخه ی مورد بررسی قرار گرفته جدیدترین نسخه ای است که توسط آقای محمد رضا قنبری تصحیح گردیده است . این نسخه شامل 18544 بیت با 468 قصیده ، 3 ترکیب بند، 3 ترجیع ...

چکیده در این پایان نامه بیست غزل که حافظ از سعدی اقتفاکرده، با بیست غزل مورد اقتفای سعدی، از نظر مقوله های علم معانی بررسی و سپس با هم مقایسه شده است. زبان سعدی «سهل ممتنع» است و زبان حافظ از لحاظ معنی نهفته در آن، سنگین و دشوار است. استفاده زیاد از جملات کوتاه به شیوه محاوره در غزل سعدی باعث شده است که معنی های ثانوی، و نیز مسندالیه و مسند و همچنین فصل و وصل های به کار رفته در غزل وی، از نظر...