چکیده : داستان به معنی « روایت یا شرح و گزارش حوادث » یا گزارش دلبخواه از حوادث و شخصیت های واقعی یا غیر واقعی را می توان اولین فعالیت ادبی بشر به شمار آورد . در فرهنگ ایرانی و حوزه زبان فارسی ، داستان پردازی و داستان گویی اهمیت ویژه ای داشته است ، و در بسیاری از داستان های ایرانی بر اهمیت و خاصیت داستان گویی و داستان سرایی تأکید شده است . این در مورد آثار دینی هم صدق می کند که بخش های داستان...

اثر ادبی نوشته ایست که در آن، زبان متداول، با روش ها و تمهیداتی که شاعر به کار می برد به هم می ریزد تا زبانی ناآشنا، با نظامی جدید به وجود آید و این همان چیزی است که فرمالیست ها از آن با عنوان آشنایی زدایی یاد می کنند. یکی از ابزارهای آشنایی زدایی، هنجارگریزی است که بر مبنای آن می توان سبک آثار ادبی را از روساختی ترین اجزا تا مولفه های معنایی آن بررسی و معین کرد. زبان شعری مولانا با معاصرانش ت...

با توجه به ابعاد عمیق و پیچیده شعر حافظ تا کنون تحلیل های متفاوتی در باب ساخت معنایی غزلیات او مطرح شده است. بررسی ساختاری غزل ـ روایت های حافظ نشان از آن دارد که نه تنها ابیات مختلف یک غزل گسسته و جدا از هم نیست بلکه در یک زنجیره پیوستاری و پویا نمود می یابد. انسجام معنایی این دسته از غزلیات و ساخت روایی آن زمینه را برای تحلیل نشانه ـ معناشناسانه آن فراهم می کند. برای شناخت بهتر مناسبات درونی ...

متناقض­نمایی در شعر، هم در حوزه زبان و هم در حوزه معنا باعث آشنایی­زدایی و برجستگی کلام می­شود. این شگرد از دیرباز مورد توجه شاعران بوده و عواملی چون تحوّل تکاملی ادبیات از سادگی به پیچیدگی  و آمیختگی عرفان با ادب فارسی در پیدایش و گسترش آن نقش داشته است. عناصر متناقض­نما به صورت ترکیب یا تصویر پارادوکسی و جمله یا بیان پارادوکسی به کار می روند. در این مقاله ضمن تعریف متناقض­نما و پیشینه و زمینه­...

یکی از دغدغه های اساسی انسان در طول تاریخ و نیز در گستره جغرافیای فرهنگی و تمدن، توجه به مسئله درد بودن، درد عشق، درد تنهایی، درد گناه و درد مرگ است که از این پنج مقوله به وجوه تراژیک زندگی در حوزه فردی تعبیر می شود. این پژوهش به بررسی، تحلیل و گاه نقد تطبیقی عناصر مذکور با محوریت غزل سعدی و حافظ پرداخته است؛ و از آنجا که در میان مجموعه شاعران ادب فارسی، سعدی و حافظ به عنوان دو شاهکارپرداز، بیش...

یکی از ابزارهای ادبی که به شاعر امکان می دهد، کارکرد تخیّل را در ایجاد خصیص? زیبایی و تأثیر کلام به عرص? ظهور برساند، تلمیح است. تلمیح به عنوان یکی از شگردهای بلاغی که هم در حوز? موسیقی معنوی و هم جزو مجموع? تصویر قابل بررسی است، همواره نقشی مهم و موثّر در القای عواطف و آفرینش تصاویر ادبی؛ بخصوص در حوز? شعر داشته است. ویژگی قابل توجّه تلمیح آن است که به عنوان یک شیو? فرمی برای تبیین ذهنیّات، می توا...

غزل مهم¬ترین قالب شعر فارسی است. بسیاری از منتقدان، غزل را در انتقال مفاهیم و روح زمانه ناتوان می¬انگارند. اما سایه با استفاده از همین قالب، به یکی از موفق¬ترین شاعران معاصر تبدیل شد. سعدی نیز یکی از برجسته¬ترین شاعران قالب غزل است. ویژگی¬های مشترک شعر این دو، ما را بر آن داشت، تا با پژوهش در شیوه¬ها و شگردهای آن¬ها، به چرایی نزدیکی فرمی و محتوایی و موفقیت¬شان در این قالب پی ببریم. از لحاظ فر...

دو ادبیات متمدّن فارسی و عربی به دلیل ارتباط نزدیک و قرابت فرهنگی همواره ارتباط متقابلی به صورت پنهان و آشکار با یکدیگر داشته اند و همین موضوع موجب ایجاد تشابهات زیادی در آثار ادبی در شکل و محتوا و درون مایه گردیده است. بررسی و مقایسه ی تشابهات و اختلافات در حیطه ی موضوعات مختلف را امروزه به نام ادبیات تطبیقی عنوان می کنند. ادبیات تطبیقی یکی از شاخه های ارزشمند و مهمّ علوم ادبی معاصر است که ما را...

ابلیس در اندیشه و آثار سعدی پرداختن به عرفان و تصوف به طور خاص و توجه به دانش‌های قرآنی به طور عام از رویکردهای مهم و رایج شاعران در روزگار سعدی است. این رویکرد به گستردگی و البته با نگرش خاص سعدی، در کلیات او نمودی آشکار دارد. در کنار موضوعات گوناگون حوزه‌ی دین و عرفان، پرداختن به ابلیس و مضامین داستانی مربوط به آن یکی از موارد پربسامد در نزد شاعران عارف یا عرفان‌گرای سبک عراقی اس...

نقد اجتماعی در آثار سعدی چکیده سعدی شیرازی را استاد سخن می دانیم اما او یک منتقد اجتماعی نیز هست.سعدی نتوانسته دربارۀ زندگی فردی و رفتارهای اجتماعی دوران خویش سکوت کند. از این رو در آثار خود و به گونة مشخص در گلستان و بوستان و قصاید و مواعظ افراد گوناگون اجتماع و برخی گروههای اجتماعی و بالاتر از همه فرمانروایان عصر خویش را به شیوه های مختلف نقد و نصیحت کرده است. با توجه به جایگاه بلند سعدی در ا...