چکیده ماجرای افک(النور11-20) یکی از قسمت‌های اصلی مدخل "عایشه " در دائره المعارف قرآن نوشتۀ دنیس اسپلبرگ است. نویسنده بدون پرداختن به این آیات تنها به گزارش شأن نزول آن اکتفا کرده است. وی آیات مذکور را صریح‌ترین آیات قرآن در مورد عایشه می‌داند، در حالی که آیه 4 سوره التحریم در این خصوص صراحت بیشتری دارد. وی همچنین این آیات را بارزترین نمود اختلافات فرقه‌ای مسلمانان می‌داند در حالیکه شیعه و سنی ...

در این مقاله، به بررسی ویژگی‌های بصری روزنامه‌های قاجار و تطبیق این ویژگی‌ها در دو دوره چاپ سنگی و سربی پرداخته شده است تا از این طریق، بتوان به تاثیرگذاری نوع چاپ در گرافیک این آثار پی برد. در این راستا، با بررسی نمونه‌های موجود در کتابخانه ملی و مرکز دایره المعارف، تعداد 60 عنوان از روزنامه‌های عصر قاجار، با معیار مدت زمان انتشار و همچنین نزدیکی با معیارهای مقبول امروزی در گرافیک مطبوعاتی، مط...

شاهنامه‌ی حکیم توس، دایره المعارف بزرگی است که فرهنگ و تاریخ کهن ایران زمین را در بردارد. یکی از هزاران مفاهیم ارزشمند معنوی که در این اقیانوس فراخ گستر و ژرف عمق به زیبایی و شیوایی موج می‌زند، نیایش پروردگار یگانه است. بازتاب گسترده‌ی این کردار معنوی در شاهنامه نشان از آن دارد که نیایش همچون خداجویی، از نخستین روزگاران شکل گیری تمدن بشری کرداری پسندیده و همراه با باور و اعتقاد در فرهنگ مردم ای...

در این جستار سعی برآن است تا ضمن معرفی اجمالی زندگی خصوصی ابن سینا، و صرفاً ذکر مهارت های برجسته او، آثارش را در زمینه مطالعات زبانشناختی بررسی کنیم. از آنجایی که ابن سینا در زمینه مطالعات علمی، تبحری چندجانبه و جهانی داشته است، کتب و مقالات بسیاری در رابطه با او نگاشته اند و در دانشنامه ها و دایره المعارف های معروف و یا ویژه نامه های جهان اسلام و ایران بخشی را به او اختصاص داده اند. اما با این ...

 به دلیل توجه عمده به ادبیات پیش از قرن هشتم و کم توجهی ناشی از آن به دوره‌های بعد، به ویژه عصر قاجار و زندیه، آثار این دوران مورد بررسی علمی قرار نگرفته و به درستی شناخته نشده است. بی‌شک در قرون دوازدهم و سیزدهم نیز آثاری ارزشمند می‌توان یافت که از آن جمله است: «اصول‌الفصول فی حصول‌الوصول»در موضوع عرفان و تصوف که ویژگیهای یک کتاب مرجع را دارد.    این کتاب حجیم، آخرین اثر رضا قلی خان هدایت است...

در دهه­های اخیر اشخاص صاحب نام و مطرح کشور در مصاحبه­ها و سخنرانی­های خود اصطلاحات و تعابیری به‌کار گرفته­اند که به علت بار معنایی نسبتاً بالا، ضمن اینکه با استقبال فراوان فارسی‌زبانان به همراه بوده و رواج چشمگیری در جامعه ایرانی یافته است. در رسانه­های عرب­زبان داخلی و خارجی نیز بازتاب یافته و با تعریب خبر، گاه چندین معادل عربی برای یک اصطلاح خاص ارائه شده است که شناسایی، نقد و بررسی آن‌ها از ا...

اثر حاضر برآن است تا فرآیند دیالکتیک و خودآگاهی را در نزد فیلسوفانی چون افلاطون،ارسطو،کانت،فیخته،شلینگ و هگل مورد بررسی قرار دهد. آن چه بر سرتاسر این نوشتار سایه افکنده است ، رویکرد هگل به مبحث دیالکتیک و خودآگاهی و انتقادهای او بر دیالکتیک مورد نظر فیلسوفان گذشته و تکمله هایی است که بدانها افزوده است . هگل در کتاب علم منطق و نیز دایر? المعارف علوم فلسفی تلاش می کند تا از یک سو یک جانبه گرایی ...

گذر زمان و بعضاً نگارش‌ها و برداشت‌های غیر دقیق از متون تاریخی می‌تواند موجب اشتباهاتی در نگارش کتب تاریخ پزشکی گردد که ممکن است حتی سبب مخدوش شدن نام و هویّت یک دانشمند و یا آثار وی گردد. در این مطالعه با بررسی دقیق دایره المعارف الحاوی رازی اسامی 110 پزشک و 286 کتاب استخراج شد. نتایج این بررسی نشان داد که از این تعداد اسامی 38 پزشک و 20 کتاب در هیچ یک از کتب تاریخ پزشکی نیامده و یا در تشخیص هویّ...

نحو عربی در طول قرن ها به نهایت پیچیدگی و سختی رسید که در نوشته ها و دائره المعارف های نحوی پدیدار گشت و به همین سبب دانشمندان نحو و به ویژه دانشمندان آندلس به سهولت و آسانی آن همت گماشتند. در قرن هفتم هجری ابن مالک اندلسی کتابی را در نحو نوشت و آن را ألفیه نام نهاد و در آن قواعدعلم نحو را در هزار بیت بیان کرد. این کتاب با استقبال نحویون مواجه شد و به آن اهتمام ویژه ای کردند پس آن را شرح داده ا...