کتب آیات الأحکام کتبی تفسیری فقهی هستند که آیات فقهی قرآن را گرد آورده و به بیان نکات و احکاممستنبط خویش از آن ها می پردازند. کتب استدلالی فقه هم با توجه به رویکرد استدلالی و استفاده فراوان از آیات در استنادات خویش می توانند مرجعی کامل از آیات الأحکام باشند که با در برگیری تمامی آیات الأحکام و حتی آیاتی فراتر از آن ها نکاتی بیشتر و کاربردی تر استخراج کرده و با رویکردی دقیق تر از کتب آیات الأحکا...

بر مبنای کتابهای الیاقوت و النجاه، نظر و تعقل از منظر «نوبختی» و «الناصر لدین الله» مناط تکلیف است و واجب شمرده می شود. آن دو، خاستگاه حجیّت دین را عقل می دانند و در این دو اثر، سه کاربرد متفاوت را برای عقل برمی شمارند: اول؛ عقل را به عنوان ابزار استنباط و استدلال آموزه ها و معارف دین می دانند. دوم؛ عقل را به عنوان یکی از منابع معرفت و شناخت در کنار کتاب و سنت قرار می دهند. سوم؛ نگاه ابزاری به ع...

سخن آغازین هیأت تحریریه یکی از فضائل برجسته آدمی عقلانیّت است. بدون شک، هر که عقلش کامل‏تر است، بر دیگران برتری دارد. قطعا صحابه پیامبر اعظم| به لحاظ عقلانیّت یکسان نیستند. با سیری در معارف اسلامی و آثاری از اندیشمندان معلوم می‏شود که عقل به یک لحاظ به عقل نظری و عقل عملی، و به لحاظی دیگر به عقل جزئی و عقل کلّی، و به لحاظی دیگر به عقل فطری و عقل اکتسابی، و به لحاظی دیگر به عقل قدسی و عقل زمینی قاب...

ابن­ سینا فیلسوف بزرگ و تأثیرگذار اسلامی در اسلام و غرب است که نظریه اتصال عقل به عقل فعال او یکی از اجزای مهم اندیشه وی و مؤثر بر فلاسفه بعدی است. این نظریه یکی از دو دیدگا­ه مطرح در شناخت­شناسی است و در ساختار هستی­شناسی و جهان­بینی الاهی قرار می­گیرد. همچنین از مصادیقِ یکی از دو نگرشِ کلان، درباره رابطه (ایجابی یا سلبی) عالم و انسان با مبادی و جزء دسته ایجابی است که خودِ انسان را هم نادیده نمی­...

در یک مدل محاسباتی که مبتنی بر تعادل آب و املاح در خاک است سعی گردیده روشی بنام روش استدلالی برای تعیین شوری آب آبیاری در ایران ارائه گردد که پارامترهای آنرا نوع خاک ‘ مقاومت گیاه و راندمان آبیاری تشکیل می دهند. زیرا مطالعات مختلف در ایران‘ الجزایر ‘هندوستان و اسرائیل نشان می دهند که در این کشورها کاربرد سیستم امریکائیان برای طبقه بندی آب آبیاری از نظر شوری چندان رضایت بخش نمی باشد. دلیلی که د...

کاربست‏های عقل تفسیری با تأکید بر محدوده آنعقل از مباحثی است که حکما انواع مختلفی از آن را تعریف نموده به گونه‏ای که برخی از آنها اشتراک لفظی و بعضی دیگر اشتراک معنوی و تشکیک در مراتب دارند. عقل در یک نگاهوجود شناختی دارای دو اصطلاح می‏باشد یکی جوهری مجرد و دیگری قوه مُدرِکه؛ که دومی در تفسیر استفاده می شود؛ کاربرد عقل در تفسیر در یک نگاه کلی‏نگر بر اساس نگاه به منابع اربعه اجتهاد و بهره‏گی...

نسبت عقل و اراده از جمله مهم ترین مسایلی است که همواره فیلسوفان شرق و غرب را به خود مشغول داشته است. این نسبت در اواخر قرون وسطی شکل تازه ای به خود گرفت و در سایه آن دو دیدگاه عقل گرایی و اراده گرایی ایجاد گردید. بحث از اراده گرایی و عقل گرایی در چهار حوزه کلام، متافیزیک، روان شناسی و اخلاق مطرح گشت. از میان متفکران مسلمان، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در هر چهار حوزه دارای دیدگاه خاصی است.

پژوهش حاضر به منظور ارائه و تطبیق دیدگاه شیخ الرئیس، ابوعلی سینا و صدرالمتألهین شیرازی در باب مراتب عقل انسان و ارتباط آن با عقل فعال تدوین یافته است. با توجه به اهمیت مسأله عقل انسان و نقش عقل فعال، به عنوان موجودی خارج از نفس انسانی در به فعلیت رساندن مراتب عقل انسان و استکمال قوه عاقله از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا، این پژوهش در نظر دارد که به ارائه و تطبیق دیدگاه این دو فیلسوف اسلامی در باب...

مقاله حاضر با استناد به نظر برخی از فلاسفه مسلمان، فعالان هدایت جامعه و صاحب نظران حوزه روان شناسی و تعلیم وتربیت مبنی بر اینکه ریشه بسیاری از مشکلات، انحرافات و فجایع موجود در جامعه را باید در عدم توجه به نفس و تهذیب و تزکیه آن جستجو کرد، با هدف بررسی تهذیب و تزکیه نفس در دیدگاه ابنسینا و تبیین راههای حصول آن با اتخاذ روش تحلیلی- استنباطی به رشته تحریر درآمده است. این مقاله ضمن آنکه گویای تقدم...

وحی که یکی از مهم ترین آموزه های دینی است از سوی فلاسفه همچون دیگر اندیشمندان مورد توجه قرار گرفته است. در فلسفه اسلامی، فرشته وحی، مخزن علوم و مفیض آنها و گیرنده وحی نیز قوه عاقله نبی است که وی به علت استعداد ذاتی و تکامل وجودی به مرتبه ای می رسد که می تواند به عقل فعال متصل گردد و معارف را از وی دریافت نماید. مهم ترین مبحث در زمینه وحی نزد فلاسفه اسلامی، نحوه رؤیت فرشته وحی است. در نظام مشائ...