تفسیر قرآن به قرآن به عنوان یک روش تفسیری ویژه و دارای اصول و مبانی خاص، در قرن چهاردهم مورد استقبال مفسرانی چون علامه طباطبایی و عبدالکریم خطیب قرار گرفت و به عنوان صحیح ترین روش تفسیر قرآن شناخته شد. پژوهش حاضر که به بررسی تطبیقی روش یاد شده در تفاسیر این دو مفسر اختصاص دارد، می تواند از یک طرف گامی موثر در جهت شناساندن بهتر این روش و کشف مبانی و وجوه آن به شمار آید و از طرف دیگر، امتیازات رو...

با توجّه به آثار علاّمه قاضی روشن می‌شود که ایشان تفسیر قرآن را با روش «تفسیر قرآن به قرآن» انجام می‌دادند و در این روش فهم جمعی آیات قرآن و تبیین برخی آیات فرعی توسّط آیات اصلی و محوری انجام می‌گیرد و این همان روشی است که رسول اکرم (ص) و امامان معصوم، علیهم‌السّلام، به عنوان مبیِّن قرآن اِعمال می‌کردند و فقها و اصولیین در مباحث آیات‌الاحکام بر همین مبنا عمل می‌کنند. بر همین اساس، در تمسّک به عامّ و مطل...

درنگ در ویژگی تناسب در قرآن کریم، در فهم و تفسیر صحیح و استوار این کتاب آسمانی، نقشی اساسی داشته و برای دستیابی به ظرافت‌های معنایی و برخی اسرار آن، امری بایسته است. بر اساس مطالعات آماری، اسما و صفات الاهی، بدون احتساب اسم جلالة الله، قریب به دو درصد از واژگان قرآنی را به خود اختصاص داده‌اند و بیش‌تر این صفات در فرجام آیات و به شکل مزدوج – هم‌آیی دو صفت با یکدیگر- آمده‌اند. نظر به اعجاز بیانی ...

تفسیر روایی از کهن ترین روش های تفسیر قرآن است که از آغاز تاریخ تفسیر وجود داشته است. در این که آیا ذات قرآن مبهم است و در همان زمانی که نازل شد، بدون بیان پیامبر(ص) مقاصد قرآن برای مخاطبان قرآن مشخص نبوده، یا این که نیاز به روایات در تفسیر قرآن عارضی است؛ یعنی بر اثر گذشت زمان و مفقود و منسی شدن قرائن فهم قرآن و پیدایش مکاتب مختلف کلامی و فقهی و عرفانی حاجت افتاده است که اهل بیت یا صحابه و تاب...

تفسیر المیزان و تفسیر الفرقان از جمله تفاسیر امامیه در عصر حاضرند که بر پایه روش تفسیری قرآن با قرآن نگاشته شده­ اند. دو مفسر با ذکر ویژگی­های قرآن تلاش کرده­اند که نشان دهند قرآن مبیّن خود می­باشد و در بیان مراد الهی به غیر خود نیاز ندارد. به رغم اینکه دو تفسیر بر مبنای روش قرآن با قرآن به رشته تحریر در آمده­اند اما دو مفسر در استفاده از آیات برای تفسیر آیات دیگر و استفاده از سنّت بر...

پیشوایان معصوم ( ع)، راسخان در علم و عالم و معلّم قرآن می‌باشند. روایات تفسیری آنان به عنوان یکی از منابع ارزشمند تفسیر قرآن‌، نزد مفسران در گویاسازی مقاصد آیات، نقش تعیین‌کننده‌ای دارد که اگر این روایات وجود نداشت، فهم و تفسیر بسیاری از آنها غیرممکن بود. از این‌رو، از دیرباز روایات تفسیری به عنوان یکی از منابع ارزشمند تفسیر قرآن کریم، نزد مفسران تلقی شده است. نگاهی کوتاه به روایات تفسیری آشکار ...

 دیدگاه شهید مطهرى درباره فهم و تفسیر متون دینى به طورى کلى و قرآن به طور ویژه مورد بررسى قرار گرفته است.  نگاه مطهرى به فهم قرآن به رغم وجود نقاط مشترک با برخى دیدگاه‌هاى هرمنوتیک، تفاوتهاى آشکارى نیز دارد. مقاله با طرح چند پرسش راجع‌به فهم یک متن به دیدگاه هرمنوتیکى موجود در غرب را مورد بررسى قرار داده سپس دیدگاه شهید مطهرى را پیرامون چند محور از قبیل ماهیت فهم قرآن، فهم‌پذیرى قرآن، قرآن و ف...

هر چند عین‌القضات تفسیری مستقل از قرآن مجید از خود به یادگار نگذاشته است، امّا سراسر آثار او مزیّن به آیات قرآن و تفسیر و تأویل آنست. او مراتب فهم قرآن را در چهار مرحله خلاصه می‌نماید: الف- مشاهده­ی کلمات به شکل حروف متّصل ب- عرضه‌ی جمال قرآن به شکل حروف منفصل ج- تحول حروف به نقط د- محو نقط و قرائت بیاض قرآن در فهم این مراتب، درک معنی و جایگاه حروف و نقط از دیدگاه عین...

چکیده مراد از مکتب تدبّر، سامانه ای فکری برخوردار از مبانی، اصول و روش است که با دریافت چینش حکیمانه آیات و کشف غرض واحد سوره، در برابر آنچه قرآن را مجموعه ای از عبارات پراکنده و ناهماهنگ می نمایاند، آن را مجموعه ای هماهنگ و منسجم دانسته، بر رفع موانع برقراری ارتباط با آیات اهتمام دارد. رویکرد و محتوای مهمّ مکتب تدبّر، ضرورت تحقیق و معرّفی آن را به طور تخصّصی و روشمندانه ضروری می سازد. این مقاله به ...