بخش قابل توجهی از آیات قرآن، آیاتی است که موضوعات اعتقادی و معارفی را دربرمی گیرد. پرداختن به این مهم در قرآن از آنجا نشئت می گیرد که عقیده، مبنای اخلاق و عمل آدمی است. واکاوی جلوه های مهم آیات قرآنیِ معطوفِ به عقید? انسانی، همواره مورد اهتمام مفسران قرآن بوده است. مجمع البیانِ فضل بن حسن طبرسی که تفسیری است جامع و اجتهادی و دارای اعتبار در میان عالمان و قرآن پژوهان مسلمان، از زمر? این کوشش ها به ...

در این رساله، برای اثبات ولایت امام علی به سه مجموعه از دلیل های متقن و محکمی اشاره می شود که از منابع و کتب معتبر عالمان و بزرگان شیعه و سنی استفاده شده: 1-نمونه چند از رویدادهای که در زندگی حضرت علی در این زمینه نقل شده است، پیامبر به اذن خدا در هر موقعیت و مناسبت و فرصتی او را به مردم شناساند تا مقدمات خلافت و جانشینی پس از خود را برای او آماده سازد به طوری که خود مردم ارزش علی را به نحوی در...

مهم‌ترین منبع شناخت آموزه‌های دین اسلام پس از قرآن کریم، روایات معصومان (ع) است؛ که در مجموعه‌های روایی گردآوری شده است. البته عواملی باعث شده تا این میراث گرانبها در مسیر واقعی خود قرار نگیرد. از این رو عالمان اسلامی درجهت بررسی روایات، قواعد و ضوابطی مبتنی بر آموزه‌های معصومان استخراج کرده و به کار بسته‌اند و این امر زمینه شکل­گیری فقه‌الحدیث را فراهم نموده است. اما وجود این مسأله که آیا نسبت...

ابواسحاق ثعلبی نیشابوری، مفسر برجستۀ ایرانی در سدۀ چهارم و پنجم هجری به‌شمار می‌رود. ثعلبی در دانش‌های گوناگون اسلامی همچون ادبیات عرب (صرف، نحو، لغت، اعراب و علوم بلاغی)، حدیث، تفسیر و علوم قرآنی تبحر داشته است؛ به گونه‌ای که دانش‌پژوهان بسیاری، راه‌های دور و دراز را می‌پیمودند و خود را به مجالس درسی ثعلبی می‌رساندند. تفسیر ثعلبی اثری جامع و ارزنده در تفسیر قرآن به‌شمار می‌رود که دربردارندۀ سخ...

پیامبر بزرگوار اسلام می فرماید : اطلبوا العلم من المهد الی اللّحد، یا اطلبوا العلم ولوالصین .حضرت علی خود را بنده کسی می داند که به او کلمه ای بیاموزد و خداوند در قرآن خطاب به رسول گـرامـیخویش می فرماید : قل رب زدنی علماً ( بگو، خدایا بر علمم بیفزا ).نمونه هایی از این دست در آیات، احادیث و سخنان بزرگان دین فراوان دیده می شود که نشان دهنده ارزشو جایگاه علم و دانش و عالمان و دانشمندان در آموزه های ...

یکی از روش‌های تلاوت قرآن کریم و بلکه مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش قرائت قرآن، تلاوت آن با روش ترتیل است که در آیات قرآن و روایات متعدد مورد تأکید قرار گرفته است. اما در مورد اینکه مفهوم ترتیل چیست، دیدگاه‌های مختلفی از سوی مفسران، محدثان و عالمان علم تجوید بیان شده است. در این پژوهش ضمن بیان اهمیت و جایگاه ترتیل از نگاه قرآن و روایات، مفهوم ترتیل در قرآن، سنت و علم تجوید به‌گونه تطبیقی مورد بررسی ...

از جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزه‌های دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه‌ای از افعال شده‌اند. نظریۀ تکلیف تا بدانجا در فرهنگ اسلامی پذیرفته شده که مکلف بودن بندگان از اصول موضوعۀ علم فقه به شمار آمده است؛ چنان که حتی در تعریف علم فقه، موضوع...

بیشتر شهرت عبدالقاهر جرجانی (د 471ق)، نظریه‌پرداز ادبی مشهور، به‌سبب نظریۀ نظم او ست؛ نظریه‌ای که وی در پرتو آن توانسته است از منظری متفاوت به اعجاز قرآن کریم بنگرد. بنا ست که در مطالعۀ پیش رو، با تقریر این دیدگاه، عوامل نظری و عملی مؤثر بر نفوذ و گسترش این نظریه را بکاویم و شواهد اقبال و توجه بدان را در آثار عالمان متأخرتر دنبال کنیم. چنان که خواهیم دید، آرای بلاغی عالمان و نظریه پردازانی بزرگ...

یکی از کارهای مهم عالمان تصوف و عرفان اسلامی، تدوین و نوشتن کتاب‌هایی برای آموزش یا پاسخ به سؤالات مریدان و رهروان و در‌مجموع برای راهنمایی اهل طریقت و جویندگان این راه بوده است. در این کتاب‌ها بنا به اعتقاد نویسنده و سلیقة او، مباحث مهم اصولی و عملی عرفان و نیز سرگذشت‌ها و سخنان بزرگان و پیشوایان طریقت گردآوری می‌شده است. کشف‌‌المحجوب هجویری غزنوی، نخستین متن تألیفی به‌زبان فارسی در زمینه‌های ...

در منظومه تفکر اسلامی عدالت و عدالت اجتماعی جایگاه بلندی دارد و اهمیت آن تا جایی است که یکی از اصول مذهب شیعه محسوب می گردد.در واقع پرداختن به نظام عدالت و سازوکار تحقق آن در اجتماعات بشری شأن پژوهشگران و عالمان هر جامعه است. تمرکز پژوهش حاضر بر آرای آیت الله جوادی آملی به عنوان یکی از عالمان دینی برجسته قرار دارد. به منظور کنکاش بهتر آرای ایشان از دو رویکرد نظری مهم فلسفه اخلاق یعنی وظیفه گرای...