در این مقاله، ساختار جملات مرکب زبان فارسی بر پایه نظریه «دستورِ نقش و ارجاع» بررسی می شود. این نظریه را، در سال 1997، رابرت دی. ون ولین و رندی جی. لاپولا مطرح کردند و، در سال 2005، ون ولین نسخه نهایی آن را ارائه داد. دستور حاضر سه نوع رابطه را با عنوان «هم پایگی»، «ناهم پایگی» و «هم وابستگی» بین جملات مرکب مطرح می سازد و سه سطحِ اولیه پیوند را «بند»، «کانون»، و «هسته» می داند. سه نوع رابطه احتما...

«فعل» از ارکان مهم در ساختار جمله است که بار اسنادی و دلالت زمانی آن را بر دوش می‌کشد. قرآن کریم نیز آکنده از انواع قالبهای فعل ماضی است که کاربردهای متنوع آن تاکنون آنگونه که باید مورد دقت و بررسی قرار نگرفته است. از میان اقسام آن، فعل «ماضی» در دو زبان فارسی و عربی، به شکلی گسترده‌ و در ساختارهای متنوّع به کار رفته است و ضمن دلالت بر زمان گذشته، مفهوم زمان حال و آینده را نیز منتقل می­سازد. این...

در این پژوهش به بررسی نقش مجهول در زبان فارسی از دیدگاه نظریه ی نقشگرایی هلیدی پرداخته شده است. هدف از انجام این پژوهش بدست آوردن شناخت و درک بهتر و دقیق تر از نقش مجهول در زبان فارسی و نیز مشخص کردن ساختارهایی است که قادرند معنی مجهول را بیان نمایند زیرا آگاهی داشتن از نحوه ی بکارگیری مناسب این ساختارها می تواند در زمینه ی ترجمه و نیز آموزش زبان راه گشا باشد. در این تحقیق دو پرسش اصلی مطرح می ...

الف) موضوع و طرح مسئله ( اهمیّت موضوع و هدف): یکی از اجزای جدایی ناپذیر هر برنامه درسی، دستور است. گاه به دلیل ماهیت گسترده دستور ممکن است این تصور به وجود آید که باید تمام قواعد دستوری را با زبان آموزان خارجی یا زبان دوم-آموزان آموزش داد. اما به نظر می رسد این نگاه و تصوری چندان صحیح نباشد. زیرا زمان نه مجالی در اختیار قرار می دهد و نه ظرفیت زبانی افراد تاب یادگیری تمام نکات دستوری یک زبان را د...

در همه کتابهای بلاغی عربی و فارسی «جمله ­های ندا» از نوع انشاء طلبی شمرده شده است و به صرف ذکر حرف «ندا» یا حرف «ندا و منادا» و یا وجود آهنگ و لحن «ندایی» در یک جمله، آن را انشاء طلبی به شمار آورده و دارای معانی و مقاصد ثانوی دانسته­اند. مبحث ندا در زبان، موضوعی قابل تأمل است و با بررسی شواهد مشخص می­شود، ندا اقسامی دارد که نمی­توان برای همة آنها حکم واحدی صادر کرد؛ زیرا هر کدام ویژگی های خاصی ...

موضوع این رساله بررسی ساختار دستوری کتاب عتبه الکتبه است که دربردارنده مراسلات دیوانی سلطان سنجر سلجوقی است ونظر به اینکه موضوع آن به منشی گری ورسایل متکی است بررسی ساختار دستوریش مغتنم است واهمّیّت آن درآگاهی از روند تغییرات زبانی ودستوری و روشن شدن زوایای پنهان زبانی وبهره گیری ازآن در زبان امروزه است0اهداف وکاربردهای این پایان نامه ترسیم خطوط اصلی بحث دستور در این اثر وتسری آن به آثار مشابه و ...

هر زبانی مجموعه قواعدی دارد که همه گویندگان زبان ملزم به اطاعت از آن قواعد هستند. در این قواعد اختیاراتی هم هست که دست گویندگان آن زبان را باز گذاشته است. مثلاً همه می توانند به جمع «پرنده »، «پرند گان» و یا «پرنده ها» بگویند. علاوه بر این امکانات عمومی، شاعران امکانات دیگری نیز دارند. این امکانات زبانی مواقعی وزن کلام را تغیر نمی دهد؛ مانند «چِشم/ چَشم» و گاه وزن را تغییر می دهد. مانند: «افسانه/ ...

«ضمایر شخصی» یکی از مباحث مهم دستوری زبان فارسی است که بیشتر دستورنویسان و زبان شناسان در آثار خود به آن پرداخته اند و تعاریفی کمابیش مشابه از آن ارائه کرده‏اند. ضمیرهای شخصی در زبان فارسی دری و بیشتر متون به جا مانده از آن، یکسان به کار رفته‏اند؛ اما با توجه به وجود برخی اختصاصات زبانی در برخی متون کهن که حاصل تعلق آن ها به دوره­ها و حوزه­های جغرافیایی و گونه‎های متفاوت زبانی ‏است، ممکن است ضم...

در هر دو زبان عربی و فارسی شماری از ترکیب های وصفی و اضافی هست که از لحاظ دستوری و معنایی یک واحد دستوری و یک گونه معنایی به شمار می روند شیوه جمع بستن این ترکیب ها موضوعی است که درکتابهای دستور فارسی و صرف و نحو عربی به ویژه در کتابها با تکیه بر زبان عربی راههای جمع بستن آنها را نیز از هم تفکیک کنیم

در فرهنگ‌ها و کتاب‌های دستور زبان فارسی در مورد مقولۀ واژگانیِ تعدادِ قابلِ توجهی از واژه‌های این زبان از جمله مصادر، اسامی و صفاتِ گزاره‌ای و افعالِ همکرد، اتفاقِ نظر وجود ندارد و این امر می‌تواند باعثِ پدید آمدنِ مشکلاتی برای زبان‌آموزان و محققانِ این زبان شود. در نظریۀ دستورِ حوزه‌ای، زبان به حوزه‌های مستقلی تقسیم می‌شود و این حوزه‌ها ممکن است در برخی از مدخل‌های واژه‌ها با هم تطابق نداشته باشند. در ا...