در این مقاله بر آنم تا با تأمّل در عباراتی از تاریخِ جهانگشایِ جوینی که به گفتۀ بیشترِ شارحان دارایِ تعقید و ابهام است، با رویکرد نقد تصحیح متن از قراینِ موجود در نثرِ عطاملک استفاده کرده و معنایی روشن به دست آورم. گویی ابهامِ مورد نظر، بیشتر ناشی ازتوجه نکردن به فاعلِ جملات و خوانشِ نادرست از عبارت «یک نفس بیکار نفسی» است. این امر، مصحّحان و شارحان را بر آن داشته تا به گمان تمسّک جُسته و ضبطی دیگر از «بیکا...

التفات یکی از فنون و آرایه­های ادبی است که در بیشتر کتابهای بلاغی عربی و فارسی به معنای تغییر زاویة سخن آمده و انواع محدودی از تغییرات اسلوبی و معنایی برای آن بر­شمرده شده است. اگرچه توجه به التفات و نشانه­ها­یی مبنی بر وجود آن در تمامی ادوار بلاغت عربی و فارسی به چشم می­خورد، بی­تردید، رشد و تکامل این صنعت ادبی، مدیون و مرهون پژوهشهای بلاغی ادیبان مسلمان در اثبات وجوه اعجاز قرآن است. این مقال...

" ضمیر" از جمله اقسام کلماتی است که تعابیر متفاوتی در خصوص ماهیت و جایگاه آن در نظام اقسام کلمات از سوی زبان شناسان و دستورنویسان روس مطرح می شود. اکثر زبان شناسان روس، با تأکید بر نقش "اشاره ای یا کنایه ای " بودن ضمیر به منزلة یکی از مهمترین مشخصه های دستوری آن، از تعیین "ضمیر" به عنوان یک قسم کلمة مستقل خودداری نموده اند و آن را بیشتر به عنوان " کلمهء ضمیرگونه" به اقسام کلمات مختلف نسبت می ...

شهودگروی اخلاقی مکتبی در فلسفه‌ی اخلاق است که در قرن بیستم ظهور یافت و نظرهای بسیاری را به خود جلب نمود. آرای متفکران این مکتب را می‌توان به سه مدعای اصلی عینیت حقایق اخلاقی، وجود مفاهیم و گزاره‌های اخلاقی پایه و شرط بودن بلوغ عقلی برای فهم بداهت حقایق پایه‌ی اخلاقی فروکاست. قاضی عبدالجبار همدانی، متکلم و فقیه بزرگ معتزلی، در جای جای کتب کلامی خود، مباحثی فرااخلاقی را مطرح کرده که بسیار با نظره...

فخر رازی، متکلم و فیلسوف قرن ششم هجری (543-606 ق) آثار بسیاری در حوزه های گوناگون معارف عصر خود نوشته است. گذشته از برخی از نظریات بدیع که در آثار منطقی و کلامی و فلسفی او دیده می َشود، بسیاری دیگر از نوشته های او بر پایۀ منابع دیگری فراهم آمده است که برخی از آنها امروز در دست است و بسیاری از آنها از میان رفته است. تحقیق در این آثار می تواند روشن کند که فخر رازی چگونه منابع خود را برمی گزیده و چ...

معنا و ماهیت دروغ گرچه در ابتدا روشن می نماید؛ ولی با اندکی تأمل، پرسش های زیادی پیرامون آن مطرح می شود که پرداختن به آن را ضرورت می بخشد. به نظر می رسد در ماهیت دروغ چهار شرط لازم است: شرط بیان خبر؛ شرط خلاف واقع بودن خبر، شرط تخاطب و شرط قصد فریب داشتن. بین دروغ و فریب فرق است. دروغ نوعی فریب است که منحصر در گفتار و هر چیزی که قائم مقام گفتار باشد مانند نوشتار و اشاره است نه در مطلق قول و فعل...

این رساله تلاشی است در ترجمه و تحقیق دو اثر تفسیری از جلال الدین دوانی (فیلسوف و متکلم نامی قرن نهم هجری .) جلال الدین دوانی از علمای بنام حوزه فلسفی شیراز و صاحب تالیفات متعدد می باشد. وی در تمامی علوم بخصوص علم کلام و فلسفه سرآمد همه علمای عصر خود بوده.جلال- الدین گرچه بیشتر یک فیلسوف و حکیم است تا مفسر،اما در زمینه تفسیر نیز آثار دارد.موضوع تحقیق حاضر تفسیر سوره کافرون، تفسیر آیه السرف و آیه...

زبان چگونه از عالم حکایت می کند؟ این پرسشی است که از دیرباز قبل تا کنون مورد علاقه بسیاری از فیلسوفان زبان بوده است از نظر بسیاری از فیلسوفان قرن 20 مانند فرگه راسل و ویتگنشتاین متقدم فهم ساختار زبان روشن کننده واقعیت عالم است به اعتقاد این افراد وظیفه اصلی جمله های اخباری در مقابل جمله های انشایی علاوه بر تعبیر از ماهیاتی معنایی معرفت شناختی به نام قضیه و توصیف یا گزارش از واقعیات امور از روی ...

هدف: هدف مقالۀ حاضر، آسیب‌شناسی مبانی دین‌پژوهی از منظر رهیافت هرمنوتیکی است که طی آن، عناصر و دقایق سازندۀ رهیافت هرمنوتیکی روشنفکری دینی، توصیف و تبیین و نقد شده است. روش: انجام پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی بوده است. یافته‌ها: گفتمان هرمنوتیکی روشنفکری دینی، گفتمانی برون‌دینی است که روش‌شناسی آن سنخیت و همگونی با کتاب مقدس و نص ندارد و توشه‌گیری همیشه و مستمر این نحلۀ فکری از نظریات جدید، از ج...

بر سرِ راهِ درکِ انسان از واقعیاتِ جهانِ خارج، فیلترهایی وجود دارد که بی­شک زبان یکی از مهم­ترینِ آن­ها محسوب می­شود. به­عبارتی؛ زبان، ابزاری قدرتمند است که به درجاتی به تفکر، شناخت و درنهایت رفتار فرد در جامعه شکل می­دهد. از آن­رو است که چاولا (1991) ریشۀ بحران­های محیطِ زیست را در زبان می­یابد. جستار حاضر ، برآن است تا ضمن معرفی زبان­شناسیِ زیست­محیطی به­عنوانِ یکی از جدیدترین حوزه­های مطالعاتی در عر...