تحقیق درباره شخصیت های صدر اسلام به ویژه کسانی که هم عهد رسول خدا(ص) را درک کرده و هم در دوره پر آشوب پس از رحلت آن حضرت حضور داشته و گاه در خلق یا تقویت برخی حوادث نقش فعال و موثری ایفا کرده اند, برای نشان دادن تصویری نسبتا واضح و در عین حال واقعی از اوضاع سیاسی, اجتماعی, فرهنگی, اقتصادی آن روزگار ضروری و با اهمیت می نماید; از این رو در این مقاله برآنیم با بهره گیری از منابع گوناگون, تا حد امک...

در این نوشته که در دو بخش سامان یافته نخست نگاهی شخصیت شناسی به فیض شده است و بر اساس آثار خود وی، منابع تاریخی آن بزرگوار به عنوان شخصیتی پرالتهاب و جستجوگر معرفی گشته که جز بدان چه از رهگذر تأملات آزاد و پژوهش های علمی بدان دست می یافت، پایبندی نشان نمی داد. بدین روی نمی توان او را وابسته به نحله یا فرقه ای خاص تا پایان عمر شناخت. بعد از آن دیباچه کتاب وافی بازکاوی شده و با مروری بر تعهدات مؤ...

کی خسرو فرزند سیاوش هشتمین پادشاه کیانی و یکی از محبوب ترین پادشاهان اساطیری ایران است. در اوستا از او به عنوان یکی از پهلوانان و شاهان بزرگ یاد شده و بسیار مورد تکریم است. در متون پهلوی او یکی از یاوران سوشیانت ـ موعود زرتشتی ـ است. داستان کی خسرو یکی از طولانی ترین و پرفراز و نشیب ترین داستان های شاهنامه است. او یکی از محبوب ترین شخصیت های شاهنامه و فردوسی است چرا که عادل، فرزانه، خردمند و پی...

افسانه روایتی شفاهی است که در طول زمان سینه به سینه نقل می شود و مفاهیم و مضامین گوناگونی از جمله عناصر اجتماعی را در بر دارند و البته در هر سرزمین رنگ محلی و بومی را به خود می گیرد. مطالعه جامعه شناختی فرهنگ عامه، به ویژه افسانه با توجه به ارزش های آن، ضروری به نظر می رسد. مازندران سرزمین افسانه هاست که از دیرباز در متون گوناگون ادبی زبانزد است. افسانه های مازندرانی (البته به معنای امروزی) باز...

داستان سرایی قدمتی به اندازه ی زندگی فکری بشر دارد. داستان و در کل روایت داستانی تجلّی اندیشه ی فرد در متن داستانی اش است. قصه، داستان، رمان و در مجموع روایت داستانی زاییده ی تخیل است. رمان آیینه ی تمام نمای آن چیزی است که ما آن را زندگی می نامیم. رمان مجموعه تجربه های زندگی ما انسان هاست؛ تجربه های تاریخی، اجتماعی و حتی روان شناختی. و این نویسنده است که با استفاده از تمهیداتی که مخصوص این نوع ا...

محمود درویش شاعر مشهور فلسطینی که یکی از بزرگ‌ترین شاعران نوگرای معاصر عربی است که با استفاده از انواع هنجارگریزی از شعر آشنایی‌زدایی کرده و در آن نوآوری ایجاد کرده است. او در اشعار خود نام بسیاری از شخصیت‌های تاریخی و مذهبی زنان را در شعرش ذکر کرده است. پژوهش حاضر نیز بر آن است با کاوش در اشعار محمود درویش کاربرد نام شخصیت‌های بزرگ تاریخی و دینی زنان را مورد بحث و بررسی قرار دهد و نقش آن را در...

رستم‌التواریخ و رستم‌الحکما دو ترکیب بدیع‌اند که نه در میان عناوین کتاب‌های تاریخی فارسی می‌توان ترکیب ظاهراً بی‌مسمّایی هم‌چون رستم‌التواریخ یافت و نه هیچ حکیمی برای معرفی خود از واژة «رستم» مدد جسته است. این امر می‌تواند بیانگر پدیدة جالبی در تاریخ تاریخ‌نگاری فارسی باشد.   مسئلة محوری در این مقاله آن است که چرا محمد‌هاشم آصف به مطالبی‌ پرداخته است که در کمتر کتاب تاریخ‌نگاری آمده است. در این...

چکیده اسکندر مقدونی به عنوان برجسته ترین دشمن ایران زمین سهم مهمی در ادبیات حماسی فارسی دارد. پرداخت جامع و مفصل فردوسی، داراب نامه ی طرسوسی، داراب نامه ی بیغمی و ده ها متن دیگر به زندگی و کارهای او، بخشی از این سهم را شامل می شود. اما این شخصیت تاریخی که درکشورگشایی و نظامی گری به اسطوره ای درادبیات ملل بدل شده، در ادبیات فارسی جایگاهی دوگانه دارد؛ رویه ی نخست آن مربوط به متونی است که عمدتا پی...

شعر منقبت یکی از رایج ترین انواع شعر فارسی است که تاریخ هزار ساله دارد. شاعران منقبت گوی معاصر در مقایسه با پیشینیان خود چه در قالب و چه در محتوا تغییراتی پدید آورده اند. ما در مجموعه شعرهای منقبت به ترکیب هایی برمی خوریم که با اسطوره های ایرانی پیوند خورده اند. برای نمونه واژه «شاه» در ترکیبات: «شاه مردان علی»، «شاه ولایت»، «شاه نجف» و یا واژه «مهر» با نام حضرت علی (ع) مانند «مهرعلی» این ترکیب...

در این مقاله سعی شده است که به نحو اختصار دیدگاههای متفکران غرب و از جمله نحله مارکسیسم در مقایسه با دیدگاه متفکران مسلمان در ارتباط با موضوع حساس نقش شخصیت در تاریخ مورد نقد و بررسی قرار گیرد و پس از آن و حتی الامکان رویکرد و رهیافت امام نسبت به مقوله «سیاست» و «تحولات اجتماعی» در مقایسه با تئوریهای مطرح شده شناخته گردد. پرسش اساسی این نوشتار آن است که آیا شخصیتها یا «قهرمانان» د...