فارسی نو بازمانده فارسی دری، فارسی دری بازمانده فارسی میانه زرتشتی است و از جهت آوایی و واژگانی و صرف و نحو شباهت بسیاری به آن دارد. در واقع می توانیم انعکاس این زبان را درزبان فارسی نو مشاهده کنیم. اهمیت فارسی میانه زرتشتی در تنوع زیاد آثار باقی مانده است؛ از دیرباز متون پهلوی همواره به عنوان منابع بسیار مهم و ارزنده برجای مانده ایرانی مورد توجه زبانشناسان و تاریخ نویسان و محققان در زمینه ادبی...

برناردوس سیلوستریس از جمله اندیشمندان قرن دوازدهم میلادی است. مهمترین اثر وی رسالۀ «تبیین عالم» است که در آن با به کارگیری اسطوره های یونانی و رومی و فلسفه در معنای نوافلاطونی و افلاطونی میانه و باورها و اعتقادات مسیحی، به توضیح و تبیین آفرینش جهان و انسان می پردازد. هنر برناردوس ترکیب آموزه های مختلف از جمله اسطوره، فلسفه و باورهای مسیحی در این رساله است. با بررسی این رساله مشخص می شود که زبان...

مقوله‌ی آموزه‌ها و اندرزهای اخلاقی از جملـه مفاهیمی است که به زمان، مکان، و دین خاصی محدود نمی‌شود و در طول زمان و در ادیان مختلف به صورت‌های متنوّع و گوناگون بیان شده است. نگارنده در این مقاله می‌کوشد تا با بررسی بخش‌هایی از متن پهلوی پرسشنیها “pursišnīhā” که از متون ارزنده به زبان فارسی میانه است، به اهمّیت مسائل اخلاقی بپردازد. بیشتر مطالب به جای مانده از زبان فارسی میانه به ویژه اندرزنامه‌ها،...

بیش از هزار سال است که سمرقند و بخارا قوة مرکزیت‌بخش مدنیت تاجیکان را تشکیل داده‌اند. در طول قرن‌ها، این دو شهر خصوصاً بخارا، مرکز سیاسی، اقتصادی و مدنی تاجیکان بوده است.  نمایان‌ترین فرزندان خلق، نویسندگان، عالمان، طبیبان، هنرمندان و پیشه‌وران زبردست، از هر گوشه و کنار آسیای میانه و اطراف آن در اینجا تجمع می‌کردند و مدنیت تاجیکان را رونق می‌دادند. این است که زبان ادبی فارسی تاجیکی در قرن‌های نه...

کهن ترین اثری که درباره شترنج در دست می باشد، رساله ای است کوتاه به نام؛ گزارش شترنج و نرد یا ماتیکان چترنگ. این رساله که در بردارنده ادبیات تعلیمی می باشد در (820) واژه به زبان پارسی میانه (پهلوی) نقل شده است. یکی از ویژگیهای این رساله استفاده از نماد واره های گوناگونی است که عموماً به باورهای زرتشتی و پیش زرتشتی در دوره ساسانیان است، اشاره می کند. بن مایه های این رساله بر مبنای ادبیات تعلیمی م...

برخی از صورت­های زبانی طی تحولات زبان، چندمعنا می­شوند و ممکن است معنای اولیة خود را از دست بدهند. گاهی این صورت­ها در ساختار­های مختلف به صورت رسوبی باقی­می­مانند و معنی اصلی آنها جز از طریق بررسی­های تاریخی، قابل درک نیست. در زبان فارسی امروز، «ور / بر» به معنی «کنار، سمت، سو، نزد، پیش» به کار می­رود. در این پژوهش با استفاده از داده­های زبان اوستایی، فارسی میانه و متون ادب فارسی در دورة اسلام...

رودکی سمرقندی از سرآمدان قلمرو شعر پارسی در سده سوم و چهارم هجری است که از انبوه اشعار او تنها حدود هزار بیت، آن هم به گونه پراکنده و برگرفته از میان آثار دیگر به دست ما رسیده است. فقدان نسخه کهن و اصیل، فاصله زمانی، دگرگونی های زبان فارسی، ضبط های مختلف منابع ثانوی و ... سبب شده است تا قرائت و مفهوم برخی از همین بیت های اندک این شاعر دشوار و دیریاب گردد. در این جستار قرائت های گوناگون و معانی ...

آیین زرتشتی از اوایل سده سوم میلادی ،به شدت به دستگاه سلطنتی شاهنشاهی ساسانی وابسته شده بود و سرانجام در نتیجه ی حمایت ساسانیان،به آیین رسمی دولتی و ملی ایران تبدیل شد.با این وجود تهاجم اعراب مسلمان- در نیمه ی اول سده ی هفتم میلادی- و سقوط دولت ساسانی باعث شد زرتشتی گری حامیان دولتی و اقتدار سیاسی خود رااز دست بدهد.از آن پس دینورزان زرتشتی برای پاسداشت کیش کهن در جریان مجادلات و منازعات مذهبی ب...

چکیده بررسی متن پهلوی اندرز دَستوران به بهدینان (حرف‏نویسی، آوانویسی، ترجمه، یادداشت‏ها و واژه‏نامه‏ی ریشه‏شناختی) به کوشش فاطمه متین‏پور متن پهلوی اندرز دَستوران به بهدینان با موضوع اخلاقی، دینی و فقهی زرتشتی از جمله اندرزنامه‏هایی است که از روزگاران گذشته از زبان فارسی میانه به جای مانده و به دوره‏ی پیش از اسلام برمی‏گردد. این متن به بررسی برخی اصول، عقاید، آیین‏ها، مراسم مذهبی در...

از نیم? دوم سده اول پیش از میلاد مسیح تا حمله قره خانیان به سرزمین ختن در سال 1006 میلادی، این منطقه یکی از مهمترین مراکز آیین و فرهنگ بودایی، به ویژه مکتب مهایانه، بوده و شمار زیادی از آثار بوداییان به زبان ختنی در این منطقه ترجمه و تدوین شده است. کتاب «زمبسته» یکی از آثار دینی بوداییان، به زبان ختنی، منظوم و در قالب «سوتره» سروده شده است. فصل یازدهم این کتاب به معرفی پنج مقوله اخلاقی آیین بود...