به‌منظور‏ شناسایی نماتدهای خاک‌زی‏ منطقۀ رودقات صوفیان- استان آذربایجان شرقی‏، طی سال‌های‏ 1396-1395، تعداد 80 نمونۀ خاک از این منطقه جمع‌آوری‏ شد. نماتدها با استفاده از روش‌های‏ معمول استخراج، بعد از تثبیت به گلیسیرین خالص منتقل شده و از آن‌ها‏ اسلایدهای میکروسکوپی دائمی تهیه شد. سپس به‌وسیلۀ میکروسکوپ نوری و لولۀ ترسیم، ویژگی‏های ریخت‌شناختی‏ و ریخت‌سنجی‏ آن‌ها‏ بررسی شد. در این بررسی تعداد 3...

 فرد صوفی نشانه­ هایی داشت که او را از یک غیرصوفی متمایز می‌ساخت. بعضی از این نشانه ­ها همانند شیوۀ لباس پوشیدن، نماینده و مشخصۀ گروه ایشان بود و برخی دیگر از نشانه­ ها، جنبۀ «رفتاری» داشت؛ همانند رسومی که در ارتباط با صرف طعام بود. جستار حاضر درصدد پاسخ ­دادن به سؤالاتی از این­ دست است که: «آداب صرف طعام در میان صوفیان چه بود که به ایشان تشخص صوفیانه می­بخشید؟» و «چه پیشینه‌ای سازندۀ این رفتار...

ابن سینا پزشک نامی عالم (scientist) بزرگ و خلاصه رئیس فیلسوفان عالم اسلام است با اینکه در قرون وسطی زندگی می کرده ولی هرگز روحیه واندیشه قرون وسطایی نداشته است او همچون فیلسوفان دوره تجدید حیات علمی و فرهنگی (رنسانس) مخالف هر نوع تحجر و تقلید بوده و سند درستی هر امری را عقل و تجربه می شناخته و با سعه صدر و دیدی فراتر از زمان و محیط خوئد با مسائل می نگریسته و برای انکار چیزی تا دلیل و برهان روشن...

در دوره­های اولیه تشکیل تصوف بتدریج صوفیان با محوریت مشایخ برجسته، خانقاه­ها را به عنوان بزرگترین و گسترده­ترین نهاد اجتماعی متصوفه تشکیل دادند. پس از تثبیت تصوف، خانقاه در عرفان اسلامی- ایرانی به عنوان جایگاه  تجمع مشایخ و صوفیان و در نتیجه تربیت مریدان قرار گرفت. خانقاه­ها نقش و اهمیت بسزایی در پرورش، تربیت و تکامل مریدان داشتند. از آنجا که برای زندگی مسالمت­آمیز گروهی، رعایت آداب و مقرراتی خ...

در یکی از حکایات اسرارالتوحید، جمله­ای از زبان قصابی خطاب به ابوسعید دیده می­شود که متضمن ترکیب «افسوس­خواره» است. شفیعی­کدکنی در تعلیقات کتاب مذکور، این ترکیب را از «افسوس»    به­معنای «مسخره» دانسته و شرحی برآن نوشته ­است؛ امّا با استناد به شواهد متنی از منابع دیگر و نیز باتوجه­به ساختار معنایی جملة موردبحث در متن اسرارالتوحید، می­توان دانست که این ترکیب احتمالاً از افسوس به ­معنای ستم ساخته شد...

از مشابهت­های بسیاری که بین کرامت­های صوفیان و معجزات پیامبران وجود دارد، می­توان به این استنباط رسید که خاستگاه مقبول کرامات چیزی جز موجّه بودن موجودیت معجزات در میان اهل تصوّف نیست؛ چون اگر آن معجزات در کارنامه­ی انبیاء نمی­بود، این کرامات نیز در سیر و سلوک صوفیان عرصه­ای برای چهره­نمایی پیدا نمی­کرد. دیگر آن که بسیاری از کرامت‌های صوفیان، نوعی نظیره سازی یا الگوگیری مستقیم از اعجازگری­های مرسو...

این مقاله یکی از مباحث مهم در سیر و سلوک، یعنی سفر آفاقی را در متون عرفانی تا قرن هفتم هجری بررسی و تحلیل میکند. نگارنده پس از ذکر مقدّمه ای دربارة سیروسفر به تعریف سفرو سیروسلوک پرداخته و پیشینة سفر در قرآن و حدیث را به اجمال تبیین کرده است. نویسنده انواع، سفر و سیروسلوک را نیز از متون عرفانی استخراج و عرضه کرده و سپس به تبیین اهداف صوفیان از سفرو لوازم لازم در سفر پرداخته و پس از تشریح آداب سف...