این مقاله، آن گونه که از نامش برمی‌آید، بررسی و بازتاب راز و رمزهای آیین میترایی بر اندیشه‌ها و غزلیات حافظ است که تلاش شده از منابع گوناگون اساطیری، تاریخی و ادبی در این زمینه استفاده و با کمک آن زوایای ناشناخته اشعار حافظ شناسایی گردد؛ چرا که دیوان او تنها یک مجموعه ادبی نیست، بلکه ویژگی‌های قومی، ملی و تاریخی در آن نهفته است که به خاطر آشنایی او با فرهنگ ریشه‌دار ایران زمین، از بسیاری از مظا...

یکی از بزرگ‌ترین غزل‌سرای قرن هشتم هجری، خواجه حافظ شیرازی است. درباره او همین بس که؛ مفاهیم تربیتی و مضامین والای اخلاقی در ‌لابه‌لای اشعار شورنگیزش، خودنمایی می‌کند و عواطف و احساسات پاک و سرشار خوانندگان را برمی‌انگیزد. نیک می‌‌دانیم که حافظ بر دیوان‌ شعرای پیشین تسلّط شگرفی داشته است و از مضامین بدیع و مفاهیم ناب آنان، برای ادای مقصود و ضرورت کلام خویش بهره می‌برده است. یکی از این دیوان‌های ...

این پایان نامه مشتمل بر 5 فصل است که در فصل اول مقدمات و پیشنیازها و در فصل دوم نگاشت های خطی حافظ تعامد تقریبی و مسائل مربوط به آن. فصل سوم: عملگرهای حافظ تعامد یکمتری بررسی شده و در مورد نگاشتهای حافظ تعامد تقریبی در فصل چهار بررسیهایی شده است. و فصل پنجم اختصاص به نگاشت حافظ تعامد تقریبی روی c-مدول ها.

این پژوهش با عنوان « بررسی و مقایسه توکل و رضا در دیوان حافظ و مثنوی مولوی(ج2-1) » به بررسی تطبیقی تحلیلی مقام توکل و رضا در مثنوی معنوی و دیوان حافظ می پردازد. پژوهشگر در آغاز به جایگاه توکل و رضا در عرفان و تصوف ایران پرداخته و معنای لغوی و اصطلاحی توکل و رضا را بازگو نموده و سپس به شرح این دو مقام از چهارکتب معتبر تصوّف پرداخته که عبارت اند از : منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری، رساله قشیر...

حافظ ،شاعری است که بیشترین توجه وتأمل را به سخنوران پیش ازخود داشته، به طرق مختلف ازآثار آنان در شعر خود بهره برده است.یکی ازشاعرانی که با استناد به شواهد زیادی که دراین مقاله ذکر می شود،به طور قطع ویقین می توان گفت حافظ  دیوان او را مطالعه کرده وبه اشعارش نظر داشته، اثیر اخسیکتی شاعرتوانا و نامدار قرن ششم است. دراین پژوهش، نشان داده می شودکه،حافظ در زمینه های مختلفی ازشعر اثیر بهره برده است. ا...

از گذشته تا کنون، شناختِ حافظ، دغدغه بسیاری از محقّقان زبان و ادب فارسی بوده است و در این میان بحثِ جبر و اختیار جایگاهی ویژه داشته و دارد. چنانکه بسیاری، حافظ را جبری انگاشته‌اند و اندکی بر اختیارمداری او پای فشرده‌اند و تعدادی هم او را ابن الوقت دانسته‌ و در واقع به جمعِ میان جبر و اختیار معتقد گشته‌اند و جالب اینجاست که همه این صاحب‌نظران جهت اثبات مدّعای خویش به ابیاتی از حافظ تمسّک جسته‌اند؛ اما...

یکی از مشخصات بارز سبک حافظ ایهام است و در این میان ایهام‌سازی با کلمات موسیقایی نمودی آشکار دارد. از میان شاعرانی که حافظ تحت تأثیر آن‌هاست، خواجوی کرمانی و امیرخسرو دهلوی نیز به‌طور چشمگیری از ایهام موسیقایی بهره می‌برند، به‌گونه‌ای که پاره‌ای از کلمات ایهام‌ساز در شعر هر سه با ساختار مشترکی به کار رفته است. پرسش بنیادین ما این است که حافظ به چه میزان در کاربرد ایهام موسیقایی از خواجو و امیرخ...

در ادبیات مقابله ای پژوهشگر در پی آن است که با توجه به همگونی های واژگان، ترکیبات و مفاهیم در یک اثر هنری اثرگذاری ها و اثر پذیری های برجسته¬ی آن حوزه را آشکار سازد. در دوران سبک بازگشت قاآنی شیرازی شاعری موفق در تقلید از شاعران گذشته ی فارسی زبان بوده و از بسیاری از آنان در دیوان خویش نام برده است. حافظ در این میان تأثیر چشم گیری بر قاآنی داشته و قاآنی ابیاتی از حافظ تضمین کرده و غزلی از حافظ ...

دیوان حافظ سرشار از ابیات بحث‌انگیز است در این سیاهه نیز نگارنده به نقد شروح یکی از این ابیات بحث‌انگیز پرداخته‌است. در بادی نقص‌ شروح قبلی نمودار گردیده‌است که شامل: توجه نکردن به فضای کلی غزل، شرح ناقص، توجه نکردن به فضای فکری حافظ و نکات دستوری و یک نسخه‌سازی است. کلید شرح بیت ترکیب «کاسه‌گردانان» و «این جفا» است که در شروح، اولی یا در معنای گدایی آمده‌است یا ساقی‌گری و دومی به عهد ذهنی جفای...

 ساختار پاشان و نظم پریشان ابیات در برخی غزل‌های حافظ، از دیرباز، موضوع پرسش و بحث بوده است. حافظ‌شناسان و حافظ‌پژوهان در این راه، کوشش بسیار کرده‌اند تا بتوانند این پاشانی را توجیه کنند و برای این عدم انسجام، دلیل و توضیحی بیابند. با نگاهی حتی گذرا به مجموعۀ این تلاش‌ها می‌توان برای بعضی از فرضیه‌ها و نظریه‌ها در این زمینه، اعتبار و ارزش بیشتری قائل شد و برخی دیگر را کنار نهاد. ما در این م...