برخی از حکما برآنند که علم حضوری موجود مجرد در علم به ذات خود منحصر است و برخی دیگر آن را اعم از علم به ذات و علم به علت یا معلول آن دانسته اند. این دسته از حکما در این که معلوم حضوری موجود مجرد, بالضرورة باید مجرد باشد یا موجود مادی نیز می تواند معلوم حضوری برای موجود مجرد باشد, اختلاف نظر دارند. از جمله نتایج این اختلاف نظر, در بحث علم باری تعالی به مادیات ظاهر می شود. به این ترتیب, از نظر بر...

از امهات صفات حضرت حق دو صفت اراده و علم است، و این سؤال که در خلقت و آفرینش انسان وطبیعت کدام تقدم بر دیگری دارد نزاعی دیرینه را پدید آورده است. این اختلافنظر در غرب نیزقابل مشاهده است. چنانچه گروهی از فیلسوفان همواره مدافع تقدم فکر بر اراده بودهاند و طایفهایبه تبع متکلمان اصالت را به اراده داده و علم و فکر را تابع آن دانستهاند. شوپنهاوئر ازجمله فلاسفهایاست که به صراحت اصالت را به اراده داده ا...

براساس رویکرد بینامتنیت، هیچ متنی خودبسنده نیست و هر متن در آن واحد، هم بینامتنی از متون پیشین و هم بینامتنی برای متون پسین خواهد بود. در این جستار، ابتدا وجوه مختلف متن و بینامتنیت تشریح، و سپس براساس این رویکرد، قصه ای از مرزبان نامه نقد و بررسی شده است. در پایان نیز گفته شده چنان که رولان بارت، باختین، کریستوا، ژنت، تودوروف و دیگر منتقدان پیرو بینامتنیت تأکید کرده اند، هیچ متنی اصیل نیست و ق...

فلسفه پزشکی با این پرسش اساسی شروع شده است که چه نسبتی میان فلسفۀ علم و فلسفۀ پزشکی برقرار است. اگر در این ربط و نسبت مداقه کنیم در اصل، پرسش از چیستی پزشکی است. به بیان دیگر پرسش این است که آیا پزشکی علم است یا نه؟ در پاسخ به این پرسش فیلسوفان پزشکی به دو گروه تقسیم شدند. دستۀ اول را گروه علم گرا می نامیم که قائل به این بودند که پزشکی علم است. این گروه تلاش کردند با بهره گرفتن از دستاوردهای فی...

زبان شناسان در موضوع چندمعنایی و اشتراک، سخن فراوان گفته اند. قرآن پژوهان اهل سنت چندمعنایی را همان اشتراک لفظی دانسته و آن را در شاخه های مختلف علوم عربی و اسلامی نظیر علم لغت و منطق و اصول و علوم قرآنی و در واژگان وجوه و نظایر، بررسی کرده اند. متأخرین آنان در بررسی و تحقیق، به فهم روابط متداخل واژگان قرآنی و برخوردهای آنها با هم اهمیت داده و به دلالت عام در وجوه مختلفه  واژه ها پی برده اند. ا...

مطالعات علم سنجی در سال های اخیر بسیار فزونی یافته است. بیشتر این مطالعات به گزارش های اجرایی شبیه بوده است و متخصصان این حوزه نیز از این مسأله ابراز نگرانی کرده اند. اینکه علم سنجی یک حوزه فرارشته ای، میان-رشته ای، و یا چندرشته ای است در پژوهش های بسیار فراوان پیشین چندان مورد توجه نبوده است. در این پژوهش، با استفاده از یک رویکرد علم سنجی به بررسی مقالات منتشرشده با عنوان علم سنجی پرداخته می ش...

زمینه: همجوشی و تکوین مشترک علم و جامعه و از بین رفتن مرزهای سنتی بین این دو همسو با تحوّلاتی مانند تجاری­شدن، خصوصی شدن، اداری شدن، عینی شدن علم­فناوری و کاهش استقلال علم و دانشگاه، جملگی به شکل­گیری الگوی جدیدی در فهم و انجام فعالیتهای علم فناورانه و پژوهشهای معطوف به آن شده است. هدف اصلی این مقاله پرداختن به دلالتهای این تحول عالی برای آداب، اخلاقیات و معیارهای سلوک علمی است.   روش کار: در ...