این نوشتار در پی واکاوی روش تفسیری علامه فضل الله در تفسیر «من وحی القرآن» است. نویسنده بر این باور است که مهم‌ترین ویژگی «من وحی القرآن» از نظر روش بلاغت‌محوری است. مفسر می‌کوشد قواعد بلاغت و لوازم و پیامدهای سخن بلاغی را مبنای فهم آیات قرار بدهد. در این نوشتار نخست به پیشینه روش بلاغی در تفسیر پرداخته شده است، سپس معیارهای شناخت ابعاد بلاغی از دیدگاه علامه فضل الله مورد بحث قرار گرفته است، آن...

در این نوشتار نویسنده تحلیل خیر و شر، اقسام شر، و راه حل‏های علامه طباطبایی برای زدودن ناسازگاری وجود خیر و شر با خدا و صفات حق تعالی را به بحث و بررسی نشسته است. در مبحث خیر و شر، دو تحلیل از علامه طباطبایی می‏آورد. براساس تحلیل نخست علامه خیر را امری وجودی و شر را امری عدمی می‏خواند. و براساس تحلیل دوم نویسنده المیزان خیر را امری ذاتاً مطلوب و شر را امری ذاتاً نامطلوب معرفی می‏کند. در مبحث اقسا...

مفسران در مواجهه با اختلاف قرائات، یکی از رویکردهای سه گانه، یعنی بسنده کردن به قرائت رایج، معتبر دانستن همه قرائت های معروف یا گرایش به نقد و گزینش قرائات را انتخاب نموده اند. علامه طباطبایی رویکرد سوم را در تفسیر خود برگزیده است. ایشان در بیشتر مواردی که اختلاف قرائات را گزارش کرده اند، به نقد و بررسی آنها پرداخته و با استناد به مرجحات روایی، قرآنی و ادبی، در نهایت یکی از قرائت ها را ترجیح دا...

اهداف تربیتی یکی از مهم ترین مؤلفه ها برای نمایش وضعیت تعلیم و تربیت یک جامعه است و یکی از مهم ترین ابعاد تربیتی، تربیت اجتماعی است. زیرا رسیدن به آن کارکرد اجتماعی تعلیم و تربیت را نشان می دهد. در این راستا، مقالة حاضر به بررسی تحلیلی و مقایسه ای اهداف تربیت اجتماعی در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران با اهداف تربیت اجتماعی از منظر علامه طباطبایی پرداخته است. هدف از این بررسی، تحلیل اهداف ترب...

دو سویه بودن انسان و دارا بودن دو نشئه جسمانی و روحانی از امور پذیرفته شده نزد ارباب ادیان و فیلسوفان الهی است. در بعد روحانی انسان یکی از مباحث اساسی در معرفت نفس ، بحث حدوث و قدم نفس انسانی است. پس از اثبات نفس جای این پرسش است که آیا نفس پیش از بدن موجود است و یا همراه بدن و یا به سبب بدن و از ماده بدن حادث می شود. مساله تقدم نفس بر بدن از نظریه هایی است که درعلم النفس مطرح است و حکمای مسلما...

علامه طباطبایی در تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن در مورد ارتباط برخی از روایات با آیات از تعابیر مختلف و خاصی استفاده کرده است؛ اما به‌ طور صریح روش مشخصی را برای این گونه گونی در تعابیر بیان نمی‌کند. از طرفی این تعابیر تشکیل‌دهنده بخشی از اندیشه تفسیری علامه و جهت دهنده به فهم روایت و قسمتی از مراحل فهم آن است. لذا در این پژوهش سعی شده با بررسی این تعابیر و دسته‌بندی آنها با استف...

ازآنجاکه علامه طباطبایی در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم گزاره‌های اخلاقی را ذیل ادراکات اعتباری دسته‌بندی نموده و ارزش منطقی و واقع‌نمایی را از آنها سلب می‌کنند، همچنین آنها را تابع احتیاجات حیاتی و عوامل مخصوص محیطی بشر قلمداد کرده، برای آنها به تبع سیر تکاملی زندگی اجتماعی تغییر قایل می‌شوند و آنها را غیرضروری و موقت می‌خوانند، ابهاماتی درباره واقع­گرایی ایشان در حوزه اخلاق و به تبع آن احکام...

وراثت یا محیط به‌ عنوان خاستگاه تفاوت‌های جنسیتی در علوم رفتاری به‌ویژه روان‌شناسی مطرح شده است. مناقشة وراثت - محیط به میزان تأثیرگذاری عامل طبیعت و تربیت باز می‌گردد. طبیعت در دیدگاه علامه طباطبایی، خاستگاه تفاوت‌های زنان و مردان است. با توجه به تفاوت‌های بیان علامه از طبیعت با آنچه دانشمندان علوم رفتاری از طبیعت مطرح می‌کنند، هدف این مقاله دستیابی به توصیفی دقیق از طبیعت در اندیشة علامه طباط...

ابن عربی(638-560 ق) که به وجودشناسی معنا اهتمام دارد، معنا را حقیقتی خارجی و کلی می داند که در مراتب معنایی یک واژه مشترک است. هر واژه مراتبی از معنا دارد که به صورت حقیقی بر همه آنها صدق می کند. در این نوشتار نظر عارف در مباحثی همچون فرایند شکل گیری معنا، تعیین واضع اصلی لفظ و معنا، ذاتی بودن دلالت لفظ بر معنا، نسبت معنا و علم خدا، عینی بودن لفظ و معنا بررسی می شود. علامه طباطبایی (1360-1281) ...