سینیه البحتری المشهوره فی وصف أیوان کسری من عیون الشعر العربی فی فن الوصف، وأجمل ما فیها وقفته أمام الصوره القائمه علی أحد جدران القصر. وکانت الرسوم والصور علی جدران القصور من مظاهر الحیاه الفارسیه. شاهد البحتری صوره معرکه أنطاکیه التی انتصر فیها الفرس علی الروم، ففاجأته اللوحه فأخذ یصفها وصفاً دقیقاً حیاً، حتی یوشک من یقرأ صوره أنطاکیه أن یراها رؤیه العین فی ملامحها التی نقلها الشاعر. فبلغ بذلک ذ...

پژوهش حاضر می کوشد چگونگی حضور اندیشه های خیّام را، به عنوان یکی از مفاهیم پر بسامد، در شعر عبدالوهّاب البیاتی شاعر نام­آشنای عراقی بررسی کند و برای انجام این کار دو دفتر شعری «الّذی یأتی ولا یأتی» و «الموت فی الحیاه» که بیشترین توجّه را به خیام دارند، مورد بررسی قرار گرفته اند. در این مقاله خیّام به سه شکل در شعر بیاتی بازیابی شده و مورد کنکاش قرار گرفته است. نخست ذکر نام خیّام و توصیف او، دوّم اندیش...

فرهنگ اوستایی- پهلوی «اویم ایوک» یکی از کهن¬ترین فرهنگ¬هایی است که در ایران دربارۀ شرح و توضیح لغات اوستایی به پهلوی تاًلیف شده امّا از زمان تاًلیف و گرد آورندۀ آن اطلاعی در دست نیست، با این همه به احتمال زیاد همانند دیگر متون پهلوی، تدوین آن در سدهً سوم و چهارم هجری صورت گرفته¬است. در این فرهنگ،کلمات و در مواردی جملات اوستایی با ترجمۀ آنها به پهلوی ذکر شده‎¬است. در حال حاضر از این فرهنگ چهار دستنو...

تحقیق حاضر به تصحیح رسالۀ«زواهر الحکم» میرزاحسن لاهیجی فرزند ملا عبدالرزاق لاهیجی(1042 - 1121 هـ ق)، بخش « امور عامه وطبیعیات» آن پرداخته است؛ زواهر الحکم («امورعامه» و طبیعیات) کتابی فلسفی است که بعد از ذکر مقدمه ای در تعریف حکمت وتقسیمات آن،درباب اول، به تعریف وجود و ذکرتقسیمات آن در پنج مطلب وهر مطلب دارای چندین فصل که مطلب اول علت ومعلول، مطلب دوم وجود وماهیت،مطلب سوم واجب وممکن،مطلب چهارم ...

تتناول هذه الدراسه تأثیر النبی صلی‏الله‏علیه‏و‏آله علی واقع الشعر العربی فی القرن الاول الهجری سیّما فی غزواته وسرایاه ، وتسلیط الضوء علی المفرده الاسلامیه التی کانت نتاجاً عن ذلک التأثیر عند الشعراء المخضرمین بشکل عام وشعراء صدر الاسلام بشکل خاص ، ثم الوصول الی بعض التصورات فی التصعید والرقی والتدرج فی سلّم المجد والتکامل : بلغنا السماءَ مجدَنا وجدودَنا وإنّا لنرجو فوق ذلک مظهرا هذا فی و...

إنّ للزهد جذرا ثقافیّا دینیّا واسعا بین الشعوب، وکلّ یفسّره بشکل خاصّ یتناسب وثقافتهم واعتقادهم، وهو من مفاهیم أساسیّه یجب التدقیق فیها، لأنّ کیفیّه فهمها توثّر مباشره فی حیاه الإنسان الفردیّه والاجتماعیّه. الزهد فی الثقافه الإسلامیّه یعنی عدم التعلّق، وعدم الحبّ والعبودیّه للدنیا وظواهرها المادیّه، ولا یخالف هذا التعریف الجهد واکتساب المال من الطریق المشروع واستعماله لرفع حوائج الفرد والمجتمع ومساعده الآخری...

عمر الخیام النیسابوری من علماء إیران الکبار اشتهر بعد ترجمه رباعیاته بید البروفسور فیتزجیرالد، الشاعر والکاتب الإنکلیزی فی القرن التاسع عشر؛ حیث لم یکن الخیام قبل هذه الترجمه مشهورا بالشاعریه وکانوا یعرفونه عالماً ریاضیاً فلکیاً وهو الذی قام بتعدیل التقویم الإیرانی بأمر السلطان ملکشاه السلجوقی. ولکن بعد هذه الترجمه اهتموا بترجمه رباعیاته وکتبوا عن حیاته ورباعیاته وما تضمّ من آراء وعقائد حول الحیاه ...

الحنین نزعه وجدانیّه إنسانیّه تشمل العصور والأزمنه کلّها، وتعبیر عن رغبه ذاتیّه صادقه فی رؤیه الوطن الأمّ الّذی نشأ الشّاعر فیه، واضطّرته تقلّبات الحیاه للابتعاد عنه. وقد ارتبطت هذه الحاله فی شعر الملوک والقاده فی الأندلس بجمله من الظّروف السیاسیّه، والذّاتیّه، والاجتماعّیه، عمّقت إحساسهم بالأسی والنّدم علی فقدانهم العزّ المصحوب بالسّیاده والسّلطه، وفجّرت حنینهم للعوده المرتقبه من جدید، حیث حیاه الدّعه، والرّفاهیه، ...

مسألۀ حرکت زمین (حرکت وضعی و حرکت انتقالی آن) و حل ایرادات طبیعی و تجربی حاصل از پذیرش این حرکت، یکی از مسائل مهم در پذیرش یا رد نجوم خورشیدمرکز بوده است. با این که در آثار هیئت دورۀ اسلامی، سعی بر آن بود تا دلایلی که برای بر سکون زمین مطرح می‌شوند، بیشتر دلایلی تجربی باشند، اما به نظر می‌آید در نزد متفکران دورۀ قاجار، این دلایل تجربی نسبت به دلایل طبیعی اهمیت کمتری داشتند. عبدالغفار نجم‌الدوله...

مؤیدالدین طُغرایی (متولد453ق) در دو باب از رسالۀ منسوب به او، مفاتیح ‏الرحمة و میزان‏ الحکمة، مفاهیمی اساسی در کیمیا یعنی، «حل و عقد» را شرح کرده است. حل ‏و عقد و دو مفهوم وابسته به آنها یعنی «ترکیب و تفصیل»، اصلی‏ترین مفاهیم در کیمیای طغرایی‏اند. هر تبدیلی که خواص کیمیایی، فیزیکی و مکانیکی مواد و اجساد (فلزات) را دگرگون می‏کند، نیازمند حل یک یا چند ماده سپس عقد آنهاست و ممکن است که این عمل، بست...