سیاق یکی از قرائن پیوسته در متن قرآن است که به مثابه ابزاری برای فهم بهتر قرآن به کار می­رود. ابعاد گوناگون سیاق عبارتند از: سیاق کلمات، سیاق جمله­ها، سیاق آیات و سیاق سوره­ها. امام رضا، علیه­السّلام، که از بزرگ­ترین مفسران قرآن کریم هستند و قرآن در اندیشه، گفتار و کردار ایشان تجسّم و عینیت تمام یافته است، سیاق و روند کلی کلام را یکی از قواعد زبان­شناختی در تفسیر قرآن کریم دانسته و در موارد زیاد...

چکیده پس از آشنایی با معانی متفاوتِ تأویل و آیات متشابه در نگاه بسیاری از مفسران متقدم و متأخر(شیعه و سنی) و همچنین برخی از علمای قرآنی، آگاه شدیم که این معانی دارای درجاتِ متفاوتی از ضعف و اعتبار هستند. برخی از تعاریفِ تأویل ارتباطی به آیات محکم و متشابه نداشته(تأویل= تفسیر)، برخی نیز تنها آیات متشابه را دارای تأویل می دانند، و علمایی همچون علامه طباطبایی نیز تمام قرآن از محکم و متشابه را تحت تأ...

تفاوت دیدگاه فریقین در تفسیر آیات مربوط به فضائل اهل بیت(ع) از چند محور قابل بررسی است. در اغلب موارد اختلاف نظر مفسران به برداشت آنها از ظاهر آیات، سیاق آنها، روایات اسباب النزول و مستندات تاریخی برمی گردد. قرآن پژوهان شیعه با تکیه بر روایات صحیح معصومین(ع)، مصداق این آیات را خویشان نزدیک و خاص رسول اکرم(ص) می دانند. اما محمد عزّه دروزه با استناد به ترتیب نزول آیات و سوره ها، سیاق آیات و نظر بر...

بحث طب اسلامی سابقه ای طولانی با این عنوان ندارد و تنها در چند دهه اخیر می توان ردپایی از آن را در محافل علمی درون کشور پیدا کرد. رویکرد به طب اسلامی با مسئله ای اساسی مواجه است؛ نبود تعریفی دقیق و مورد توافق اکثریت صاحب نظران و هم‏چنین وجود اختلاف نظر زیاد در این زمینه، توسعه و نهادینه سازی طب اسلامی را دشوار کرده است. در این مقاله برای نخستین بار دیدگاه ها و نظرات گوناگون در خصوص طب اسلامی به...

روایات علوی از مهمترین روایت های تفسیری موجود در میراث حدیثی مسلمانان است که مورد استفاد? مفسران و قرآن پژوهان بوده اند. در میان این روایات، احادیث صحیح و غیر صحیح و نیز روایات تفسیری و غیر تفسیری وجود دارد که هدف از این پژوهش تفکیک و تمایز بخشی از آنها از یکدیگر است. برای این مقصود ضمن بیان اصطلاحات و مفاهیم کلیدی، روایات تفسیری جمع آوری شده در جلد دوم کتاب مسند الإمام علی (علیه السلام) (اثر س...

از جمله پژوهش های قرآنی مطمح نظر مفسران و دانشوران علوم قرآنی، تبیین موضوع «محکم و متشابه» در قرآن است؛ که هفتمین آیه از سوره آل عمران بدان اشاره دارد. از آنجا که شناخت موضوع محکم و متشابه در پرتو دیدگاه ها و برداشت هایی است که توسط قرآن پژوهان از این آیه ارائه گردیده، این پژوهش با ارزیابی دیدگاه های قرآن پژوهان معاصر، نگرش ایشان در حوزه هایی مانند چگونگی آیات متشابه، تعریف و چیستی تأویل، و کیف...

از جمله مباحث کلامی، رویت خداوند متعال، به ویژه در روز قیامت می باشد که امامیه، اشاعره و معتزله در خصوص آن دچار اختلاف نظر هستند؛ امامیه بر عدم جواز رؤیت و در مقابل اشاعره، بر جواز رؤیت خداوند در روز قیامت معتقدند؛ از جمله دلائل هر یک از آنها استدلال بر آیه « لاتدرکه الابصار » است. در این مقاله دیدگاه کلامی هر یک بررسی شده و ضمن بیان نظر علامه طباطبایی، مفسر بزرگ معاصر امامیه در خصوص عدم رؤیت، ...

در میان مفسران، دیدگاه های علامه طباطبایی در مباحث مربوط به زیبایی و اخلاق، از غنا و برجستگی خاصی برخوردار است. نگارنده تلاش کرده است تا در حد توان، به دیدگاه های زیبایی شناسی و اخلاق علامه در المیزان بپردازد. در این راستا، چیستی زیبایی و زشتی و رابطه میان اخلاق و زیبایی در نگاه علامه تبیین شده است و روشن گردیده که ایشان، زیبایی های اخلاقی را نسبی و اضافی می داند که بخشی از آن ثابت، و بخش دیگر ...

روش تفسیر قرآن در دوره معاصر با روش‌های سنتی تفسیر در سده‌های پیشین تفاوت‌هایی آشکار دارد. از جمله وجوه تمایز آنها، رهیافتی نوین در تفسیر آیات و سوره‌های قرآن است که نظریه انسجام در قرآن نام گرفته است؛ بدین معنا که میان آیات و سوره‌های قرآن یکپارچگی و وحدت محتوایی و مضمونی وجود دارد. هرچند نظیر این دیدگاه در برخی تفاسیر سنتی ذیل عنوان تناسب آیات و سوره های  قرآن قابل ردیابی است،ولی تلقی مفسران ...

یکی از ابعاد مهم اعجاز قرآن، اعجاز بیانی بوده و علم بیان در کشف مراد جدی آیات قرآن نقش مهمی را ایفا می‌کند به همین علت مفسران در طول تاریخ همواره ظرائف بیانی قرآن را مورد توجه ویژه قرار داده اند. در بین تفاسیر معاصر تفسیر تسنیم آیت الله جوادی آملی (به عنوان یکی از تفاسیر اجتهادی جامع) به نکات بیانی توجه خاص نموده است. این پژوهش به بررسی صور بیانی یعنی تشبیه، استعاره، مجاز مرسل و عقلی و کنایه در...