سابقه تشیع در خراسان به قرون نخست هجری بر می گردد. ورود امام رضا (ع) به خراسان، از مهم ترین عوامل گسترش تشیع در این خطه محسوب می شود. بعد از شهادت امام، عالمان بسیاری از مناطق مختلف جهان اسلام به مشهد طوس مهاجرت کرده و در جوار مرقد حضرت، به بحث و فحص پیرامون مباحث شیعی پرداختند که از جمله نتایج آن، ظهور عالمان و دانشمندان برجسته ای نظیر طبرسی و طوسی بود که تاکنون تألیفات ثمربخش آن ها راهگشای مط...

دوره حکومت سلاجقه یکی از ادوار درخشان در تاریخ جهان اسلام و ایران می باشد. سلاجقه دامنه متصرفات خود را تا سواحل مدیترانه، آناتولی، عراق، ایران و تا بخشهایی از سوریه گسترش دادند. در دوره سلاجقه انواع هنرها همچون معماری، سفالگری و فلزگری پیشرفتهای چشمگیری یافت. در سایه توجه سلاطین سلجوقی در این دوره کاروانسراهای بسیاری ساخته شد و تلاش بسیاری در جهت برقراری امنیت در راهها صورت گرفت. در دوره سلاجقه...

سفر حج به‌عنوان یک فریضه دینی، در روزگاران گذشته سفری سخت، خطرناک و گاه بی‌بازگشت و همراه با مشکلات بسیار بوده است. در روزگار حاکمیت سلجوقیان بر ایران (۴۲۹ ـ ۵۹۰ ق)، از یک‌طرف گاه شرایط اقتصادی نامناسب در سفر حج تأثیر می‌گذاشت و از طرف دیگر، حاجیان با مشکلات زیادی ازجمله ناامنی ناشی از غارتگری اعراب بادیه، حمله‌های ناگهانی اسماعیلیان، کمبود آب و آذوقه، قحطی و بیماری‌های کشنده‌ای مانند و با روبه...

در دوره ی حکومت سنجر(552 – 490هـ . ق / 1156- 1096 م ) خراسان شاهد تحولات سیاسی و اقتصادی قابل توجهی بود . وی بعد از شکست رقیبش محمود بن محمد در نبرد ساوه در سال 513 هـ . ق/ 1119 م خود را به عنوان سلطان اعظم سلجوقی معرفی و سلاجقه ی غرب را به عنوان دست نشاندگان خویش به حساب آورد. علاوه بر سلاجقه غرب، مسأله روابط او با حکومت های ایالت شرقی به خصوص ماوراءالنهر، به حهت فعالتر بودن این مناسبات در عصر...

هنر فلزکاری از جمله هنرهای دستی ایران است که پیشینۀ آن به هزاران سال پیش می‌رسد. آثار به‌جامانده از این هنر در دوره‌های مختلف ایران معرف آداب و رسوم اقوام است. از دوره‌های درخشان پیش از اسلام دورۀ هخامنشی و دورۀ ساسانی و پس از اسلام نیز دورۀ سلجوقی را می‌توان نام برد، که آثار ارزنده‌ای از آن زمان بر جای مانده‌است. از جمله آثار تولیدشده در ایران طی دوره‌های قبل از اسلام و پس از آن آینه‌های فلزی ...

یکی از عناصر ارزشمندی که از صدر اسلام در مساجد کاربرد داشته و نیز از ضروریات مساجد محسوب می شده، منبر بودهاست. روشن است که این دست ساخته به نحوی در ترویج و گسترش دین نیز مؤثر واقع شده است. بخش عمده ای از تحقیقاتانجام شده در باب منبرها، پیرامون تاریخ ساخت آن بوده و کمتر مباحثی به ویژگی های زیبای یشناختی و نقوش به کار رفته درآن پرداخته اند. منبر مشکول مربوط به دوره سلجوقی و منبر مسجد جامع نایین ا...

سؤال اصلی مقاله این است که الگوی پراکندگی، ساخت و تزیین بناهای دوران سلجوقی چگونه است؟ بدین منظور، داده‌های اولیه با روش میدانی و کتابخانه‌ای گردآوری و طبقه‌بندی شده و شهرها، روستاها و شواهد معماری برخوار در دوره‌ی سلجوقیان معرفی شده است. سپس عناصر معماری و کارکرد آثار با مطالعه نقشه‌ی‌ بناها معرفی شده و بر پایه‌ی مقایسه‌ای تطبیقی، الگوی حاکم بر ساخت و تزیین آنها تبیین شده است. پس از آن، با است...

نقوش گچبری امامزاده عبدالله اراک، از نقش مایه های ایرانی ـ اسلامی رایج در دوران سلجوقی و متأثر از دوره ساسانی است. این پژوهش به روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی و اطلاعات آن از مطالعات کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. سوال های پژوهش عبارتند از اینکه، چه میزان هنر گچ بری اسلامی وامدار دوره ساسانی بوده و تغییرات ایجاد شده بر سطوح گچ بری های اسلامی چگونه قابل تبیین است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که بنی...

مجد الدین همگر شیرازی (607-686 هـ.ق). از شعرای معروف ایران در سده ی هفتم هجری است. او شاعری را در دربار اتابکان فارس آغاز کرد و پس از برافتادن سلغریان، چندی را در خدمت قراختاییان کرمان به مداحی سپری کرد و در آخر به خاندان جوینی در اصفهان پیوست و پس از زوال آنان در تنهایی درگذشت. دیوان چاپی او حاوی 6210 بیت و شامل قصاید، غزلیات، ترکیب بندها، قطعات و رباعیات است. در این پژوهش ویژگیهای شاخص ادبی ...