آیا با مطالعه نقوش پارچه در دوره ساسانی، به عنوان نمونه ای از حیات هنری این دوره، می-توان رابطه ای منطقی بین هنر نساجی این دوره و باورها و عقاید موجود و غالب آن زمان ملاحظه کرد؟ چگونگی این رابطه پرسشی است که در این پایان نامه سعی شده به آن پاسخ داده شود. با مطالعه بر روی اوضاع اجتماعی، سیاسی، مذهبی و اقتصادی و هنری دوره ساسانی اوضاع کلی فرهنگی آن دوره تا حدودی روشن می گردد و تا حدی این امکان ف...

تاریخ نگاری محلی به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدودۀ یک شهر، ایالت و ناحیه می­پردازد، که ذیل تاریخ ملی کشور قرار می­گیرد. بنابراین، وجه اصلی و مشخصه تاریخ نگاری محلی پیوند آن با یک عرصه جغرافیایی محدود و مشخص است. بر این اساس، پرداختن به نقش سرزمین دیلَمیان که یکی از سرزمین­های  تحت سلطه شاهنشاهی ساسانی محسوب می­شد، در شورش­ها و سرانجام فروپاشی دولت ساسانی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. اگر چه م...

نام ریو-اردشیر، به صورت کامل و اختصاری بر روی مهرها و سکه های ساسانی و با ضبط های مختلف در دیگر منابع نوشتاری هم زمان یا نزدیک به دوره ی ساسانی آمده است. منابع تاریخی و جغرافیایی سده های نخستین و میانه ی اسلامی اما به دو اسم مکان به نام ریشهر (که آن را صورت دگرگون شده ی ریو-اردشیر دانسته اند) اشاره دارند و از یکی با عنوان ریشهر توج، در ایالت اردشیرخوره و از دیگری با نام ریشهر در ایالت ارجان نام...

شهر تبریز پیشینه ای کهن دارد که مدیون موقعیت جغرافیایی و اقلیمی مناسب آن است. این وضعیت جغرافیایی تبریز را از دیرباز به یک مرکز زیستگاهی همیشگی مبدل کرده است. این شهر در قرون اولیه ی اسلامی بر محوریت مسجد جامع، بازار، میدان و قصر حکومتی گسترش یافت. در دوره ی ایلخانی، با انتقال مرکز حکومت از مراغه به تبریز توسط آباقاخان بیش از پیش، مورد توجه عرفاء، شعراء، اولیاء و وزرای زیادی از مناطق مختلف ایرا...

مقاله حاضر در خصوص یکی از کتیبه های خصوصی به خط و زبان پهلوی ساسانی در هند است. کتیبه های دوره ساسانی به دو گروه قابل تقسیم هستند. یکی کتیبه های سلطنتی و بزرگان به الفبای کتیبه ای یا منفصل که بیشتر مربوط به نیمه نخست شاهنشاهی ساسانی هستند و گروه دیگر کتیبه های خصوصی، مزارنوشته و وقفی و یادگارنوشته، که به خط پهلوی ساسانی متصل نوشته شده اند و مربوط به اواخر دوره ساسانی و سده های نخستین اسلامی در ...

شهرنشینی در ایران دورۀ ساسانیان تحول و تکامل شگرفی یافت. اگرچه شهر و شهرنشینی در این دوره ریشه در دوره های گذشته داشت، اما شهر ساسانی هم از نظر کالبد شهری و هم از نظر کارکرد دوره ای از تحول و توسعه و تکامل را تجربه کرد و بخش هایی به آن افزوده شد. تحول شهر ساسانی معلول عواملی چند بود که در مقالۀ حاضر از چهار منظر عوامل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر در این تحول مورد بررسی قرار گرفته اند؛ ...

پارچه­بافی ازجنبه کاربردهای فراوانی که در میان تمامی اقشار جامعه دارد، یکی از پیشروترین و گسترده­ترین صنایع در بین کشورهای مسلمان، از جمله ایران و هند به­شمار می­رود. به­همین دلیل سده­های نهم تا یازدهم هجری­قمری - پانزدهم تا هفدهم­میلادی از نظر پیشرفت و گسترش هنر پارچه­بافی صفوی و گورکانی با اهمیت است. این دو با داشتن ارتباط فرهنگی و هنری در سده­های پیشین، به­ویژه در زمان حکومت­صفویه، تاثیرات ب...

پارچه­بافی ازجنبه کاربردهای فراوانی که در میان تمامی اقشار جامعه دارد، یکی از پیشروترین و گسترده­ترین صنایع در بین کشورهای مسلمان، از جمله ایران و هند به­شمار می­رود. به­همین دلیل سده­های نهم تا یازدهم هجری­قمری - پانزدهم تا هفدهم­میلادی از نظر پیشرفت و گسترش هنر پارچه­بافی صفوی و گورکانی با اهمیت است. این دو با داشتن ارتباط فرهنگی و هنری در سده­های پیشین، به­ویژه در زمان حکومت­صفویه، تاثیرات ب...

بخش درخور ­توجهی از مجموعه سکه‌های دوره صفوی به سبب کیفیت و اطلاعاتی که در­بر­دارند، از منابع دست اول و شاخص در پژوهش‌های تاریخ اقتصادی، سیاسی‌ و فرهنگی ایران در دوران مورد بحث به شمار می‌روند. نقش این سکه‌ها را در بازخوانی تاریخ محلی نیز نمی‌توان نادیده گرفت. درخصوص معرفی و بازشناسی سکه‌های دوره صفوی و محل ضرب آنها کمابیش آثاری به صورت کاتالوگ، کتاب و مقاله منتشر شده است. اما مطالعات سکه‌شناخت...

حضور هنر ایرانی و زبان فارسی در کتیبه های مساجدِ بسیاری از کشورها به ویژه سه قارۀ بزرگ آسیا وآفریقا و اروپا از جملۀ زیبایی های برجای مانده در معماری این مناطق و نیز نشانگر خدمات فرهنگی  هنری جامعۀ ایرانی در اقصی نقاط جهان است. پروژۀ میدانی «بررسی کتیبه های فارسی در جهان نوروز » طی چند سال اخیر توسط نگارنده، در بخ شهایی از کشورهای ترکیه، آذربایجان، هندوستان، گرجستان، پاکستان، و روسیه انجام پذیرفت...