در مباحث بیانی«تشبیه» به عنوان اولین عامل تصویر آفرین مورد توجه قرار گرفته است. شاید بتوان آن را ابتدایی ترین و ساده ترین نوع صور خیال شمرد، زیرا فهم آن برای ذهن از دیگر صُور خیال راحت تر انجام می گیرد. تشبیه به عنوان پایه و جان مایه اصلی برخی دیگر از صُوَر خیال شناخته می­شود که قطعاً فهم آن­ها مستلزم فهم و دریافت تشبیه می باشد. پژوهش حاضر به منظور بررسی و شناخت «تشبیه»، ارکان و فروع آن به عنوان ...

عنوان این پایان نامه "بررسی قوه خیال از دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا" است ، در آن آرا و نظرات دو فیلسوف نامدار و عظیم الشان جهان اسلام درباره قوه خیال مورد بررسی و تطبیق قرار گرفته است . قوه خیال یکی از قوای مدرکه باطنی نفس در انسان است که تجرد آن مورد اختلاف این دو شخصیت برجسته، بی نظیر و صاحب مکتب در فلسفه اسلامی واقع شده است . استاد شهید مرتضی مطهری درباره ابن سینا، رئیس مکتب مشاء می گوید: (بوع...

مبالغه تصویری است بلاغی که اغلب برای آرایش کلام و جلب توجّه شنونده به کار می­رود. در مبالغه، شاعر با استفاده از دو شیوۀ بزرگ­نمایی و کوچک­نمایی مفاهیم خُرد را بزرگ­ جلوه می­دهد و مفاهیم بزرگ­را خُرد، و در واقع با استفاده از این ابزار بیانی سخن خویش را بسط می­دهد و تأکید می­کند تا القای مفهوم بهتر انجام پذیرد. اغلب بلاغت­نگاران ضمن معرفی مبالغه تأکید کرده­اند که مبالغه در حقیقت نوعی دروغ آمیخته با ...

این مقاله به قصد الفیاح این بیت مثنوی-آن خیالاتی که دام اولیاست‌ عکس مهرویان بستان خداست-نوشته و تفاسیر مختلف آن،از شروح گوناگون‌ مثنوی نقل و نقد شده است. نویسندهء مقاله در پی اثبات این نکته است که این بیت مشعر بر یکی‌ از اصول مسلم عرفان کلاسیک-و تا حدودی حکمت اشراق و متعالیه-است که‌ کشف صوری حقایق غیبی و صور معانی را به هیأت مثالی در دایرهء خیال منفصل‌ (تجلی خیال مطلق در آینهء قلوب اولیا)ممکن ...

مجردبودن نفس ناطقه یکی از مباحث بسیار مهم در فلسفه ابن‌سینا و انسان‌شناسی او است. ابن‌سینا براهین متعددی بر اثبات این مطلب اقامه می‌کند. او با استفاده از وضع و محاذات‌نداشتن صور معقول، قدرت نامتناهی نفس در ادراک این‌گونه صور و بی‌نیازی نفس ناطقه در برخی از ادراکات خویش ...

ادبیات فنی بیانی است که نویسنده می کوشد با استفاده از آنچه در صنعت شعر و نثر معروف و شناخته شده است در عواطف مخاطب اثر بگذارد. یقینا چنین فن بیانی باید دارای عناصری باشد تا ادبیات نامیده شود. عناصر متن ادبی را اندیشه، خیال، عاطفه و اسلوب تشکیل می دهند. عاطفه و خیال، مختص متن ادبی و اندیشه و اسلوب، میان متن ادبی و دیگر متون مشترک است. اگر چه اندیشه و اسلوب متن ادبی نیز با متنی که علم محض است متف...

اثبات تجرد قوه خیال و اصول قائمه بر آن و بررسی و ارائه کارکردهای آن از مباحث مربوط به نفس و مقامات آن است. تحقیق و تبیین مسأله مذکور ارتباط مستقیم با اکثر مبانی فلسفی دارد. بدون تردید فلاسفه قبل از صدر المتألهین به بسیاری از این نکات پی نبرده اند و اگر هم پاره ای از این مباحث در کتب آنها دیده می شود چون همه قواعد مربوط به آن را ضبط نکرده اند، از رسیدن به حقیقت محروم مانده اند. صدر المتألهین در ...

خیال و تخیل به عنوان یکی از حواس باطنی نقش عمده ای در آفرینش اثر هنری دارد. آفرینش جهان ، تخیل الهی است . و انسان نیز از خالقش پیروی می کند، که این را تخیل مخلوق گویند. حکمای ایرانی ، همچون ابن سینا ، فارابی ، سهروردی و ملاصدرا ، هر کدام به گونه ای ، خیال را تبیین نموده اند . فلسفه اشراقی سهروردی در این باره ماخذ مناسب تری است . چگونگی ارتباط خیال ، عالم مثال و حقیقت با توجه به فلسفه نور شیخ اش...

سیاوش کسرایی شاعری متعهد است که حضور خود را از سال های 1336 با سرودن اشعار نو در بین شاعران دیگر اعلام کرد و نام خود را در ادب فارسی برای همیشه ماندگار ساخت. کسرایی بر خلاف بعضی از شاعران شناخته شده ی معاصر، چندان در پی خیال سازی و استفاده از صنایع لفظی و معنوی، در شعر خود نبوده است؛ عمده ی توجه او به مسائل سیاسی، اجتماعی، مشکلات و آرمان های مردم است.او می کوشد پیام دهنده ای باشد شاعرطبع که با...

صور خیال، ابزاری است که ادیب برای انتقال مفاهیم و تصورات خود به دیگران از آن بهره می گیرد. کاربرد این صور در کلام، زیبایی شایان توجهی داشته و کلام ساده و معمول را به درجه ی ظرافت و ماندگاری می رساند. استعاره یکی از مهم ترین صور خیال است که پیوندی نا گسستنی با دیگر فنون بیانی دارد؛ این فن از یک سو با تشبیه و از سوی دیگر با مجاز و کنایه مرتبط است. دید گاه های متفاوت ارباب فن در این زمینه، نشان م...