اسلوب صلح و نسبت صلح و عدالت بیش از بیست قرن است که در کانون مباحث برپایی عدالت در فلسفه سیاسی کلاسیک قرار دارد. نظریه جنگ عادلانه از مهمترین تئوری­های­ صلح­گرایی و برپایی جامعه آرمانی در فلسفه سیاسی است که توسط اندیشمندان فلسفی و فقهی طرح و بسط یافته است. به نظر اندیشمندان سیاسی(فلاسفه و فقیهان) جنگ خود به دو دسته عادلانه و ناعادلانه تقسیم می­شود و هدف نظریه جنگ عادلانه برپائی صلح در جامعه آرم...

قول صحابه­­ی پیامبر(ص) از ادلّه­ی احکام در علم اصول­فقه عامّه مطرح و در حجیت آن دو دیدگاه حجیت و عدم حجیت وجود دارد. نظریه­ی شیعه با قول عدم حجیت سازگار است. پیرامون موضوع «قول صحابی» همواره ابهاماتی وجود داشته است. مفهوم قول صحابی، تفاوت آن با موارد مشابه و مایز آن با آن­چه در علم حدیث مطرح است، محل اختلاف و اتفاق آن نزد اصولیین به روشنی تبیین نگشته است. مشخص شدن موضوع و حدود آن نیازی ضروری می­ب...

در فقه اسلامی با استناد به آیات قرآن و روایات، برخی زمانها و مکانها دارای حرمت ویژه­ ای هستند که ارتکاب جنایت در آنها، نشانه حرمت شکنی دانسته شده است. از این رو در مجازات مرتکبان جنایت قتل، شدّت بیشتری اعمال و در صورتی که به پرداخت دیه به اولیای دم حکم شود، میزان ثلث دیه کامل به عنوان تشدید یا تغلیظ، به دیه پرداختی اضافه می­ شود. بحث جمع دو سبب تغلیظ و حکم آن در میزان تغلیظ، از مواردی است که فقه...

با توجه به اهمیت و جایگاه خسارت معنوی ناشی از جرم که ناشی است از حساسیت و ارزشمندی موضع و موضوع تحقق خسارت، که همانا شخصیت معنوی و روحانی شخص متضرر می باشد، و عنایتا به وجود برخی ابهامات و تناقضات در قوانین کشور و سردرگمی و تسامح محاکم دادگستری در رسیدگی و صدور حکم به جبران اینگونه خسارات، نیل به این نتیجه که این خسارت قانونا باید بدون هیچ تردیدی جبران گردد، و ارائه راهکارها و رهنمودهایی در باب...

نابرابری ارزش اثباتی گواهی زن و مرد که در قوانین ایران بر اساس نظرات مشهور فقه امامیه و همچنین مذاهب چهارگانه اهل تسنن وجود دارد یکی از مسائلی است که مدعیان طرفداری از حقوق زن برآن خرده می‌گیرند و آن را اجحافی بر زنان قلمداد می‌نمایند. این درحالی است که مطابق ادله فقهی این حکم حاوی هیچ محرومیت از حقی برای زن نبوده بلکه معافیت و سلب حکم تکلیفی محسوب می‌شود و نه تنها دلالتی بر غلبه تفکر و تعقل مر...

پرسش مطرح در این نوشتار آن است که آیا افعال و کردار آدمی بدون این که شارع درباره آنها اظهارنظری کند، فی ذاته دارای ارزش و متصّف به خوب و بد است یا خوبی و بدی آنها بستگی به نظر شارع دارد؟ آیا ملازمه ای بین حکم عقل و حکم شرع وجود دارد؟ اگر عقل به حسن یا قبح کاری حکم داد، آیا همان عقل حکم می کند به این که لازمه این حکم آن است که شرع هم بر طبق آن حکم کند یا خیر؟ به تعبیر دیگر، آیا «کلّ ما حکم به العق...

رویکرد اتمیستی در فهم نصوص دینی در اجتهاد، نظامی فقهی به بار می‌آورد که احکامی اجرا‌‌نشدنی دارد، ملاک‌مندی احکام را به تعارفی تجملی فرو می‌کاهد، ربط روشنی با مقاصد شریعت ندارد، به نصوص مراجعۀ گزینشی می‌کند و بسیاری از نصوص دینی را وامی‌نهد. در مقابل، رویکرد زمینه‌گرا به نصوص، منظومه‌ای فقهی به بار می‌آورد که هیچ حکم اجرا‌‌نشدنی‌ا‌ی ندارد، ملاک‌‌محور است، تحقق مقاصد شریعت را هدف می‌گیرد، همۀ آمو...

تقریب و همگرایی از نیازهای اساسی و مهم امروزِ  جهان اسلام است. یکی از منادیان وحدت مسلمین و تقریب در جهان اسلام، امام‌خمینی است. توجه به مسئلة تقریب، افزون بر سیرة عملی امام‌خمینی، در مباحث علمی و آثار فقهی ایشان نیز متبلور شده است. در این پژوهش با تشریح آرای امام‌خمینی دربارة ماهیت تقیة مداراتی، حکم تکلیفی و محدودة تقیة مداراتی، اجزای عمل مقرون به تقیه (چه تقیة خوفی، چه تقیة مداراتی...

از قواعد فقهی که می‌توان با استفاده از آیات و روایات، آن را بنا نهاد، قاعده «حریم حمی» یا «مراقبت از حریم احکام الهی» است. برابر این قاعده، حرمت قطعی را در موارد خاص و مهم، می‌توان از نقطه کانونی به محیط پیرامونی گسترش داد و حکم ممنوعیت را در آن محیط ـ به انگیزه حفاظت مطمئن‌تر از نقطه کانونی ـ جاری ساخت؛ این قاعده در میان عرف و عقلا نیز جریان دارد. پذیرش این قاعده می‌تواند نقطه عطفی در قانونگذا...

چکیده این پژوهش، کوشیده است محدوده فقهی ـ حقوقی نفقة زوجه را مشخص کند. طبق اصل 167 قانون اساسی در مواردی که قانون درباره حکم مسئله‌ای اجمال یا سکوت کرده باشد باید حکم مسئله مورد نظر از منابع فقهی و نظر فقها استخراج شود. در ماده 1107 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران موارد نفقه زوجه به نحو تمثیلی شمرده شده است، اما درباره تعیین محدوده هزینه‌های تحصیلی و درمانی وی، صراحت یا حتی بیان ضمنی وجود ندارد....