سنت ­ گرایی که به عنوان جریانی معاصر در مقابل مدرنیسم قرار می‌ گیرد ، به وجود یک سنت زنده، پویا و ازلی معتقد است که هرگز از بین نمی‌رود، واحد است و در قالب ‌ها ی گوناگون متجلی می­شود. این معنای از سنت با سنت به معنای متعارف ؛ یعنی آداب، رسوم و عادت بسیار متفاوت است. در این دیدگاه سنت وسیله­ رسیدن انسان به خدا و شامل مبانی مابعدالطبیعه یا وجودشناسی، انسان شناسی، اخلاق و خداشناسی است. در قلب تم...

غرض از نگارش نوشتار حاضر، مطالعه و بررسی جایگاه خواجه نصیرالدین طوسی در ظهور، رشد و بالندگی پارادایم‌های سه‌گانه فلسفه اسلامی یعنی مشاء، اشراق و حکمت متعالیه است؛ از این‌رو، ابتدا ضمن ارائه توضیحات مختصری درباره مفهوم واژه‌ «پارادایم» و سه مکتب فلسفی مذکور، بر معنای مختار از این واژه استوار می شود و سپس نقش خواجه نصیر طوسی در تطوّر این سه پارادایم تحلیل خواهد شد. نگارنده بر این باور است که خواجه...

عقول در حکمت متعالیه در دو سلسله طولی و عرضی قرار دارند و همگی جواهری ممکن، ازلی، ابدی، عاقل و کلی می باشند. این جواهر مجرد که وجودشان در حکمت متعالیه کاملا پذیرفته شده است، نقش وجودشناختی خاصی در نظام فلسفی حکمت متعالیه دارند و بدون وجود آن ها، وجود عالم و ربط آن به ذات واحد و بسیط حق تعالی ناممکن خواهد بود. در این بین نقش عقول عرضیه که هر یک از آن ها، کار تدبیر یکی از انواع مادی را بر عهده دا...

صدرالمتالهین شیرازی براساس مبانی هستی­شناختی خود در حکمت متعالیه عشق را مساوق هستی شمرده و آن را برحسب مراتب وجود در تمامی ذرات عالم جاری و ساری دانسته است. او عشق را نحوه­ی وجود آدمی و از نهاده­های الهی در ذات آدمی برمی­شمارد و آن را آکنده از حکمت و مصلحت می­داند. گرچه حکماء و عرفاء پیش از ملاصدرا در باب عشق قلمفرسایی­های فراوان کرده­اند اما وی حکمت متعالیه­ی خود را بر پایه­ی مبانی و اصول متما...

یکی از مهم­ترین ویژگی­های حکمت متعالیه، چند روشی بودن آن است. صدرالمتألهین در حکمت متعالیه­ خویش از سه روش شهودی، عقلی و وحیانی استفاده کرده است. وی با ارائه­ روش فلسفی خود تأثیر بسیار مهمی بر جریان فلسفه­ اسلامی پس از خود بر جای گذاشت؛ آن­چنان­که یکی از مهم­ترین عوامل تفوق حکمت متعالیه در دوره­ معاصر، همین کثرت روش فلسفی ملاصدرا است. نگارندگان در مقاله­ حاضر به تبیین و تحلیل جایگاه روش شهودی د...

درحکمت249 از مجموعه حکمت های منسوب به امیرالمؤمنین علیه السلام تعبیری درباره ی امام حسن علیه السلام نقل شده است که نیازمند بررسی ودقت است.این حکمت امام حسن را به گونه ای معرفی کرده است که در هنگامه ی سختی و پیش آمدهای ناگوار نمی تواند مددکار ویاری رسان جبهه ی حق باشد.چنین گفتاری با جایگاه امامت درشیعه هماهنگی ندارد.در این مقاله مستندات این حکمت در منابع مختلف شناسایی شده و پس از توضیح مفردات آن...

تلاش فلسفی ملاصدرا انطباق حکمت متعالیه با حاق دین است با این حال به‌شدت از نظر میرزا مهدی اصفهانی و شاگردانش مورد نقد قرار گرفته است. میرزا مهدی و شاگردانش معقتدند ملاصدرا در حکمت متعالیه در جمع میان برهان، عرفان و قرآن به بیراهه رفته است, چراکه به هیچ روی این سه نه به‌لحاظ روش و نه به‌لحاظ غایت و کارکرد سرانجام واحدی ندارند. این در حالی است که به نظر می‌رسد هم در ارزیابی مدعیات حکمت متعالیه و ...

شهر برآیند و نتیجه حکمت نظری و حکمت عملی است که به مدد اندیشه ها و فرایندها در طی زمان با تبلور کالبدی آن رخساره نموده و مفهوم شهر را پدید می آورد. حکمت نظری مبین اندیشه‌های آرمانشهری و جریان فکری است که در فراسوی نظام ظاهری شهر قرار دارد و حکمت عملی اسلوب ساخت ویژه در شهر را بیان می دارد. مقاله حاضر بر آن است تا به تبیین و تحلیل حکمت نظری مفهوم شهر و جامعه در اندیشه ها و آراء ابن خلدون بپرداز...

حکمت معصومیه الهیه عنوان مکتبی حکمی- عرفانی در قرن دوازدهم هجری قمری است که توسط عارف برجسته آن روزگار، سید قطب الدین محمد نی ریزی در موضوع حکمت و عرفان نظری و عملی شیعه دوازده امامی پدید آمد. در این حکمت از عالی ترین مبانی و مبادی وجودپژوهی تا رویکرد عملی و سلوکی طالبان الهی در یک اصل و با یک حقیقت تبیین و تفسیر می‌شود و آن ولایت کلیه امام معصوم است. نور ولایت در این مکتب نخستین تجلی اسم اعظم ...

ادبیات حضرت علی (ع) مدرسه زیبایی شناسی و هنر بیان است. تشبیه یکی از پرکاربردترین مباحث زیبایی شناسی در راستای دستیابی به درک معنی شناخته می شود و از این طریق است که توان تصویرپردازی، گسترش می یابد و از عناصر برجسته در کلام آن حضرت از ویژگی ها و امتیازات منحصر به فرد است. سخنان امام علی (ع) چند بعدی است و از بند زمان و مکان خارج است؛ از این روست که همیشه زنده و ماندگار و پویاست و هر نسلی در هر د...