بهارستان جامی از آثار ارزشمند ادب فارسی و در برگیرندۀ داستان‌ها و سخنان حکیمانۀ بسیاری است، که منشأ و منبع بسیاری از آنها عربی است. هر چند از سخنان جامی بر می آید که از آثار پیشینیان بهره نبرده است، اما با جستجوی منابع عربی، پیشینۀ بسیاری از داستان‌های این کتاب را می توان یافت. در این مقاله پیشینۀ عربی بیست و سه حکایت و منبع فارسی، سی و سه حکایت از سی و شش حکایات روضۀ نخست بهارستان را شناسایی ک...

ظهور حکایت عرفانی در ایران با گسترش گفتمان عرفانی در قرن پنجم هجری همراه است. این نوع حکایت بیشتر در پی معرفت استعلایی شخصیت های عارف خویش است و به منظور نمایش جایگاه شخصیت اصلی و مقام معنوی او به وجود می آید. آنچه به این گونه حکایت انسجام می بخشد، پیام اخلاقی و نقش تعلیمی آن است؛ هدفی که حکایت برای بیان و انتقال آن به مخاطب نوشته می شود. روایت شناسان ساختارگرا، در حیطة روایت، نظام حاکم بر اثر...

گفتگو در آثار میخاییل باختین اصطلاحی است که سرشتی روش شناختی دارد. وی گفتگو را روشی برای روبه رو شدن با اموری می داند که تن به برخورد سلطه جویانه نمی دهند. بنابراین، این اصطلاح در تقابل با برتری طلبیِ نیروهای تک آوا قرار می گیرد. جنبه های گفتگوییِ طنز، خنده و کارناوال در اندیشۀ باختین نیز در همین ویژگی ریشه دارند. هدف مقاله حاضر بررسی زمینه های است که با پرورش عناصر گفتگویی و کارناوالی، به شکل گی...

مولانا فخرالدّین علی صفی از نویسندگان قرن 10 هجری و صاحب کتاب ارزشمند لطائف الطّوائف است. این کتاب بطور مستقل در باب محاضرات و مناظرات است و نیز مجموعه­ای از لطایف طبقات مختلف جامعه را با نثری ساده و روان بیان کرده، که دارای فواید تاریخی و ادبی بی­شماری است. صفی مطالب این کتاب را از میان کتاب­های پیشینیان خود جمع­آوری کرده و نیز اطّلاعات عصر خود را به آن اضافه کرده است. این کتاب به بخش­های مختلفی ...

چکیده موضوع این پژوهش بررسی جلوه های فرهنگ عامه در نصیحه الملوک است.از اهداف اصلی این پژوهش آشنایی با افکار و عقاید جامعه ی غزالی و صوفیان هم کیش او و آشنایی با تاثیرات عمده فرهنگ عامه در حکایات نصیحه الملوک و شناخت بهتر جلوه های فرهنگ عامه در این اثر ارزشمند و همچنین کمک به فهم بهتر آثار تعلیمی صوفیانه با جستجو و کاوش در بازتاب عقاید و باورهای عامه در آن و فراهم کردن زمینه ی پژوهش بیشتر در آث...

چکیده ندارد.

با توجه به جایگاه و اهمیت هزار و یک شب در معرفی و شناخت شرق و فرهنگ اساطیری آن، تحلیل این اثر از منظر یکی از برجسته ترین عناصر اسطوره ای با نام پیکرگردانی و با هدف شناخت هرچه بیشتر عوامل موثر در جذابیت اثر مورد پژوهش قرار گرفت. در بررسی هزار و یکشب پس از بکار گیری همزمان 3دیدگاه روان شناختی، اسطوره ای و دینی، از آغازین حکایت آشکار گردید که پیکرگردانی به عنوان یکی از عناصر خلّاق و فراگیتیگ، تأثیر...

یکی از زمینه­های پژوهش­های ادبیّات تطبیقی، بررسی ترجمه­ها از یک منبع به زبان­های گوناگون است. این مقاله در زمینۀ تطبیق کلّی و جزئی کلیلۀ عربی ابن مقفّع، با ترجمه­های فارسی منشی و محمّد بخاری است و نگارندگان تلاش نموده­اند تا دیدگاهی تحلیلی دربارۀ منشأ و موضوع ابواب و نیز راز تفاوت ترجمه­ها ارائه دهند. حکایات هندی که برای آموزش درس سیاست و مسائل جهانی بوده­اند، به نسبت تفکّر و فرهنگ مترجمین جنبۀ اخلا...

عربی‌دانی و عربی‌خوانی سعدی به وجوه گوناگون بر آثار او تاثیر نهاده است. یکی از اثرپذیری‌ها گویا اثر پذیری او از مقامه‌ها است. این تاثیرگذاری تنها در گلستان که نمودهای مقامه‌گون دارد و بسیاری از فضلا راجع به ساختار مقامه‌گون آن اشاراتی ‌کرده‌اند، منحصر نیست. بوستان نیز با اینکه ساختارش نظم صرف است، در مواردی متعدد نمودهای مقامه‌گون دارد. حکایات با مضمون تکدی‌گری، مسافرت، مهمانی، شعردانی، نصیحت‌گ...

مثنوی به ‌سبب ساختار داستانی‌اش، همواره مورد توجه بوده است. شاید شخصیت‌پردازی‌های مبتنی بر عناصر داستانی، این اثر بی‌بدیل عرفانی را به یک شاهکار ادبی تبدیل کرده است؛ چراکه پرداختن به نقش‌آفرینی پدیده‌های غیر انسانی، خصوصاً شخصیت‌های جانوری و شناسایی کارکردهای مثبت یا منفی و رمز‌گشایی از آن‌ها، به ما در درک مفاهیم پیچیدة مثنوی کمک شایانی می‌کند. بنابراین داستان‌های مثنوی فقط وسیله‌ای در خدمت تفهی...