منظومه علی‌نامه هم اکنون نخستین حماسه مذهبی محسوب می‌شود که به زبان فارسی سروده شده. هر چند مبنای علی‌نامه بر نقل وقایع از منابع تاریخی است، اما سراینده به گزینش رویدادها پرداخته و از آمیختن واقعیت و خیال و با الگوبرداری از شاهنامه دو جنگ جمل و صفین را در قالب قصه منظوم و در 12 مجلس پرداخته است. این الگوبرداری هم در زبان حماسی و هم در صور خیال است، اما گاه در همان الگوها تغییراتی ایجاد کرده و آ...

این مقاله بر آن است نشان دهد که در اسطوره و بویژه اساطیر هندی (آفرینش و مهابهارات) حماسه را دو رویه است. یکی حماسه به معنای شناخته شدۀ آن که داستان دلاوری و تکاوری پهلوان یا مردانی بزرگ در نبرد با هر آن کس است که حرمت حریم سرزمین یا مردمان یا هستی کسی یا چیزی ارزشمند را درهم شکسته باشد؛ که در این رویه، حماسه بسامدی از رخ نمودن آداب جنگاوری و بی باکی است. دیگری آنکه حماسه چندان اوج و عمق می­ گیر...

نتیجه ای که در پژوهش حاضر حاصل شده آن است که گرچه هومر و فردوسی هر دو به نوع و سبک ادبی حماسی تعلق دارند، تفاوتی آشکار در رویکردهای نظری و ادبی این دو حماسه سرا دیده می شود؛ بدان معنا که چون هومر در آثار خویش در پی تبیین هیچ جهان بینی خاص نیست، حماسه های وی با انگیزه «صرف بیان احساسات بشری» سروده شده و همین امر موجب گشته تا وی فرصت و توفیق فراوان در تمرکز بر پردازش های داستانی یابد. در مقابل، ف...

چکیده داستان رستم و سهراب اثر فردوسی، یکی از بهترین نمونه های داستان های حماسی غم انگیز است، که در ادبیات بیشتر ملت ها، داستان هایی شبیه به آن دیده می شود. یکی از آنها « نمایشنامه ی کوهولین» اثر ویلیام باتلرییتز است. مضمون این دو داستان در مورد دو پهلوان است که با دستان خود، ندانسته فرزندان خویش را می کشند. هدف ما در این رساله بررسی تطبیقی این دو اثر است؛ لذا این رساله در شش فصل طبقه بندی شد...

در مقالۀ حاضر، با بهره­گیری از دو مفهوم «پارادایم» و «استراتژی سیاسی»، در بعد نظری به کاوش در اندیشه و رفتار جریان­های هاشمی پس از قیام عاشورا پرداخته­ایم. هم چنین با نگاهی به تاثیرات عاشورا بر هاشمیان، پارادایم اعتقادی ـ سیاسی که متعلق به امامیه است و نیز پارادایم سیاسی که مربوط به سایر رهیافت­هاست بررسی شده است. ذیل دو پارادایم اصلی، رهیافت­های «علوی ـ فاطمی» با گرایش­های امامیان، حسنیان و ز...

بعد از عنصر تخیّل، موسیقی شعر بیش از هر عنصر دیگری با آن مأنوس و همراه می شود و می-تواند در جهت القای مضامین و احساسات شاعرانه نقش زیادی را ایفا کند. بنابراین اگر شاعر بتواند تناسب موجود بین موسیقی و مضمون شعرش را در حد اعتدال نگه دارد، در حقیقت اثری قابل قبول ارائه کرده است. شعر عاشورایی بنابر ذات شعری خویش از انواع موسیقی (1- موسیقی کناری، 2- موسیقی بیرونی، 3- موسیقی درونی و 4-موسیقی معنوی) بر...

حماسه کربلاء سروده سعید العُسیلی شاعر معاصر لبنان است. شاعر در این حماسه سترگ، زندگی امام حسین(ع) را از تولد تا شهادت، در بیش از 6000 بیت و222 قصیده به نظم در آورده است. ویژگی بارز این حماسه، وجود عاطفه رقیق، اسلوب منسجم و بیان روان و دور از تکلف است. در این مقاله که سعی در بررسی عناصر ادبی این حماسه دارد، به مواردی همچون: عاطفة شاعر و تنوع آن، صور خیال (تشبیه، استعاره و کنایه)، اندیشۀ شاعر و ش...

پیوند عناصر ملّی و دینی، روندی است که در شکل گیری حماسه های ایرانی، به ویژه در سطح مرتبط با ادبیات شفاهی، نقش داشته، به تدریج، با واسطه حماسه های شفاهی، در آثار حماسی مکتوب نیز راه یافته است. یکی از شاخص ترین چهره های دینی، که به دلیل شباهتش به برخی چهره های اساطیری ایران، ظرفیت این پیوند را داشته، سلیمان نبی (ع) بوده است. این جستار به بررسی انگیزه های پیوند میان عناصر ملّی و دینی در روند تکوین ح...

چکیده واقعه کربلا به سبب جایگاه ویژه آن در طول تاریخ اسلام، همواره مورد عنایت بسیاری از مورخان بوده است، اما با گذشت زمان و گسترش مراسم عزاداری و سوگواری تحت تأثیر اوضاع اجتماعی و سیاسی، برداشت های متفاوتی از این واقعه شده و یا بر برخی از برداشت ها تأکید گردیده است. یکی از مهمترین و مشهورترین ابعاد واقعه عاشورا بعد سوگوارانه این حادثه با تکیه بر حضور و نقش کودکان و نوجوانان کربلاست. اهمیت این ...