نقد تبارشناسانۀ نیچه در پی ردیابی روند ظهور ارزش های اخلاقی است. این نقد در پی استدلال برای نحوۀ پیدایش این ارزش ها، پیوسته رابطه ای میان خاستگاه و مقصود یا فایدۀ یک مفهوم یا الگو را مورد تجدیدنظر و بازاندیشی قرار می دهد تا روشن نماید که آیا آنچه تاریخ اخلاق نامیده می شود، نمایندۀ مجموعه ای از تفاسیر مقتدر و معتبر از پیشرفت و تکامل زندگی است یا بر عکس، واژه ها و مفاهیم اخلاقی منشاء و خاستگاهی م...

تفسیر قرآن کریم در قرن چهاردهم هجری وارد مرحله نوینی گردید. سید جمال الدین اسدآبادی، فریاد بازگشت به قرآن را در این قرن، برای اعاده عزت مسلمانان بلند ساخت و دو شاگرد وی: شیخ محمد عبده و سید محمد رشید رضا با پدید آوردن تفسیر المنار، تحولی شگرف در تاریخ تفسیر به وجود آوردند. عبده بر حاکمیت عقل در دین و زندگی اصرار می ورزید. عموم تفاسیری که پس از المنار نگاشته شده‎اند، به نحوی متأثر از این تفسیرند...

قرآن کریم برترین معجزه پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) کتابی آسمانی و هدایت بخش برای تمام جهانیان است. از همان روزگار نزول آیات قرآن پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) خود شخصاً به تفسیر و تبیین آنها همت گماشته و اصحاب و یاران خود را ترغیب و تشویق بدان می کردند. ائمه اطهار (علیهم السلام) داناترین و فهیم ترین افراد نسبت به قرآن در تفسیر قران نیز پوینده ی راه و مکتب پیامبر (صلی ال...

چکیده بررسی مقایسه ای نمادهای داستانِ آفرینش، در متون عرفانی منثور محمد رضا کریمی انسان همواره در پی کسب شناخت از خود، محیط و ماورای ماده بوده است. عرفان یکی از مهم ترین و جذاب ترین راههای فهم داستان آفرینش بشر نخستین بوده و در واقع تلاش آدمی در پاسخ به این پرسش اساسی است که ما از کجا آمده ایم؟ چرا و چگونه آمده ایم؟ و به کجا می رویم؟ دنیای نماد و منطقِ اندیشه زبان نمادین، مورد استفاده...

از جملۀ تفاسیر شیعی در سدۀ 12ق، کنز الدقائق و بحر الغرائب اثر محمد رضا بن اسماعیل قمی مشهدی است. اطلاعات اندکی در بارۀ مؤلف آن در دسترس داریم و خود اثر نیز معمولا در شمار تفاسیر مأثور طبقه بندی می شود. به نظر می رسد همین تلقی از اثر سبب گردیده است که کمتر کوششی برای شناخت روش و رویکرد این مفسر، و احیانا، آرای شاخص و ابتکارات و تحلیلهای وی صورت پذیرد؛ همچنان که مخاطبان اثر، هدف از تألیف آن، و هر...

حرالّی اندلسی از مفسران صوفی مالکی در قرن ششم هجری و تفسیر او مفتاح الباب المقفل لفهم القرآن المنزّل از با ارزش­ترین تفاسیر غرب جهان اسلام است که ضمن تأثیرپذیری از برخی از تفاسیر اهل بیت بر تفاسیر بعد خود تأثیر آشکاری داشته است. محتوای مهم آن، ضرورت تحقیق و معرفی این اثر ارزشمند را به طور تخصصی و روشمندانه، ضروری می‌سازد. در تحقیق پیش رو، پس از معرفی اجمالی مؤلف، گزارشی  از تراث تفسیری او به منظو...

سوره یوسف(ع) یکی از عالی‌ترین نمودهای تصویرپردازی در میان داستان‌های قرآنی است. این سوره دارای چنان جوهری است که باعث شده مفسران و هنرمندان آن را در قاب واژگان و قاب تصاویر به نمایش درآورند و دریچه‌ای، نو پیش روی مخاطب بگشایند. هدف اصلی این پژوهش، یافتن ساختار تشکیل دهنده دو متن نوشتاری و تصویری این قصه است، که هم‌دیگر را در ترکیب بندی منسجم، تقویت کرده‌اند. اما در این جستار با این پرسش‌ها روبه...

تاریخ‌گرایی همراه با تضعیف تاریخ‌مندی که در نگارش‌های جیمسون بیان گردید، نگاهی متفاوت به کارکردِ ابژه تاریخی را در متن اثر هنری بازمی‌نمایاند. پدیده‌ای که در آثار معاصر ایرانی نیز دیده می‌شود. در این نگارش، «هیچ»های تناولی به دلیل دهه‌ها استمرار پذیرش مخاطب، مورد توجه قرار گرفت؛ و تلاش شد به پرسشی بنیادین درباره آن‌ها پاسخ داده شود: با توجه به تفاسیر متعدد برای «هیچ»، کدام تفسیر، دلیل استمرار پذ...

از داستانهای مشهور در بارۀ خاستگاه بشر و سرآغاز زندگی انسان بر زمین، حکایت خلقت و هبوط آدم و حوا و گسترش نسل آنها ست. هم در عهد عتیق و دیگر آثار کهن دین یهود، و هم در قرآن کریم تحریرهای مختلف این داستان دیده می‌شود. به تناسب ذکر آن در قرآن، بحثهای مفصلی در بارۀ جزئیات حکایت را می‌توان در تفاسیر اسلامی نیز بازجست؛ جزئیاتی که هر یک برخوردار از خاستگاهی متفاوتند. پیشینۀ این داستان در ادبیات کتاب م...

زکات از فرایض دین اسلام است که آثار و برکات فراوانی دارد. این تحقیق، آثار زکات را در بخشهای مختلف جامعه از دیدگاه تفاسیر فریقین مورد بررسی قرار می‌‌دهد و روشن می‌‌سازد که آثار اجتماعی زکات از این قرارند: زکات در بین افراد جامعه،‌ تعادل برقرار می‌‌کند و مانع ایجاد فاصله طبقاتی و در پی آن فروپاشی اجتماع می‌‌گردد؛ به مقابله با رباخواری برمی‌‌خیزد و آثار بد و انگیزه‌‌های پرداخت و اخذ آن را از بین م...