عبدالسمیع بن محمدعلی یزدی از عالمان، فقیهان و شاعران قرن سیزدهم قمری است که همانند شمار کثیری از ایرانیان خدمات ارزنده­ای به زبان و ادبیات عربی ارائه نموده است. تاکنون جز در چند کتاب تراجم، نامی از این شخصیت بزرگ ایرانی برده نشده و در گذر زمان رنگ فراموشی به خود گرفته است. بیشتر آثار وی به زبان عربی و در موضوع نحو عربی است. یکی از مهمترین نوشته­های وی منظومة نحوی «العروة الوثقی» است که در یکصد ...

برخی از جملات، علاوه بر محمولِ اصلی، حاوی نوعی محمولِ دیگر معروف به محمولِ ثانویه هستند. محمولِ ثانویه وضعیت فاعل یا مفعول را در هنگامِ وقوعِ عملِ فعل یا پس از آن توصیف می‌کند. در این پژوهش تلاش شده است تا با استفاده از شیوة توصیفی-تحلیلی و ازمنظرِ رویکرد کمینه‌گرا برخی مفاهیمِ مرتبط با محمولِ ثانویه در زبان فارسی، ازجمله مقولة نحوی محمول‌های ثانویه و همچنین نحوة اطلاق حالت به گروه تعریف مورد توصیف این م...

در این نوشتار جایگاه و عملکرد بعضی از «نقش‌نما»ها یا «نشانه‌های نحوی» که بیانگر نقشِ واژه در عبارتند در زبان تبری، بحث و بررسی شده است. در زبان تبری، حرف‌های اضافه برخلاف گویش معیار فارسی، پس‌واژۀ متمم‌‌سازند و گاه معانی مختلفی دارند. ترکیب‌های وصفی و اضافی برخلاف زبان فارسی معیار که «هستۀ آغازین» است، در زبان تبری «هستۀ پایانی» است. همچنین رفتار نحویِ «را» اگرچه در فارسی امروز نشانۀ مفعولی است، ...

تاریخ زین الاخبار تألیف ابوسعیدعبدالحی گردیزی است که تاریخ عمومی  و حوادث و وقایع ایران را تا 443 که سال تألیف آن است، بیان می کند. کتاب سبکی ساده، و موجز دارد که بیشتر به سبک سامانیان می  ماند. دارای جمله های کوتاه و مرتبط است که با حرف عطف «و» به هم پیوسته و اصطلاح «سبک همپایه» را به خود اختصاص داده است. بسامد واژه های عربی در آن کمی  بیشتر از نثر عصر سامانی است ولی از جهت ویژگی ها و مختصات س...

در این مقاله ساختار نحوی ممیّزهای عدد در گروه حرف تعریف زبان فارسی در چارچوب برنامة کمینه‌گرا بررسی می­شود. ممیّز عدد تکواژی است که هنگامی که اسم توسط یک عدد مورد شمارش قرار ­گیرد به­ همراه اسم می­آید. در این پژوهش براساس نظرات چنگ و سایبسما (2005)، ایشی (2000)، لی (1999)، تانگ (2004)، سیمپسون (2005) و بورر (2005) ویژگی­های واژ-‌نحوی ممیّزها در زبان فارسی را در رابطه با دیگر سازه­های گروه حرف تعری...

ساختار نحوی یک متن، یکی از مهم‌ترین لایه‌ها و شاخص‌های تعیین سبک یک متن است. یک اثر هنری به‌صورت یک سیستم نظام‌مند است که همه عناصر آن با یکدیگر در ارتباط هستند. ساختار نحوی در خوانش متن بسیار مؤثر است و با معنای آن ارتباط تنگاتنگی دارد؛ به‌طوری‌که بخشی از ادراک ما از نشانه‌ها و شاخص‌های نحوی آن حاصل می‌شود. داستان قِران حبشی داستانی زیبا و حماسه‌ای منثور است درباره دلاوری و عیاری قِران حبشی که ر...

در این مقاله ابتدا انواع بسامد شامل بسامد مورد (token frequency) و بسامد نوع (type frequency) در مطالعات زبانی معرفی می شود. سپس با تحلیل و واکاوی تعدادی از ساختهای زبانی، به بررسی تغییراتی که به موجب هر کدام از انواع بسامد در ساختهای نحوی و زبانی به وجود می آید می پردازیم و بر اساس این تغییرات، اثرات بسامد مورد را به دو نوع اثر فروکاهنده (reduction effect) و اثر حفظ کننده (conserving effect) ت...